Spirit (oficjalna nazwaMars Exploration Rover-A, w skrócieMER-A) – bezzałogowa misja naMarsa, której celem było przeprowadzenie badańgeologicznych tej planety. Misja była realizowana przez laboratoriumJet Propulsion Laboratory będące częściąamerykańskiej agencji kosmicznejNASA. Równocześnie z misją Spirit, przeprowadzana była bliźniacza misjaOpportunity, znana pod oficjalną nazwąMars Exploration Rover-B, w skrócieMER-B.
Pierwotne założenia projektu przewidywały, że lądownik przetrwa na powierzchni Marsa 90 dni[4]. Dnia 21 stycznia 2004, w 18 dni po udanym lądowaniu, inżynierowie zaczęli jednak mieć problemy w komunikacji z pojazdem. Kontrolerom na Ziemi udało się wysłać sygnał do pojazdu otrzymując jego potwierdzenie, jednak lądownik nie wysyłał żadnych spodziewanych danych naukowych i inżynierskich[5].W kilku kolejnych dniach inżynierom NASA udało się ustalić, że przyczyną kłopotów w komunikacji był błąd w oprogramowaniu systemu komputerowego łazika, który w ciągu trzech dni sześćdziesięciokrotnie ulegał restartowaniu[6]. W tych dniach istniały uzasadnione obawy, że misja łazika może zakończyć się przedwcześnie niepowodzeniem. W ciągu kolejnych kilku dni, inżynierom udało się najpierw usunąć nadmierną ilość plików w pamięci pojazdu odpowiedzialną za jego awarię, a następniesformatowaćpamięć typu flash oraz uaktualnić jego oprogramowanie[7]. Wraz z upływem czasu łazik udało się doprowadzić do stanu pełnej funkcjonalności.
Trasa przebyta przez łazikSpirit na powierzchni Marsa
Od roku 2004 misja lądownika ulegała wielokrotnemu przedłużeniu. Od lądowania do 30 kwietnia 2008 roku, Spirit przebywał na powierzchni Marsa 1538 dni i pokonał dystans 7 528 m, wykonując w tym czasie setki eksperymentów naukowych. Pod koniec stycznia 2009 ujawniono, że przez ostatnich kilka dni Spirit odmawiał posłuszeństwa i nie reagował na rozkazy z Ziemi[8]. Pomimo tego udało się ponownie doprowadzić go do funkcjonalności. W maju 2009 łazik utknął na skrawku luźnego piasku[9] (nazwanym później „Troją”), lecz mimo unieruchomienia prowadził badania nad jego strukturą. Prowadzone w kolejnych miesiącach próby uwolnienia łazika z marsjańskich piasków zakończyły się niepowodzeniem i 26 stycznia 2010 roku NASA zmieniła jego status na stacjonarną platformę badawczą[10]. Od wylądowania łazik pokonał oficjalnie dystans 7730,50 m.
22 marca 2010 odebrano ostatnie dane z łazika. Baterie słoneczne dostarczały około 185 W/sol (trwała marsjańska zima, co skutkowało niższym położeniem Słońca nad horyzontem i krótszym dniem). Planowana sesja łączności 30 marca 2010 nie doszła do skutku –2001 Mars Odyssey nie odebrał sygnału od łazika. Centrum Kontroli w Pasadenie podejrzewało, że z uwagi na zbyt małą ilość energii łazik wszedł w tryb hibernacji i pozostanie w nim do czasu, aż ilość energii pozwoli na ponowne nawiązanie cykli łączności. Zakładano, że może to zająć kilka tygodni lub miesięcy. 24 maja 2011 roku NASA ogłosiła koniec misji i zrezygnowała z prób skontaktowania się z sondą[11].
Pierwsze kolorowe zdjęcie powierzchni Marsa wykonane przez lądownik Spirit
Lądownik Spirit dokonał wielu przełomowych badań i obserwacji. Dnia 6 stycznia 2004 roku lądownik przesłał na Ziemię swoje pierwsze kolorowe zdjęcie z powierzchni Marsa, które wówczas było zdjęciem o najwyższej rozdzielczości z innejplanety[12].
Wnętrze skały Adirondack odsłonięte przez jedno z narzędzi sondy Spirit
5 lutego 2004, Spirit jako pierwszy pojazd w historii ludzkości dokonał na innej planecie oczyszczenia powierzchni skały nazwanej Adirondack, przygotowując się do zbadania jej wnętrza[13]. Dwa dni później Spirit wykorzystał jedno ze swoich narzędzi, aby odsłonić wnętrze tej samej skały, co również było pierwszą operacją tego typu w historii[14].
5 marca 2004 roku NASA ogłosiła, że analizując skałę nazwanąHumphrey Spirit znalazł ślady przeszłej obecności wody na Marsie[15]. 21 maja 2005 roku NASA ogłosiła, że Spirit odkrył wysoki (90%) poziom zawartościtlenku krzemu w warstwie gleby odsłoniętej przez koła łazika, co było wówczas najsilniejszym dowodem na istnienie w przeszłości wody na Marsie[16].
W październiku 2004 roku, na cześć sondy Spirit została nazwana planetoida(37452) Spirit. Osiągnięcia misji zainspirowały również powstanie filmu dokumentalnego zatytułowanegoRoving Mars, który stworzono z wykorzystaniem technologiiIMAX.
