Thomas Sean Connery urodził się 25 sierpnia 1930 w szpitalu Royal Maternity Hospital wEdynburgu, a imię otrzymał po pradziadku od strony ojca[9]. Był synem Szkotki Euphemi Maclean oraz Irlandczyka Josepha, sprzątaczki oraz kierowcy ciężarówek i pracownika fabryki przeróbki kauczuku[10]. Matka byłaprotestanką, a ojciec byłkatolikiem, pochodzącym zWexford, który przybył do Szkocji w poszukiwaniu pracy[11]. Jego młodszy bratNeil (1938–2021) również był aktorem[12]. Rodzina mieszkała w mieszkaniu bez łazienki w dzielnicy Fountainbridge[8]. W wieku 9 lat rozpoczął swoją pierwszą pracę – rozwoził mleko. Gdy miał 13 lat, zakończył edukację. Później pracował m.in. jako pomocnik rzeźnika i model[8]. W dzieciństwie zaczął używać swojego drugiego imienia – Sean, które brzmiało podobnie do Séamusa – imienia jego irlandzkiego kolegi z tamtego okresu[11].
W 1946 w wieku 16 lat wstąpił doRoyal Navy, w której służył m.in. naHMS Formidable[13]. W królewskiej marynarce wojennej nie umiał się odnaleźć i w 1949 odszedł przy pierwszej okazji z powodu odkrytych wrzodów żołądka, które dotykały również innych mężczyzn w jego rodzinie[14]. Po odejściu z armii pracował m.in. przy produkcji trumien, był ratownikiem na basenie, ochroniarzem i pomocnikiem mechanika w drukarni[8]. Mając 18 lat, zajął się kulturystyką – trenował w Dunedin Weightlifting Club, a jednym z ważniejszych jego sukcesów w tej dziedzinie było zajęcie trzeciego miejsca w konkursieMister Universe w 1953[15][16]. Następnie dostał się do chórku marynarzy.
Grał także wpiłkę nożną na pozycji skrzydłowego w lokalnym klubie Bonnyrigg Rose, był także na testach w klubieEast Fife[17]. W 1953 odrzucił propozycję kontraktu wynoszącego 25 funtów tygodniowo ze stronyManchesteru United zaproponowaną mu przez ówczesnegotrenera drużyny,Matta Busby’ego, który obserwował mecze jego drużyny, wybierając aktorstwo, co określił później jako „jedno z najbardziej inteligentnych posunięć”[18][19].
W połowie lat 50. zajął się aktorstwem. Mimo braku talentu tanecznego, zagrał m.in. małą rolę wmusicaluSouth Pacific w 1954[20]. Podczas produkcji musicalu spotkałMichaela Caine’a, z którym później blisko się przyjaźnił[21]. Podczas pobytu wManchesterze, pod wpływem aktora Roberta Hendersona zainteresował się sztuką, a Henderson pożyczył mu m.in. dzieła takich klasykówProust,Tołstoj czyJoyce[22]. W wywiadzie z 1992 stwierdził: „Spędziłem moją trasę koncertowąSouth Pacific w każdej bibliotece w Brytanii, Irlandii, Szkocji i Walii”[23]. W 1954 rozpoczął swoją karierę filmową, występując wfilmie musicalowym pt.Lilacs in the Spring[24]. Później zaczął występować w wielu serialach, grając epizodyczne role m.in. wDixon of Dock Green, a takżeThe Jack Benny Program[25].
W maju 1958 odbyła się premiera filmu z jego udziałem pt.Inne miejsce, w którym wystąpił obokLany Turner. Podczas kręcenia filmu Connery najpierw wykręcił rękę, a później pobił partnera Turner, gangstera Johnny’ego Stompanato, który podejrzewał swoją kochankę o romans z aktorem i z tego powodu wszczął awanturę na planie filmowym[26][27]. W 1959 zagrał jedną z głównych ról w filmie produkcjiWalt Disney Pictures pt.Darby O'Gill i krasnoludki w reżyseriiRoberta Stevensona[28], a jego udany występ jako Michael McBridge sprawił, że później stał się jednym z kandydatów do obsadzenia roliJamesa Bonda[29]. W 1961 wystąpił w roli Wrońskiego w filmieAnna Karenina, obokClaire Bloom, która wcieliła się w tytułową bohaterkę[30].
