Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Przejdź do zawartości
Wikipediawolna encyklopedia
Szukaj

Stanisław Haller

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Stanisław Haller
Stanislaus Haller Edler von Hallenburg
Ilustracja
generał dywizjigenerał dywizji
Data i miejsce urodzenia

26 kwietnia 1872
Polanka Hallera,Austro-Węgry

Data i miejsce śmierci

wiosna 1940
Charków,USRR

Przebieg służby
Lata służby

1892–1926
1939–1940

Siły zbrojne

Wojsko Polskie

Jednostki

Sztab Generalny

Stanowiska

szef Sztabu Generalnego

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka

Faksymile
Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Virtuti MilitariKrzyż Srebrny Orderu Virtuti MilitariKrzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia PolskiKrzyż Komandorski Orderu Odrodzenia PolskiKrzyż Walecznych (1920–1941, dwukrotnie)Wielki Krzyż Orderu Korony (Belgia)Krzyż Wielki Orderu Gwiazdy RumuniiKrzyż Wielki Orderu Korony RumuniiKawaler Krzyża Wielkiego Orderu Korony WłochKrzyż Wielki Orderu Świętego Sawy (Serbia)Order Lwa Białego III klasy (Czechy)Wielki Oficer Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)Komandor Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)Order Krzyża Wolności za służbę wojskową (Estonia)Order Krzyża Wolności za bohaterstwo na polu walki (Estonia)Krzyż Komandorski Orderu Św. Michała i Św. Jerzego (Wielka Brytania)Krzyż Wielki Orderu Świętego StefanaKawaler Orderu Leopolda (Austria)Order Korony Żelaznej (Austro-Węgry)Order Korony Żelaznej (Austro-Węgry)Krzyż Zasługi Wojskowej (w czasie wojny)Krzyż Zasługi Wojskowej (w czasie wojny)Medal Zasługi Wojskowej „Signum Laudis” z MieczamiKrzyż Wojskowy KarolaMedal Jubileuszowy Pamiątkowy dla Sił Zbrojnych i Żandarmerii 1898 (Austro-Węgry)Krzyż Jubileuszowy Wojskowy
Multimedia w Wikimedia Commons

Stanisław Haller[1] (ur.26 kwietnia1872 wPolance Hallera, zm. wiosną1940 wCharkowie) –generał dywizjiWojska Polskiego,kawaler Orderu Virtuti Militari, ofiarazbrodni katyńskiej.

Życiorys

[edytuj |edytuj kod]

Urodził się 26 kwietnia 1872 w Polance[2], w rodzinie szlacheckiejherbu własnego. Był wnukiemJózefa Hallera (1783–1850), synemWładysława Hallera de Hallenburg (1834–1897) iLucyny z domu Urbańskiej (ur. 1844 lub 1845, zm. 1926); trzech braci, w tymMieczysława Hallera (1877–1917) oraz dwie siostry. Był kuzynem gen.Józefa Hallera[3][4]. Zdał egzamin dojrzałości wBielsku.

Armia Austro-Węgier

[edytuj |edytuj kod]

W 1892, po zdaniu matury, wstąpił docesarskiej i królewskiej Armii jakojednoroczny ochotnik. Na stopieńpodporucznika rezerwy został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1894 i przydzielony w rezerwie do10 pułku artylerii korpuśnej w Przemyślu[5]. Złożył podanie o podjęcie zawodowej służby wojskowej, do której został przyjęty w kwietniu 1894. Został zweryfikowany w stopniu podporucznika artylerii służby czynnej z dniem 1 maja 1895[6][7]. Od około 1895 był oficerem3 pułku artylerii dywizyjnej w Krakowie[8][9], a od około 1896 służył w1 pułku artylerii korpuśnej w Krakowie[10][11][12][13][14]. W międzyczasie został awansowany na stopieńporucznika artylerii polowej z dniem 1 maja 1898[15]. Od 1899 do 1901 był słuchaczem Szkoły Wojennej wWiedniu[16][17]. Od 1901 jako oficer nadkompletowy był przydzielony z 1 pułku artylerii korpuśnej do sztabu generalnego i 5 brygady kawalerii w Jarosławiu[18][19][20]. Został awansowany na stopień kapitana artylerii polowej 2 klasy z dniem 1 maja 1904[21]. Od tego roku służył w6 pułku artylerii korpuśnej w Kassa[22][23][24]. Początkowo pełnił funkcję dowódcy plutonu, potem był dowódcą batalionu.

