.jpg) | |
| Cesarz Etiopii | |
| Okres | od 1563 |
|---|---|
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Data urodzenia | 1550 |
| Data śmierci | 4 październik 1597 |
| Miejsce spoczynku | Kościół Medhane Alem, wyspa Rema |
| Ojciec | Minas |
| Dzieci | syn Jakub |
Sertse Dyngyl (gyyz.ሠረጸ ድንግል, co znaczyLatorośl cnoty, imię tronowe; መልአክ,Melek Seged, co oznaczaten któremu kłaniają się anioły) (ur.1550 – zm. 4 października1597 r.) –cesarzEtiopii w latach1563–1597. Pochodził zdynastii salomońskiej.
Sertse Dyngyl był synem cesarzaMinasa, zmarłego w 1563 roku. Po śmierci Minasa rozpoczęła się walka o władzę pomiędzy różnymi ugrupowaniami etiopskiego możnowładztwa. Pierwszą grupę stanowili: cesarzowa Seble Uangiel – matka Minasa, zdetronizowana przez niego, cesarzowa Sylluj Hajla, azzaż Kumo, dowódca cesarskiej gwardii Ananiasz, oraz przedstawiciele duchowieństwa tacy jak Atske Dyngyl, Kyfle Marjam i Sybhat Leab. Popierali oni kandydaturę młodego Sertse Dyngyla. Drugie ugrupowanie tworzyli: Zera Johannys – zarządcaGodżamu, Harbo – władcaDembiji, oraz możnowładcy Yslam Seged, Rom Seged i Teklu. Ich zamiarem było osadzenie na tronie siostrzeńca byłego cesarzaLybne Dyngyla, abieto Hemelmana. Zaraz po śmierci Minasa, pierwsze z ugrupowań ogłosiło cesarzem trzynastoletniego Sertse Dyngyla, jednak grupa forsująca Hamelmana nie myślała o rezygnacji ze swojego planu. Trzynastego lutego1564 rozegrała się bitwa pomiędzy stronami, wygrana przez stronnictwo Sertse Dyngla. Młody cesarz uwięził część swoich przeciwników, a z częścią porozumiał się, ponieważ uznali jego zwierzchność. Trzecia część pokonanych przyłączyła się do bahyr negasza Izaaka, który pozostawał niechętny nowemu władcy. Hamelman w nagrodę za ustąpienie dostał od cesarza prowincję Godżam, natomiast Rom Seged prowincjęSzeua. Dyngylowi tymczasowo podporządkował się także Fasil, potomek cesarza Lybne Dyngyla[1].
Za czasów Sertse Dyngyla Etiopii zagrażali południowo-wschodnimuzułmańscy sąsiedzi, migracje ludówGalla z zewnątrz, a od wewnątrzseparatyzm bahyr negasza Izaaka, oraz plemieniaFelaszów. W obliczu wielu zagrożeń, cesarz wysłał list dokróla HiszpaniiFilipa II. List pozostał jednak bez odpowiedzi. W1566 Sertse Dyngyl wypowiedział wojnę ugrupowaniu popierającemu Fasila jako pretendenta do tronu. Fasil organizował wówczas zbrojny opór przeciwko cesarzowi, jednak został pokonany w bitwie w1567, lub1568 roku[2]. Następnie celem władcy stało się podporządkowanie sobie ziem podległych władzy Lybne Dyngyla przed najazdem somalijskiego imamaAhmada ibn Ibrahima al-Ghaziego, zwanego Graniem. Sertse Dyngyl podbił okręg Ynarija, bogaty w złoża złota. Władca tego okręgu – Sebienhi, został zmuszony do płacenia daniny w złocie i w bydle. Kolejne wyprawy zbrojne cesarza wyruszyły do prowincjiKembatta,Hadija, Kallo,Guragie i Szeua, które podbił w1569 roku. Następnym wyzwaniem stojącym przed Sertse Dyngylem był napływ ludu Galla, który niszczył Szeua i przesuwał się wzdłuż rzeki Abbaj. Cesarz zatrzymał barbarzyńców w pobliżu jeziora Zuaj. Ponowne starcia z Galla miały miejsce w1572, ale Dyngylowi nie udało się zatrzymać najeźdźców, którzy kolonizowali tereny Etiopii. W wyprawach podjętych w1580, oraz1585, Sertse Dyngyl podporządkował sobie plemię Felaszów i ich władcę Goszena. W1581 i 1585 prowadził kampanie przeciwko plemieniuAgau. Zasługą cesarza jest równieżchrystianizacja mieszkańców Ynarija.