W tym samym roku brał udział wcastingu do roliJamesa Bonda. Początkowo zarówno producenci Harry Saltzman iAlbert R. Broccoli, jak i twórca powieści o Bondzie –Ian Fleming – rozważali inne kandydatury, biorąc pod uwagęRicharda Todda,Cary’ego Granta czyRogera Moore’a, lecz były one odrzucane[31]. Również Connery nie zrobił dobrego wrażenia na Flemingu, ale postanowiono zaprosić go na spotkanie. Na nim również nie wypadł dobrze, jednak żona producenta – Dana Broccoli – przekonała męża, by dać Connery’emu szansę i dzięki temu dostał rolę Bonda[31]. Wielki udział w przygotowywaniu Connery’ego do roli Jamesa Bonda miał reżyserTerence Young.Lois Maxwell, która w filmie zagrałaPannę Moneypenny, wspominała, że „Terence wziął Seana pod swoje skrzydła. Nauczył go wszystkiego – od tego, jak się ubierać, gdzie kupować koszule, aż po maniery przy stole”[32][33].
W 1964 roku Connery zagrał w trzeciej produkcji o Bondzie pt.Goldfinger, który zarobił 125 milionów dolarów[37] – już po dwóch tygodniach przychody pokryły koszty produkcji[38].Goldfinger został także pierwszym filmem z serii, który dostałOscara, zdobywając nagrodę za najlepszy dźwięk[39].
W grudniu 1965 roku miała miejsce premiera kolejnego filmu o Jamesie Bondzie –Operacja Piorun, która zarobiła najwięcej ze wszystkich siedmiu produkcji z udziałem szkockiego aktora – 141 200 000 dolarów (równowartość 1 mld 376 mln dolarów w 2023)[40][41]. Na38. ceremonii rozdania Nagród Akademii Filmowej film zdobyłOscara za najlepsze efekty specjalne[42]. Podczas kręcenia sceny z rekinami w basenieEmilio Largo doszło do bardzo niebezpiecznej sytuacji. ScenografKen Adam dla oddzielenia rekinów i aktora zbudował specjalnąpleksiglasową przegrodę, jednak rekin zdołał się przedrzeć przez szparę i Connery ledwie uszedł z życiem[43].
W 1967 roku po raz piąty wcielił się w postać agenta 007 w filmieŻyje się tylko dwa razy, który zarobił 112 mln dolarów[44]. Po nakręceniu obrazu ogłoszono, że Connery rezygnuje z roli agenta 007. Aktor nie chciał być utożsamiany tylko z jednym bohaterem[45].
Przez kolejne 4 lata odpoczywał, między innymi grając w golfa, a także okazjonalnie pojawiając się w filmach. W 1971 roku, zachęcony czekiem na ponad milion dolarów, zagrał w kolejnym filmie z serii o Bondzie –Diamenty są wieczne, który odniósł wielki sukces komercyjny, przynosząc dochód wynoszący 116 mln dolarów[46]. Zysk z filmu Connery przeznaczył na założony przez siebie Scottish International Educational Trust, który pomaga biednym, utalentowanym szkockim dzieciom[47]. W 1973 roku odrzucił propozycję zagrania Bonda w filmieŻyj i pozwól umrzeć[48]. 10 lat później jeszcze raz wystąpił w roli Bonda w filmieNigdy nie mów nigdy, który nie jest zaliczany do kanonicznego cyklu (producentem byłWarner Bros.)[49]. Aby dobrze przygotować się do tej roli, 53-letni aktor trenował pod okiemStevena Seagala. Podczas treningów Seagal złamał mu nadgarstek, o czym Connery dowiedział się dopiero 10 lat później[50].