Następnie zweryfikowany w stopniu kapitan 1 klasy w korpusieSztabu Generalnego z dniem 1 maja 1904[25]. Około 1907 został przydzielony ze sztabu generalnego do oddziału wojskowego GrupyC.K. Obrony Krajowej 11 Korpusu we Lwowie[26][27][28][29]. Od około 1909 był przydzielony do Krajowego Biura Opisowego (Landesbeschreibbureau)[30][31][32].

Został awansowany na stopieńmajora w korpusie sztabu generalnego z dniem 1 maja 1912[33]. Od listopada 1912 do grudnia 1915 był szefem sztabu generalnegoTwierdzy Kraków[33][34][35]. Po wybuchuI wojny światowej został awansowany na stopieńpodpułkownika sztabu generalnego z dniem 1 listopada 1914[36]. W styczniu 1916 przebywał na froncie włoskim, dowódca pułku artylerii. W 1917 był najwyższym stopniem oficeremdywizjonu ciężkich haubic nr 1[37]. Następnie awansowany napułkownika z dniem 1 maja 1917 i z 119. lokatą[38]. W 1918 był dowódcąpułku ciężkiej artylerii polowej nr 12[39]. Koniec wojny zastał go na froncie włoskim, skąd wrócił doKrakowa i zgłosił się do Wojska Polskiego.

Wojsko Polskie

[edytuj |edytuj kod]

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 początkowo objął funkcję zastępcy komendanta miastaKrakowa[2]. 18 listopada 1918 został szefem sztabuDowództwa Okręgu Generalnego „Kraków”[2]. 7 lutego 1919 Naczelnik Państwa i Naczelny WódzJózef Piłsudski powierzył mu pełnienie obowiązków szefaSztabu Generalnego, a 1 stycznia 1920 awansował go na stopień generała podporucznika[40].

Od sierpnia do września 1920 podczaswojny polsko–bolszewickiej dowodził13 Dywizją Piechoty[2] iGrupą Operacyjną. 10 września 1920 został mianowany generałem porucznikiem z dniem 1 kwietnia 1920[41]. W tym samym miesiącu objął dowodzenie6 Armią weLwowie, prowadząc ciężkie boje do zawieszenia broni 12 października 1920. Przyczynił się do pokonania1 Armii KonnejSiemiona Budionnego i wyparcia jej zaBug. Był członkiem Rady Wojennej.

W styczniu 1921 przewodniczył delegacji polskiej na rokowania wBukareszcie w sprawach polsko–rumuńskiej konwencji wojskowej. Po powrocie do kraju Inspektor Armii nr VI we Lwowie[2]. W 1921 zweryfikowany w stopniu generała dywizji ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[42].

Od 9 lipca 1923 do 16 grudnia 1925 był szefem Sztabu Generalnego[43][44]. Złożona przez niego dymisja nie została przyjęta i formalnie nadal pozostawał szefem Sztabu Generalnego, jednak obowiązki pełnił gen.Edmund Kessler. W maju 1926 wyznaczony przez ministra spraw wojskowych, gen.Juliusza Malczewskiego, szefem sztabu wojsk rządowych. W czasieprzewrotu majowego 1926 roku brał udział w walkach po stronie władz legalnych[45]. Po przewrocie majowym, jako przeciwnikJózefa Piłsudskiego, podał się do dymisji. Z dniem 31 lipca 1926 został przeniesiony w stan spoczynku[46][47].

