Prawdopodobnie na tereny dzisiejszego Sierra Leone, Gwinei, Gambii i Wybrzeża Kości Słoniowej w V wieku p.n.e. przybył kartagiński żeglarzHannon. To tutaj po raz pierwszy zobaczył takie zwierzęta jak goryle. Wracając do Kartaginy przywiózł mnóstwo zwierząt, broni i niewolników z tamtejszych plemion, a sam pod bramy miasta zajechał na rydwanie ciągniętym przez lwy. Kartagińczycy go zabili, ponieważ uważali, że człowiek, którego słuchają zwierzęta, jest bardzo niebezpieczny.
Pierwsze zapiski o Sierra Leone pochodzą z 1462, kiedy toportugalscy odkrywcy, między innymi Pedro de Cintra, przybili do brzegów kraju, który ochrzcili mianem „Gór Lwich”, czyli Sierra Leone. Nazwa pochodzić miała od przypominającego ryk lwa odbijania się fal oceanu od górzystych brzegów[3]Dwa główne plemiona: Mende i Temne, w tym okresie przywędrowały z innych terenów środkowej Afryki. Z tej krainyEuropejczycy przez ponad trzy stulecia pozyskiwaliniewolników. Kwitło tam także piractwo. Datą kończącą ten proceder był rok 1787. Właśnie wtedy brytyjskie Towarzystwo Antyniewolnicze wykupiło przybrzeżne tereny i założyło dzisiejsząstolicę –Freetown. Było to miasto dla byłych niewolników żyjących wLondynie.
Pod koniec XVIII wieku rozpoczęła się brytyjska kolonizacja Sierra Leone, przede wszystkim przez The Sierra Leone Company Alexandra Falconbridge’a. W 1808 Sierra Leone stało się kolonią brytyjską, pozostając nią do wieku XX, kiedy rozpoczął się procesdekolonizacji. W 1896 Sierra Leone uczyniono protektoratem brytyjskim, który był oddzielony od Freetown i przyległych terenów (do 1951). Początek niepodległości tego afrykańskiego państwa to 27 kwietnia 1961. Pierwszympremierem został SirMilton Margai. W 1971 proklamowano republikę.
W latach 80. XX wieku na skutekkorupcji, waśni plemiennych i biedy kraj pogrążył się w walkach wewnętrznych. Od 1985 Sierra Leone zaczęła rządzić monopartia Kongres Ogólnoludowy. W 1991 w republice rozgorzaławojna domowa. Przeciwkorządowi zbuntował się Zjednoczony Front Rewolucyjny (Revolutionary United Front – RUF) pod wodzą Fodaya Sankoha. Walka między dwoma bardzo zróżnicowanymi wewnętrznie obozami skupiała się wokół kontroli nad władzą i dochodami państwa, a przede wszystkim nad znacznymi złożami bogactw mineralnych: boksytu, tytanu, a zwłaszcza diamentów[4]. W wojnie śmierć poniosło około 100 tys. osób. Należy dodać wielką liczbę ofiar „pośrednich” – ludzi, którzy umarli z głodu i w wyniku chorób. Tragiczny bilans powiększa również bliżej nieokreślona liczba inwalidów oraz ok. 500 tys. uchodźców i 700 tys. ludzi przesiedlonych na terenie kraju[4].
W maju 1997 miał miejscezamach stanu – dotychczasowy prezydent Ahmad Tejan Kabbah został obalony, a na jego miejsce powołano majora J.P. Koromaha (wkrótce jednak Kabbah został przywrócony na stanowisko).
Traktat pokojowy podpisany 7 lipca 1999 wLomé (Togo) dawał nadzieję na załagodzenie wewnętrznego konfliktu odiamenty oraz na odbudowanie zrujnowanej gospodarki i infrastruktury. Od końca 1999 prawie 6000 ochotników starało się przywrócić ład i porządek w tym rejonie.
Rok później sytuacja stała się na tyle niebezpieczna, że musiały interweniować wojska brytyjskie. W „Operacji Palliser” ewakuowano obywateli zagranicznych. Żołnierze doprowadzili do zawieszenia broni i końca wojny domowej, która oficjalnie zakończyła się w 2002[4][5]. Od czasu jej zakończenia sytuacja polityczna w Sierra Leone jest stabilna. Ugrupowania rebelianckie się rozbroiły, a ich przywódcy wzięli udział wwyborach i uczestniczą w życiu politycznym kraju. Byli rebelianci, którzy nie potrafili się znaleźć w nowej rzeczywistości bądź nie znaleźli pracy, odpowiadają za drobną przestępczość i napady rabunkowe, przed którymi często przestrzegają mieszkańcy kraju.
Sierra Leone jest republiką w której obowiązujesystem wielopartyjny, a władzę wykonawczą sprawuje wybierany co 5 lat prezydent. Kieruje on też Radą Ministrów. Jednoizbowy parlament składa się ze 124 posłów. 112 z nich wybieranych jest razem z prezydentem, pozostali zaś to najważniejsze osoby w państwie.Prawa człowieka orazwolność wyznania są respektowane.
Sierra Leone znajduje się w strefieklimatu podrównikowego, wybitnie wilgotnego, z wyraźną sezonowością oraz różnorodnymi środowiskami odsawann dolasów tropikalnych. Średnie miesięczne temperatury powietrza wahają się w granicach od 25 do 28 °C, opady sięgają 3400 mm w skali roku.Pora deszczowa trwa od końca maja do października,pora sucha od listopada do kwietnia[6].
