Starokalendarzowcy (gr. Παλαιοημερολογίτες,Paleoimerologites) – grupy prawosławnych, które wyodrębniły się głównie zGreckiego Kościoła Prawosławnego orazPatriarchatu Konstantynopola, sprzeciwiające się reformom kalendarza liturgicznego, polegającym na zaadaptowaniu poprawionegokalendarza gregoriańskiego (określanego jakokalendarz neojuliański) w miejsce dotychczasowegojuliańskiego. Grupy te pozostają w schizmie z głównymi („kanonicznymi”) kościołami światowego prawosławia.
DoXX wieku jako prawosławny kalendarz liturgiczny służyłkalendarz juliański. W oparciu o niego stworzono tablicę z datami świętowania kolejnychWielkanocy w Kościele (paschalia), wybiegający w przyszłość o kilka tysięcy lat. Niedokładność kalendarza juliańskiego, w którymrok trwa równo 365,25 dni, wynosi ok. 11 minut i 15 sekund w stosunku doroku zwrotnikowego (został on wybrany jako rachuba liczenia lat ziemskich) oraz ok. 9 minut i 9 sekundroku gwiazdowego (syderycznego). Dla porównaniaKalendarz gregoriański spóźnia się nieznacznie (ok. 0,5 s. w ciągu stulecia) doroku zwrotnikowego i ok. 20 minut i 24 sekund w stosunku doroku gwiazdowego (syderycznego).
Reformakalendarza gregoriańskiego (cofnięcie się o 10 dni) spowodowała zmianę w określaniu datyWielkanocy – postulat o świętowaniu już po zakończeniu żydowskiejPaschy był nie do utrzymania (choć pozostał drugi ważny punkt, mówiący o pierwszej niedzieli po równonocy wiosennej). Fakt ten, bardzo istotny dla wiernych na Wschodzie, do którego doszła ingerencja w ruchomy post św. ap. Piotra i Pawła (rozpoczyna się w tydzień poPięćdziesiątnicy i trwa do29 czerwca), która powoduje zanik tego postu raz na kilka lat, a przy tym niechęć prawosławnych dokatolicyzmu ipapiestwa bardzo mocno wpływały na brak akceptacjikalendarza gregoriańskiego wKościele prawosławnym.
Po dokonanej przezpapieżareformie gregoriańskiej i przyjęciu go z czasem przez rządy wszystkich krajów europejskich (łącznie z władzami krajów typowoprawosławnych) zaczęły powstawać ruchy mające na celu dokonanie podobnej reformy w prawosławiu. W1924 Synodprawosławnego Kościoła Grecji przyjął kalendarz, w którymWielkanoc jest obliczana według tradycyjnego juliańskiego systemu, natomiast święta stałe (np.Boże Narodzenie) są wyznaczane w dni zgodne z kalendarzem gregoriańskim. Podobne reformy wprowadziłpatriarchat konstantynopolitański oraz prawosławne kościoły wRumunii iBułgarii. We wszystkich tych krajach mniejszość nie uznała nowych zarządzeń i, co za tym idzie, autorytetu władz kościelnych. Powstałyschizmatyckie hierarchie, które używają kalendarza juliańskiego (największa to Prawdziwy Prawosławny Kościół Grecji). Ruch ten również sprzeciwia sięekumenizmowi i większość prawosławnych (Rosyjski Kościół Prawosławny,Serbski Kościół Prawosławny) obawiając się schizm nie wprowadziła nowego kalendarza.
Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny używa zarównokalendarza juliańskiego jak inowojuliańskiego, popularnie zwanych odpowiedniostarym inowym stylem. 12 kwietnia 1924Sobór Biskupów PAKP zdecydował o przyjęciunowego stylu (tożsamego z kalendarzem gregoriańskim), co znalazło odbicie w odpowiednim rozporządzeniuministra wyznań religijnych i oświecenia publicznego[1]. Decyzja, która odczuwana była jako odpowiedź na naciski władzy, nie została nigdy powszechnie wprowadzona, a w Kościele prawosławnym w Polsce w praktyce współistniały dwa kalendarze. Jako że działo się to za aprobatą władz kościelnych, to nigdy nie doprowadziło to do powstania w łonie kościoła schizmy starokalendarzowej. Podział użytkowników kalendarzy przebiegał między wyznawcami prawosławia mieszkającymi w zwartych skupiskach na terenie Białostocczyzny, Lubelszczyzny i Podkarpacia (stary styl, stosowany zwłaszcza w prawie wszystkich parafiachdiecezji białostocko-gdańskiej iwarszawsko-bielskiej), a żyjącymi w diasporze prawosławnymi z centralnej i zachodniej części Polski (nowy styl, stosowany w parafiach diecezjilubelsko-chełmskiej,wrocławsko-szczecińskiej iłódzko-poznańskiej). 15 marca 2014 Sobór Biskupów PAKP oficjalnie odwołał decyzję z 1924 roku i przywrócił kalendarz juliański jako oficjalny kalendarz Kościoła prawosławnego w Polsce. W dalszym ciągu dopuszczono jednak stosowanienowego stylu na poziomie konkretnych parafii[2].
Współcześnie jedną z najbardziej znanych grup starokalendarzowców są mnisi zmonasteru Esfigmenu na św. GórzeAthos, którzy popadli w konflikt z patriarchą KonstantynopolaAtenagorasem I, spowodowanym jego kontaktami z papieżemPawłem VI. Od tamtego czasu na bramie wjazdowej do monasteru widnieje czarna flaga z napisem „Prawosławie albo śmierć”.