Osiadł w rodzinnym majątku. Zajmował się pracą społeczną m.in. jako aktywny członekAkcji Katolickiej. Zbliżył się doruchu narodowego, przystępując doObozu Wielkiej Polski. W organizacji tej należał do Wielkiej Rady i był oboźnym Dzielnicy Małopolskiej OWP[48].

Po wybuchuII wojny światowej 1939 iagresji III Rzeszy na Polskę oddał się do dyspozycji Naczelnego Wodza[2]. Poagresji ZSRR na Polskę iokupacji wschodnich terytoriów Rzeczypospolitej został aresztowany przezNKWD. Początkowo przetrzymywany był wobozie jenieckim w Szepetówce[49], skąd trafił do obozu wStarobielsku. 6 kwietnia 1940 został wywieziony ze Starobielska doCharkowa, gdzie został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD. Figuruje na Liście Starobielskiej[50] pod poz. 711[2]. Pochowany został wPiatichatkach[2], gdzie od 17 czerwca 2000 mieści się oficjalnieCmentarz Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie[51].

Był wytypowany przez premieraWładysława Sikorskiego (nieświadomego wówczas zbrodni katyńskiej) na przyszłego dowódcęPolskich Sił Zbrojnych w ZSRR, gdy na przełomie lipca i sierpnia 1941 uzgodniono zZSRR ich powstanie.

Postanowieniem nr 112-48-07 Prezydenta RPLecha Kaczyńskiego z 5 października 2007 został mianowany pośmiertnie na stopieńgenerała broni[52]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, podczas uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów[53].

Awanse

[edytuj |edytuj kod]
  • Podporucznik artylerii w rezerwie – z dniem 1 stycznia 1894
  • Podporucznik artylerii służby czynnej – z dniem 1 maja 1895
  • Porucznik artylerii polowej – z dniem 1 maja 1898
  • Kapitan artylerii polowej 2 klasy – z dniem 1 maja 1904
  • Kapitan 1 klasy Sztabu Generalnego – z dniem 1 maja 1904
  • Major Sztabu Generalnego – z dniem 1 maja 1912
  • Podpułkownik Sztabu Generalnego – z dniem 1 stycznia 1894
  • Pułkownik – z dniem 1 maja 1917 i z 119. lokatą
  • Generał podporucznik – 1 stycznia 1920
  • Generał porucznik – 10 września 1920 z dniem 1 kwietnia 1920, a w następnym roku zweryfikowany w stopniu generała dywizji ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919
  • Generał dywizji – 1921, ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919

Twórczość

[edytuj |edytuj kod]

Ordery i odznaczenia

[edytuj |edytuj kod]
austro-węgierskie

Upamiętnienie

[edytuj |edytuj kod]

Zobacz też

[edytuj |edytuj kod]