Sierra Leone jest jednym z najbiedniejszych państw na świecie.ONZ zalicza ten kraj do grupy jednych z najsłabiej rozwiniętych państwa świata (tzw. LDC –Least Developed Countries)[8]. Swoją gospodarkę opiera prawie wyłącznie na wydobyciudiamentów. Obecne są też złoża innych minerałów, takich jakrudatytanu –rutyl,boksyty. Około dwóch trzecich ludności żyje zrolnictwa irybołówstwa, jednak te dziedziny, podobnie jak całagospodarka iinfrastruktura są bardzo słabo rozwinięte.
W Sierra Leone ukazuje się jeden rządowy dziennik, wydawany weFreetown – „Daily Mail”, założony w 1931, nakład 10 tys. egzemplarzy oraz inne gazety i czasopisma, m.in.: „Concord Times”[9] (wydawany 3 razy w tygodniu), „Standard Time Press”[10], „The New Globe”[10], „The Pool Newspaper”.
Działają: agencja prasowa Sierra Leone News Agency, założona w roku 1980 oraz serwis internetowy Cotton Tree News, zarządzany przezorganizacje pozarządowe[9].
W kraju działa państwowa telewizja Sierra Leone Broadcasting Corporation (SLBC) (założona w roku 1963, o ograniczonym zasięgu sygnału) oraz prywatna ABC TV[9] (od 2005[11]).
Sierra Leone dysponowała niegdyś większą siecią kolejową, z główną linią przebiegającą przez większość terytorium kraju, od wybrzeża po tereny przygraniczne zLiberią iGwineą, z odgałęzieniem na południe doMakeni. Była to kolej wąskotorowa o szerokości toru 762 mm, która następnie została w 1930 znacjonalizowana pod postacią spółki Sierra Leone Development Company.
W roku 1975 sieć została zlikwidowana. Likwidacja była spowodowana złym stanem infrastruktury, niewielką szerokością torów - co uniemożliwiało przystosowanie linii do ciężkich przewozów towarowych - oraz rozwojem motoryzacji samochodowej. Jako jej upamiętnienie istnieje Narodowe Muzeum Kolei w Cline Town[12]
Jedyną czynną obecnie trasą szynową jest linia o szerokości 1067 mm (tzw.rozstaw przylądkowy) biegnąca zPepel do kopalni żelaza w Farangbaya, służąca głównie do przewozu urobków kopalnianych.
Zmiany liczby ludności Sierra Leone w latach 1961–2003
W Sierra Leone żyje około 20plemion, które stanowią 90% populacji. Najważniejsze z nich toTemne na północy iMende w centrum i na południu. Resztę mieszkańców stanowiąKreole,Azjaci i potomkowie angielskich kolonizatorów.68% populacji żyje poniżej granicy ubóstwa.
Sierra Leone byłobrytyjskim protektoratem; językiem urzędowym jestangielski. Wśród języków lokalnych dominujejęzyk krio, który jest językiem potomków wyzwolonych z byłych brytyjskich kolonii niewolników, jest rozumiany w całym kraju.Języki rodzime są tożsame z głównymi grupami etnicznymi, których w Sierra Leone jest kilkanaście. Największe z nich to dominujący na południu Mende oraz Temne na północy.
Ponadto w 2002 roku Sierra Leone ogłosiłojęzyk bengalski drugim oficjalnym językiem w kraju. Był to akt podziękowania dlaBangladeszu za wkład tego kraju w misję pokojową w Sierra Leone pod auspicjamiONZ. Bangladesz miał tam 5'800 żołnierzy z ponad szesnastu tysięcy stacjonujących[18].
Na całym obszarze Sierra Leone występuje wysokie zagrożenie malarią, cholerą i wieloma chorobami przewodu pokarmowego. Obowiązkowe jest regularne szczepienie nażółtą febrę. Szczepionki wykonujePaństwowa Inspekcja Sanitarna. Średniadługość życia w latach:kobiety: 45,5;mężczyźni: 40,3. Sierra Leone ma najwyższy na świecie wskaźnik zgonów podczasporodów oraz zgonów kobiet w ciąży.
Z wykorzystaniem zróżnicowanych liści przyrządza sięplasas – przypominający zupę sos, będący dodatkiem do ryżu lub makaronu. Podstawąplasas mogą być liście szczawiu, szpinak lub liście słodkiego ziemniaka. Są również zupy o innych smakach, jak na przykładzupa pieprzowa.Plasas, jak i innych przekąsek można spróbować w małych lokalach, położonych zwykle w okolicach bazarów, placów autobusowych i innych często odwiedzanych przez podróżnych miejscach. Spożywana jest także ogromna ilośćryb oraz produktów wyprodukowanych przez tutejszychrolników. W Sierra Leone warzy się tylko jeden gatunek jasnego piwa, Star Lager (na licencji Browaru Kumasi, Ghana).
Zawsze należy poprosić opozwolenie nafotografowanie, zwłaszcza jeśli obiektem mają być przedmioty używane podczas tradycyjnychceremonii religijnych w miejscach kultu (np.maski)[6].
Sierra Leone posiada trzy rodzaje sił zbrojnych: lądowe, powietrzne oraz morskie[19]. Roczny budżet na cele obronne wynosi 30 mlndolarów a liczba żołnierzy aktywnych zawodowo wynosi 8 500 osób[19]. Siły powietrzne (stan na 2021) posiadają pięć helikopterów w tym dwa służące do ataku, siły lądowe dysponują 20 pojazdami opancerzonymi, natomiast w skład sił morskich wchodzi 7 statków patrolowych[19]. Armia tego kraju znajduje się na 136 miejscu w rankinguGlobal Firepower(inne języki) 2021[19].
_-_SLE_-_UNOCHA.svg)
