Shamisen (jap. 三味線 shamisen lub samisen) –japońskiinstrument muzyczny, strunowy, szarpany. Jego nazwa wjęzyku japońskim oznacza dosłownie „struny trzech smaków”.
Shamisen jest podobnej długości cogitara, ma jednak o wiele cieńszy, bezprogowygryf.Pudło rezonansowe jest w kształcie zbliżonym do prostokątnego, zaokrąglone i nieco podobne do bębenka. Z przodu i z tyłu jest pokryte skórą (zazwyczajkota, w droższej wersji, lubpsa w tańszej, jednak obecnie używa się też specjalnego papieru lub różnych odmianplastiku), co wzmacnia dźwięk uzyskany ze strun. Długość instrumentu jest różna, od 1,1 do 1,4 metra.
Tradycyjnie trzy struny sąjedwabne, obecnie używa się raczejnylonu.
Struny uderza sięplektronem (jap. 桴 bachi). Tradycyjnie był on wykonany zkości słoniowej albo skorupyżółwia, teraz jest drewniany. Ma kształt podobny do liściamiłorzębu.
Prekursorem shamisenu jest sanshin (jap. 三線) (instrument popularny zwłaszcza naOkinawie), który z kolei wywodzi się odchińskiego sanxian.
Tradycyjnie na shamisenie grali zarówno mężczyźni, jak i kobiety. Grało się na nim bądź solo, bądź też razem z innymi shamisenami, jako akompaniament do pieśniko-uta (jap. 小唄) (dosłownie „krótka pieśń”) inaga-uta (jap. 長唄) („długa pieśń”), poematów lirycznych (ballad)tokiwazu ikiyomoto, albo jako podkład do tradycyjnego tańca. Używany też w tradycyjnych teatrach japońskich –kabuki (jap. 歌舞伎) inō oraz lalkowym –bunraku (jap. 文楽). Shamisen stał się atrybutemgejsz, które akompaniowały sobie nim doko’uta.
Istnieje bardziej klasyczny styl muzyki związany z shamisenem – jiuta (jap. 地唄).
Na początku XX wieku wyodrębnił się nowy styl gry na shamisenie, oparty na tradycyjnych pieśniach ludowych (min’yō), zawierający jednak dużo efektownej improwizacji. Jest teraz znany jakoTsugaru-jamisen (od regionu, z którego się wywodzi) i wciąż jest stosunkowo popularny w Japonii. Ten wirtuozerski styl bywa porównywany dobluegrassowegobanjo.
Dzisiaj shamisen wykorzystywany jest także do gry z innymi instrumentami, na przykład w orkiestrach, niekiedy gra na shamisenie wykorzystywana jest w muzyce bluegrass,jazzowej irockowej.
Dźwięk shamisenu jest podobny do dźwięku amerykańskiegobanjo, z tym że bębenkopodobny, pokryty skórą korpus (dō) wzmacnia dźwięk wydobywany z drgających strun. Ponadto często używa siębachi do uderzania zarówno strun, jak i skóry pokrywającej korpus, co daje mocno perkusyjny efekt dźwiękowy. Wko-uta oraz czasem w innych rodzajach pieśni szarpie się struny palcami.
Strojenie shamisenu przebiega odmiennie niż strojenie innych instrumentów strunowych. Jako pierwsza strojona jest największa struna (z głosem muzyka lub śpiewaka). Dwie pozostałe struny dostraja się do pierwszej. Najczęściej stosuje się trzy rodzaje strojenia:
Dobrystrój instrumentu utrzymuje się krótko, w zależności od temperatury instrumentu, otoczenia i intensywności grania. Z tego powodu podczas gry shamisen często jest dostrajany.
 | Zobacz multimedia związane z tematem:Shamisen |