Przypisy

[edytuj |edytuj kod]
  1. W ewidencji wojskowychC.K. Armii był określany wjęzyku niemieckim jako „Stanislaus Haller Edler von Hallenburg”.
  2. abcdefghKsięga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 158.
  3. Maria Bruchnalska: Ciche bohaterki. Udział kobiet w powstaniu styczniowym. Miejsce Piastowe: 1934, s. 276.
  4. Kronika. Wspomnienie pośmiertne. Władysław Haller de Hallenburg. „Czas”. Nr 44, s. 2, 24 lutego 1897. 
  5. Schematismus 1894 ↓, s. 755, 806.
  6. Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegs-Marine 1895. Wiedeń: 1895, s. 710.
  7. Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegs-Marine 1896. Wiedeń: 1895, s. 704.
  8. Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegs-Marine 1895. Wiedeń: 1895, s. 732.
  9. Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegs-Marine 1896. Wiedeń: 1895, s. 726.
  10. Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegs-Marine 1897. Wiedeń: 1896, s. 759.
  11. Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegs-Marine 1898. Wiedeń: 1897, s. 766.
  12. Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegs-Marine 1899. Wiedeń: 1898, s. 770.
  13. abSchematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegs-Marine 1900. Wiedeń: 1899, s. 795.
  14. Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegs-Marine 1901. Wiedeń: 1900, s. 804.
  15. Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegs-Marine 1899. Wiedeń: 1898, s. 747.
  16. Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegs-Marine 1900. Wiedeń: 1899, s. 999.
  17. Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegs-Marine 1901. Wiedeń: 1900, s. 1020.
  18. Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegs-Marine 1902. Wiedeń: 1901, s. 210, 811.
  19. Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegs-Marine 1903. Wiedeń: 1902, s. 208, 807.
  20. Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegs-Marine 1904. Wiedeń: 1903, s. 209, 811.
  21. Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegs-Marine 1905. Wiedeń: 1904, s. 786.
  22. Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegs-Marine 1905. Wiedeń: 1904, s. 842.
  23. Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegs-Marine 1906. Wiedeń: 1905, s. 853.
  24. Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegs-Marine 1907. Wiedeń: 1906, s. 862.
  25. Schematismus der K. K. Landwehr und der K. K. Gendarmerie 1908. Wiedeń: 1908, s. 121.
  26. Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegs-Marine 1908. Wiedeń: 1907, s. 217.
  27. Schematismus der K. K. Landwehr und der K. K. Gendarmerie 1908. Wiedeń: 1908, s. 60.
  28. abSchematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegsmarine 1909. Wiedeń: 1909, s. 223.
  29. Schematismus der K. K. Landwehr und der K. K. Gendarmerie 1909. Wiedeń: 1909, s. 62.
  30. Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegsmarine 1910. Wiedeń: 1909, s. 225.
  31. Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegsmarine 1911. Wiedeń: 1910, s. 233.
  32. Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegsmarine 1912. Wiedeń: 1911, s. 240.
  33. abSchematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegsmarine 1913. Wiedeń: 1912, s. 261.
  34. Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegsmarine 1914. Wiedeń: 1914, s. 119.
  35. Rang- und Einteilungsliste des K. u. K. Generalstabes. Wiedeń: 1914, s. 24.
  36. abcRanglisten 1916 ↓, s. 35.
  37. Ranglisten 1917 ↓, s. 1022.
  38. abcdeRanglisten 1918 ↓, s. 63.
  39. Ranglisten 1918 ↓, s. 1264.
  40. Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 1 z 17 stycznia 1920.
  41. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 38 z 6 października 1920, s. 962.
  42. Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 120.
  43. Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 7.
  44. Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 7.
  45. Stanisław Haller, Wypadki warszawskie od 12 do 15 maja 1926 r., Kraków 1926, s. 4.
  46. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 24 z 23 czerwca 1926, s. 191.
  47. Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 321.
