Stany i kasty w Indiach – system zamkniętych,endogamicznych grup społecznych wIndiach, do których przynależność jest dziedziczna.Na Zachodzie do tej pory pokutuje szereg nieporozumień dotyczących indyjskiego systemu kastowego, przede wszystkim ze względu na mylenie dwóch pojęć typowych dla hinduizmu:
Podczas gdy system początkowo trzech, później czterech warn,ćaturwanja był być może rzeczywistością społeczną w zamierzchłej starożytności wśród indoeuropejskichAriów, a w późniejszym okresie li tylko postulatem niektórych prawodawców hinduskich, nigdy w pełni nie zrealizowanym, to pojęcie kasty zawsze było podstawową kategorią społeczną, nawet obecnie pomimo prawnego zniesienia systemu kastowego po uzyskaniu przez Indie niepodległości w 1947 roku. Druga przyczyna zamętu to powszechne poza Indiami zakładanie ekonomicznego uprzywilejowania pewnych kast, wiążące się z uciskiem innych, co zupełnie nie odpowiada realiom społecznym.
W indyjskim systemie kastowym wyróżniono ok. 3 tys. kast i podkast[1].
Zgodnie z rozumieniem samego słowadźati przynależność do danej kasty następuje automatycznie przez urodzenie, stądHindusi mówiący po angielsku często tłumacządźati na angielskie „race” (rasa). Przynależności do kasty nie można uzyskać ani przez małżeństwo (kasta jest grupąendogamiczną), ani przez zasługi czy wzbogacenie się (kasta nie ma nic wspólnego ze statusem ekonomicznym). Endogamiczność grupy często związana jest z konkretną profesją, niekiedy także z pochodzeniem etnicznym lub afiliacją religijną. Nazwisko bardzo często stanowi nazwa kasty, np. Gandhi (sprzedawca perfum), Dhobi (pracz), Dikshitar (bramin świątyniChidambaram wTamilnadu), Tamang (członek plemieniaTamangów wNepalu).
System kast w zasadzie nie jest hierarchiczny, podział na kasty „lepsze” czy „gorsze” polega wyłącznie na bardzo żywotnym w hinduizmie pojęciuczystości i nieczystości. Może polegać na subiektywnym odczuciu własnej kasty jako bardziej „czystej” (ang. pure) niż inne – zdarza się to często również wśródbraminów, z których niektóre grupy unikają małżeństw i wspólnego spożywania posiłków z członkami innych podgrup bramińskich, chociaż nie są one zabronione przez tradycyjne zakazyManusmryti. Często poczucie „nieczystości” związane jest z wykonywanym zawodem, wiążącym się z przekroczeniem różnych tabu. Za nieczysty uchodzi kontakt ze zwłokami ludzkimi i zwierzęcymi, krwią, ekskrementami, nawet potem innych osób. Tak więc posługacze palący zwłoki naśmaśanach, czyściciele latryn czy rzeźnicy i garbarze uważani są za najbardziej nieczystych i wykluczeni poza społeczeństwo, stąd ich angielska nazwaoutcasts. Nieco mniejszy stopień „nieczystości” cechuje np. szewców (kontakt ze skórą zwierzęcą i nogami ludzkimi) czy praczy (kontakt z brudną odzieżą). Poza tymi skrajnymi przypadkami większość kast uchodzi za „w miarę czyste” i tabu w praktyce dotyczy tylko najbardziej intymnych kontaktów (małżeństwo czy ogólnie kontakty seksualne) oraz spraw związanych z pożywieniem. Ogólna zasada dotyczy zakazu przyjmowania wody i potraw gotowanych od osób z kast „mniej czystych” niż własna. W konsekwencji bardzo często się zdarza, że kucharzami w restauracjach są bramini, uważani za najbardziej czystych. Środowiska bardziej ortodoksyjne zwracają również uwagę na to, z kim jedzą (ang.interdining).
System został zniesiony w 1947 roku, co w 1950 roku uwzględniono w konstytucji. Pomimo tego jest on powszechnie uznawany, szczególnie wśród mieszkańców wsi.
Stosuje się też terminy:
Dla wskazanych grup wprowadzono gwarancje miejsc w administracji i szkolnictwie.
Partie polityczne reprezentujące indyjskie niższe kasty:
Wykluczeni poza system ortodoksyjnego hinduizmu, na przykład w następstwie zaniechania obowiązków religijnych i społecznych wynikających z warny i dźati, postrzegani są jako istoty nie podlegające prawukarmy, czyli nie posiadający potencjału dlareinkarnowania w kolejnym ciele po śmierci[2].
Już w starożytności tradycyjny system czterech warn stanowiący idealny wzorzec społeczeństwa zupełnie nie odpowiadał rzeczywistości społecznej i w związku z tym szereg prawodawców, również najsłynniejszy z nich,Manu, próbowało przypisać istniejące kasty do postulowanych warn, biorąc pod uwagę wykonywaną profesję. Powiązania takie różniły się w zależności od tekstu i epoki, gdyż kasty również ewoluowały, rozpadały się na podkasty ze względu na oddalenie geograficzne lub zmianę zawodu. Poniżej podano przykład tego rodzaju klasyfikacji, który jednakże nie jest ani wyczerpujący, ani autorytatywny, ma służyć jedynie jako ilustracja systemu. Dla przykładu:bramini (stanowiący jedną warnę) podzieleni są w rzeczywistości na wiele różnorodnych kast o odmiennych tradycjach i zwyczajach.
![]() | Zobacz hasłokasta w Wikisłowniku |