Skandowce – pierwiastki 3 (daw. IIIB lub III pobocznej) grupyukładu okresowego.
Grupa skandowców, podobnie jak inne grupy należące dobloku d układu okresowego, powinna zawierać cztery pierwiastki, jednaknie ma zgodności co do przypisania pierwiastków z 6 i 7 okresu. Dwa pierwsze pierwiastki,skand (Sc, okres 4) iitr (Y, okres 5), nie budzą kontrowersji, natomiast pozostałe dwa klasyfikowane są różnie.IUPAC zalicza do tej grupylutet (Lu) ilorens (Lr)[1][2][3], według niektórych autorów są to natomiastlantan (La) iaktyn (Ac)[4][5][6][7]. Czasem przyjmuje się też, że grupa ta zawiera wszystkielantanowce iaktynowce (łącznie 32 pierwiastki) lub przeciwnie, zalicza się do niej tylko skand i itr, a wszystkie lantanowce i aktynowce klasyfikuje się osobno.
Skand, itr i lantanowce są nazywane łączniemetalami ziem rzadkich.
Spośród pierwiastków przypisywanych do skandowców wszystkie poza lorensem występują naturalnie, jednak lutet jedynie w ilościach śladowych. Lutet przypomina swoimi właściwościami itr, co jest zgodne z ogólnym podobieństwem metali 6 okresu do swoich sąsiadów z okresu 5. Sztucznie syntetyzowany lorens ma prawdopodobnie właściwości podobne do lutetu i itru, co zostało częściowo potwierdzone doświadczalnie. Lorens nie ma trwałych izotopów.
Jak do tej pory, nie zostały przeprowadzone eksperymenty aby zsyntetyzować następne pierwiastki które mogłyby należeć do 3 grupy układu okresowego.
Skandowce leżą wbloku d układu okresowego. Należą do grupy tzw.metali przejściowych. Ogólnakonfiguracja elektronowa skandowców to [GS](n-1)d1ns2. Gdzie [GS] to konfiguracja poprzedzającego gazu szlachetnego.
Skand oraz itr są średnio rozpowszechnione w skorupie ziemskiej, lutet jest rzadko rozpowszechniony, natomiast lorens jest pierwiastkiem sztucznym (nie występuje naturalnie w skorupie ziemskiej).
Skandowce są srebrzystobiałymi, miękkimi metalami.Związki chemiczne skandowców są bezbarwne. Wodorotlenki skandowców są słabo rozpuszczalne w wodzie.
Skandowce są bardzo podobne pod względem chemicznym. Charakteryzują się niskąelektroujemnością. W związkach są na IIIstopniu utlenienia. W podwyższonej temperaturze reagują z tlenem, tworząc tlenki. Z wodą tworzą wodorotlenki, których charakter zasadowy rośnie "w dół" grupy. Wodorotlenek skandu jest amfoteryczny.
Skandowce są otrzymywane głównie przez elektrolizę ich stopionych soli.
- ↑E.R. Scerri: The Periodic Table, Its Story and Its Significance. New York City, New York: Oxford University Press, 2007, s. ?.
- ↑Mendeleev's Periodic Table Is Finally Completed and What To Do about Group 3. IUPAC. [dostęp 2014-05-11].
- ↑G. Jeffery Leigh. Periodic Tables and IUPAC. „Chem. Int.”. 31 (1), s. 3-4, 2009.
- ↑Włodzimierz Trzebiatowski: Chemia nieorganiczna. Wyd. VIII. Warszawa: PWN, 1978, s. 488-491.
- ↑J.D. Lee: Zwięzła chemia nieorganiczna. Wyd. 1. Warszawa: PWN, 1997, s. 308-309, 395.ISBN 83-01-12352-4.
- ↑Adam Bielański: Podstawy chemii nieorganicznej. Wyd. 5. Warszawa: PWN, 2002, s. 991.ISBN 83-01-13654-5.
- ↑Encyklopedia techniki CHEMIA. Warszawa: WNT, 1965. Brak numerów stron w książce
