 Budynek więzienia | |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||
| Adres | ul. Dzielna 24/26 | ||
| Ważniejsze przebudowy | 1835 | ||
| Zniszczono | 1944 | ||
Położenie na mapie Warszawy  | |||
Położenie na mapie Polski  | |||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |||
| 52°14′45,13″N 20°59′23,18″E/52,245869 20,989772 | |||
| |||
Serbia – oddziałkobiecy więzieniaPawiak, znajdującego się w latach 1835–1944 przyul. Dzielnej 24/26 wWarszawie.
Budynek Serbii wzniesiony został najprawdopodobniej w latach 1830–1835 z przeznaczeniem na kryminalne więzienie dla kobiet. Po 1863 w budynku znajdowało się więzienie polityczne dla kobiet, wśród osadzonych były m.in.Natalia Gąsiorowska,Wera Kostrzewa iRóża Luksemburg.
Zobacz też kategorię:Więźniarki Serbii.W latach 1877–1878, w czasiewojny rosyjsko-tureckiej (tzw.serbskiej) w budynku więzienia umieszczonoszpitalwojskowy. Od niego oddział więzienia uzyskał swoją zwyczajową nazwę. Mieszkańcy Warszawy zwykle nazywali Pawiakiem cały kompleks więzienia, tj. zarówno właściwy Pawiak (oddział męski), jak i Serbię (oddział kobiecy)[1].
W latach 1939–1944 budynek Serbii razem z całym Pawiakiem został przejęty przezGestapo. Był on przewidziany na 250 miejsc, jednak w czasieokupacji liczba osadzonych w nim kobiet sięgała 800[1]. Na parterze znajdowały się m.in. łaźnia i gabinet niemieckiego komendanta, na pierwszym piętrze cele ogólne i cele dla matek z dziećmi urodzonymi w więzieniu, a na drugim – szpital z 39 łóżkami[2].
Szacuje się, że spośród ok. 100 tys. osób, które przeszły przez Pawiak, ok. 20 tys. więziono w Serbii[2].
21 sierpnia 1944 Niemcy wysadzili kompleks więzienny Pawiaka wraz z budynkiem Serbii w powietrze[3].
Po wojnie Pawiak nie został odbudowany. Jego teren częściowo zajęto pod budowę ul. Juliana Marchlewskiego (obecnieal. Jana Pawła II).