Bahyr negasz Izaak zorganizował koalicję przeciwko Sertse Dyngylowi razem zTurkami isułtanatemHareru. Izaak porozumiał się z władcą Hareru,Mohammedem IV w1573 roku. Ten sułtan był reprezentantem grupy dążącej do odnowienia "świętej wojny" z chrześcijanami. W nadchodzącej wojnie tureccy władcy mieli poprzeć napastników od strony wybrzeżaMorza Czerwonego. Natarcie Mohammeda IV rozpoczęło się w1577, ale cesarz pokonał jego wojska w bitwie rozegranej nad rzeką Uebi[3]. Sam Harer został wówczas jednocześnie napadnięty i zniszczony przez ludy Galla. Po pokonaniu Mohammeda IV, Sertse Dyngyl przemieścił swoje oddziały na północ, gdzie zgromadzone zostały wojska Turków i Izaaka. Cesarz starał się rozwiązać ten konflikt dyplomatycznie, jednak bahyr negysz Izaak nie wyraził na to zgody. W listopadzie1578 w Yntieczu obie strony stoczyły zacięta bitwę, wygraną ostatecznie przez Dyngyla. Z kolei w grudniu tego roku pod Addi Koro, cesarz odniósł ponowne zwycięstwo. Bahyr negasz Izaak, oraz tureckipasza polegli w tym starciu.Turcy kilka lat później nadali stanowisko bahyr negasza, a także prowincje Hamasjen i Debaroa, etiopskiemu możnowładcy Uelde Ysumowi. Walka pomiędzy cesarzem, a drugą koalicją skończyła się śmiercią Uelde Ysuma na polu bitwy i zwycięstwem Sertse Dyngyla, który zajął Hamasien. W1589 turecki paszaKadawert wystąpił o pokój z Etiopią. Po wojnie Turcja zachowała porty wArkiko iMassaua nad Morzem Czerwonym.
Sertse Dyngyl podjął się odbudowy, zniszczonej po najazdach imama Grania w pierwszej połowie XVI wieku Etiopii. Dążył do tego, aby kraj odzyskał gospodarcze znaczenie. Południowe okręgi, takie jak Ynarija stały się dla władcy źródłem, z którego pobierał bydło, złoto i skóry zwierząt. Z kolei północne okręgi służyły w zaopatrywaniu się w konie, stroje, jedwab, czy porcelanę. Centralne prowincje, takie jak Godżam, płaciły daninę w postaci bawełny, miodu, koni i złota. Później sam Godżam został zwolniony z wysyłania koni, aby jego mieszkańcy mogli obronić się przed inwazją plemion Galla[4]. Dodatkowo Sertse Dyngyl pobierał podatki celne, pochodzące z handlu towarami importowanymi, co uzupełniało jego skarb, obciążony ciągłymi wojnami z nieprzyjaciółmi.
Sertse Dyngyl zmarł w 1597 w czasie, gdy wyruszał na następną wyprawę przeciwko plemieniu Galla[5]. Na tronie zastąpił go synJakub. Ciało Dyngyla zostało pochowane w Kościele Medhane Alem na wyspieRema. Kiedy R.E. Cheesman odwiedził kościół w1933, pokazano mu niebiesko-biały porcelanowy słój, w którym umieszczono wnętrzności cesarza, wyjęte z ciała[6].
| Dynastia Zague | |
|---|---|
| Dynastia Salomońska |
|
| Dynastia Zagwe |
|
| Dynastia Tigraj |
|
| Dynastia Salomońska |
|