  48. W.J. Muszyński,Stanisław Haller Ritter von Hallenburg, [w:]Lista strat działaczy obozu narodowego w latach 1939-1955, red. W.J. Muszyński, J. Mysiakowska-Muszyńska, t. 1, Warszawa 2010, s. 131.
  49. Instytut Pamięci Narodowej -I.P.N.- Kraków Instytut Pamięci Narodowej -I.P.N.-,Małopolscy bohaterowie wojny polsko-bolszewickiej, ofiary zbrodni katyńskiej. Gen. Stanisław Haller (1872-1940), „Instytut Pamięci Narodowej - Kraków” [dostęp 2025-02-25] [zarchiwizowane zadresu 2024-07-28] .
  50. Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. LXXXI.
  51. Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. LXXIV.
  52. M.P. z 2007 r. nr 85, poz. 885.
  53. „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. Portal polskiej Policji. [dostęp 2024-01-09].
  54. abcdefghijklmStanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 246.
  55. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 55 z 14 grudnia 1922, s. 907.
  56. abKolekcja ↓, s. 1.
  57. Dekret Wodza Naczelnego L. 2763 z 15 marca 1921 r.(Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 13, poz. 409)
  58. M.P. z 1925 r. nr 262, poz. 1081 „za wybitne zasługi, położone na polu organizacji i wyszkolenia armji”.
  59. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych nr 123 z 20.11.1925
  60. Dekoracja Orderem „Virtuti Militari”. „Gazeta Lwowska”. Nr 87, s. 4, 17 kwietnia 1921. 
  61. Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 17.
  62. Monitor Polski Nr 100 z 2 maja 1922. polona.pl. s. 6. [dostęp 2025-05-13].
  63. „Za męstwo okazane w walce z nieprzyjacielem w obronie Ojczyzny”; Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 1863 z 28 lipca 1921 r.(Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 31, poz. 1298)
  64. Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 2030 z 1921 r.(Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 41, s. 1612)
  65. Franciszek Latinik: Walka o Śląsk Cieszyński w r. 1919. Cieszyn: 1934, s. 141.
  66. abcPamiętnik Historyczny Bojowników o Niepodległość Śląska Zaolzańskiego. Cieszyn: 1938, s. 7.
  67. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 24 z 1 sierpnia 1922, s. 570.
  68. Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 7, tu podano II klasę..
  69. Zarządzenie Prezydenta RP G.M.I.L. 3149/1926 z 30 stycznia 1926 r.(Dziennik Personalny z 1926 r. Nr 12, s. 69)
  70. Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 1717 z 28 maja 1921 r.(Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 29, poz. 1208)
  71. Eesti Vabariigi teenetemärgid. president.ee. [dostęp 2014-10-28]. (est.).
  72. Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 80 z 31.07.1925
  73. Eesti Vabariigi teenetemärgid. president.ee. [dostęp 2014-10-28]. (est.).
  74. Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegsmarine 1913. Wiedeń: 1912, s. 92.
  75. Cmentarz. krzecinsolectwo.pl. [dostęp 2021-06-09].
  76. Hallerowie. stowarzyszeniekrzecin.pl. [dostęp 2021-06-09].
  77. Odsłonięcie w Ossowie popiersi gen. Andrzeja Błasika i abp. Mirona Chodakowskiego. blogpress.pl/, 18 sierpnia 2015. [dostęp 2015-03-04].
  78. Piotr Czartoryski-Sziler. naszdziennik.pl/, 16 sierpnia 2015. [dostęp 2015-03-04].
  79. Bohaterowie. Stanisław Haller. katyn-pamietam.pl. [dostęp 2018-05-09]. [zarchiwizowane ztego adresu (2020-07-01)].

Bibliografia

[edytuj |edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj |edytuj kod]
Szefowie Sztabu Generalnego Wojska Polskiego
Szefowie Inspektoratu WyszkoleniaPolskiej Siły Zbrojnej
Szef Sztabu Wojsk Polskich
SzefowieSztabu Generalnego WP
Szefowie Sztabu Głównego WP
Rząd RP na uchodźstwie (1939–1990)
Szefowie Sztabu Naczelnego Wodza
SzefZawiązka Sztabu Głównego PSZ
Szef Sztabu Głównego PSZ
Polska Ludowa (1944–1989)
Szefowie Sztabu Głównego
Naczelnego Dowództwa WP
Szef Sztabu Generalnego WP
Szefowie Sztabu Generalnego LWP
Szefowie Sztabu Generalnego WP

Rada Obrony Państwa (1920)
  • pogrubienie – członkowie rady przez cały okres jej istnienia;kursywa – członkowie rady odwołani przed końcem jej istnienia
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stanisław_Haller&oldid=78078404
Kategorie:
Ukryte kategorie:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp