Sojusz 90/Zieloni (niem.Bündnis 90/Die Grünen) – lewicowapartia polityczna wRepublice Federalnej Niemiec, utworzona w 1993 r. w wyniku połączenia koalicji ruchów obywatelskich byłej NRD –Sojusz 90, z zachodnioniemiecką partią Zielonych[2], której poprzednicy powstali w latach 70. XX wieku, jako element nowych ruchów społecznych i ekologicznych.
GenezaZielonych wiąże się z ruchami ekologicznymi i protestami przeciwko elektrowniom jądrowym wNiemczech Zachodnich w latach 70. XX wieku[3]. Do formalnego powołania sojuszu wyborczego doszło na konwencji weFrankfurcie 17–18 marca 1979 r. przed wyborami doParlamentu Europejskiego[3]. Ugrupowanie nazywało się wówczasSonstige Politische Vereinigung/Die Grünen. W wyborach zdobyło 3,2% (900 tys. głosów) i nie zdobyło żadnych mandatów, ale przekroczyło próg uprawniający do uzyskania zwrotu kosztów kampanii wyborczej i subwencji z budżetu państwa[3]. Umożliwiło to start w wyborach lokalnych, gdzieZieloni odnieśli pierwsze sukcesy, w 1979 wprowadzili 4 posłów dolandtagu wBremie[3].
W 1980 ugrupowanie zostało formalnie przekształcone w partię polityczną[3]. Pomimo słabego wyniku w wyborach parlamentarnych w 1980 roku (1,5%) partia wprowadziła swoich przedstawicieli do kilku landtagów, wBadenii-Wirtembergii,Berlinie,Hesji,Hamburgu iDolnej Saksonii[3]. W tym okresie w Niemczech popularność zyskiwały protesty pokojowe i demonstracje przeciwko energii atomowej.Zieloni brali w nich aktywny udział i pozyskiwali wyższe poparcie, dzięki temu w 1983 r., pod przywództwemPetry Kelly, po raz pierwszy przekroczyli próg wyborczy w wyborach doBundestagu (zdobyli 5,6% co przełożyło się na 27 mandatów)[3].
W 1985 rokuZieloni dzięki koalicji zSPD po raz pierwszy weszli do rządu w landtagu wHesji[4]. PolitykZielonychJoschka Fischer został w tym landzie ministrem środowiska[4]. W 1987 roku partia poprawiła swój wynik w wyborach doBundestagu, zdobywając 8,3% głosów, co przełożyło się na 42 mandaty[4].
W 1990 roku doszło dozjednoczenia Niemiec[5].Zieloni na zachodzie Niemiec nie podzielali entuzjazmu co do zjednoczenia, obawiali się wzmocnienia władzy centralnej w Niemczech i wzrostu nacjonalizmu[5]. W kampanii wyborczej pomijali temat zjednoczenia, ich hasło brzmiało: „Wszyscy mówią o Niemczech, my mówimy o pogodzie”[5]. Strategia ta nie przyniosła sukcesu, partia zdobyła 4,8% i nie przekroczyła progu wyborczego w Niemczech Zachodnich[5]. W lutym 1990 roku powołano jednak do życia Partię Zielonych w Niemczech Wschodnich. Partia weszła w koalicję z ruchami obywatelskimi, wystartowała w wyborach pod nazwąSojusz 90/Zieloni i przekroczyła próg wyborczy na wschodzie Niemiec. Dzięki temu po fuzji wschodnich i zachodnich partii Zielonych partia miała swoich przedstawicieli w parlamencie krajowym[5].
3 grudnia 1990 roku, po wyborach, doszło do fuzji wschodniej i zachodniej partiiZielonych[6]. W 1993 roku już ogólnoniemiecka partiaZielonych połączyła się z działającym we wschodnich Niemczech ugrupowaniemSojusz 90[6]. W tym okresie nieformalnym liderem ugrupowania stał sięJoschka Fischer[6].
W 1994 roku partia powróciła doBundestagu (wynik 7,3%, 49 mandatów)[6]. Od tego czasuZieloni zmienili strategię, przestali być partią zainteresowaną wyłącznie sprawami ekologii i rozwinęli program w innych tematach, takich jak gospodarka czy polityka społeczna[6].
W wyborach w 1998 roku partia nie poprawiła znacząco swojego wyniku w wyborach krajowych (6,7%, 47 mandatów), ale po wyborach weszła w koalicję z SPD[6]. Trzech przedstawicieliZielonych objęło stanowiska w rządzie,Joschka Fischer objął resort spraw zagranicznych,Jürgen Trittin został ministrem środowiska,Andrea Fischer została ministrem zdrowia[6].
Udział w rządzie doprowadził do podziałów w partii. W 1999 roku partia musiała zdecydować o poparciu Niemiecinterwencji NATO w Kosowie[6]. Było to sprzeczne z programowym pacyfizmem partii[6]. Inną ważną decyzją była decyzja o likwidacji elektrowni atomowych[6]. Było to zgodne z długofalowym programem partii, ale proces zamykania elektrowni był długotrwały, co rozczarowało wielu działaczy i skłoniło ich do odejścia[7].
W wyborach w 2002 roku partia poprawiła swój stan posiadania wBundestagu i ponownie weszła w koalicję z SPD, politycyZielonych weszli w skład rząduGerharda Schrödera[7]. W 2005 roku Schröder ogłosił wcześniejsze wybory[7].
Po 2005 roku partia odnosiła sukcesy na szczeblulandtagów, wchodząc w niektórych landach do rządu[8]. Niezwykle udany dla partii był rok 2011, kiedy to polityk partii po raz pierwszy stanął na czele rządu lokalnego (Winfried Kretschmann wBadenii-Wirtembergii)[8]. W tym samym roku partia po raz pierwszy wprowadziła swoich przedstawicieli do wszystkich landtagów[8]. W wyborach w 2013 roku partia odnotowała jednak słabszy rezultat, co wynikało między innymi z dyskusji o kontrowersyjnym stanowiskuZielonych wobec pedofilii we wczesnych latach 80[8].
Powyborach wrześniowych w 2021 r. Zieloni zdobyli 14,8% i 118 mandatów, stając się trzecią siłą w Bundestagu[11]. Po wyborach Zieloni wraz z partiami SPD iFDP współtworzylirząd Olafa Scholza 8 grudnia 2021 r[12]. Politykom Zielonych przypadło 7 ministerstw[13]:
Z powodu sprzeciwu SPD i zielonych na pomysły FDP i jego lidera –Christofera Lindnera (m.in. zniesienie daniny solidarnościowej, czy zmiana polityki klimatycznej) kanclerz Scholz zdymisjonował Lindnera[15], co spowodowało wyjście FDP z koalicji oraz powstanie rządu mniejszościowego[16]. Rząd przegrał głosowanie nad wotum zaufania, co oznaczało upadek rządu SPD-Zielonych i przedterminowe wybory[17].
W 2022 roku Zieloni zdobyli 18,3% w wyborach lokalnych wSzlezwiku-Holsztynie[23]. Po wyborach zawiązała się koalicja pomiędzy CDU i Zielonymi, a nowym premierem landu zostałDaniel Günther z CDU[24]. W tym samym roku w wyborach lokalnych wNadrenii Północnej-Westfalii Zieloni zdobyli 17,8% i 39 mandatów[25]. W landzie powstała koalicja CDU-Zieloni, premierem zostałHendrik Wüst (CDU), a jego zastępcą zostałaMona Neubaur (Zieloni)[26].
Powyborach w 2025 roku Zieloni zaliczyli spadek poparcia (z 14,7% do 11,6%) i co za tym idzie, otrzymali mniejszą liczbę mandatów w parlamencie (ze 118 do 85)[27].
.svg){kind=logo}