Podczas kręcenia filmów o Bondzie, Connery zaangażował się także w inne produkcje, występując w 1964 wdreszczowcuMarnie, wyreżyserowanym przezAlfreda Hitchcocka w roli Marka Rutlanda[53]. Było to możliwe dzięki pomocyEON Productions, które, pomimo kontraktu z Connerym, zezwoliło mu na występ[54]. Rok później zagrał wdramacie wojennym pt.Wzgórze, który został nominowany w sześciu kategoriach do nagrody BAFTA, z którą jedną wygrał –najlepsze zdjęcia[55].
W 1989 za rolę Henry’ego Jonesa Sr. wIndiana Jones i ostatnia krucjata został uwzględniony w liście nominowanych do nagród BAFTA i Złotego Globu w kategorii najlepszego aktora drugoplanowego[70][71].
W 1996 wystąpił w filmieTwierdza, w którym zagrał obokNicolasa Cage’a iEda Harrisa. Film zarobił ponad 335 milionów dolarów[75] i był nominowany do Oscara za Najlepszy Dźwięk[76], a Connery, wraz z Cage’em zdobył nagrodę podczas6. galiMTV Movie Awards dla Najlepszego Duetu[77].
W 1999 roku pojawił się w obrazieOsaczeni, który również osiągnął komercyjny sukces, inkasując 212 mlnUSD[78]. W 2000 wcielił się w rolę Williama Forrestera w filmieSzukając siebie, za co został nominowany donagrody Satelity dla najlepszego aktora, którą ostatecznie zdobyłGeoffrey Rush[79].
W 1989 roku został okrzyknięty przez magazyn „People” najseksowniejszym mężczyzną świata[84]. Do tej pory pozostaje najstarszym laureatem tego tytułu. W 1999 roku, natomiast został wyróżniony tytułem „najseksowniejszego mężczyzny minionego stulecia”[85].
Connery na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym wEdynburgu (2008)
8 czerwca 2006, odbierając nagrodę za całokształt twórczości przyznawaną przezAmerykański Instytut Filmowy, Connery ogłosił swoją filmową emeryturę[92]. Po ukończeniu 80 lat Connery przyznał, że nie zamierza już wystąpić w żadnym filmie[93].
W 2012 powrócił z aktorskiej emerytury, użyczając głosu w animowanym filmie pt.Sir Billi, którego został także producentem[100][101]. W tym samym roku został narratorem filmu dokumentalnegoEver to Excel, opowiadającego o najstarszym szkockim uniwersytecieUniversity of St Andrews[102].
Diane Cilento (na zdj. w 1954), pierwsza żona Connery’ego
W 1962 po nakręceniu filmuDoktor No ożenił się zDiane Cilento[112]. Ślub wzięli naGibraltarze. Od 1971 żyli w separacji, a dwa lata później Connery rozwiódł się z Cilento[112]. Para miała synaJasona (ur. 1963), który również został aktorem[113]. 6 maja 1975 ożenił się zMicheline Roquebrune, z którą był aż do śmierci[114].
Connery był zwolennikiem odłączenia sięSzkocji odWielkiej Brytanii i tym samym uznania jej niepodległości[117]. Został członkiemSzkockiej Partii Narodowej, która działa na rzecz niepodległości Szkocji[118]. W wywiadzie z 2008 stwierdził: „Zawsze miałem nadzieję, że nadejdzie ten dzień. Teraz jestem pewien bardziej niż kiedykolwiek, że Szkocja jest bardzo blisko zdobycia niepodległości”[119][120]. W 2014, podczasreferendum niepodległościowym w Szkocji, opowiadał się za głosowaniem za niepodległością Szkocji twierdząc, że: „to okazja zbyt dobra, aby ją przegapić”[121]. Ostatecznie jednak Szkoci opowiedzieli się za pozostaniem w Wielkiej Brytanii[122][123][124].
Ciało Connery’ego zostało skremowane na Bahamach, a prochy – zgodnie z jego ostatnim życzeniem – miały być rozsypane w rodzinnej Szkocji (według planów rodziny popandemii COVID-19)[134], co spełniło się dwa lata później, w 2022[135].
↑Wirtualna Polska MediaW.P.M.S.AWirtualna Polska MediaW.P.M.,Sean Connery nie powróci do kin [online], film.wp.pl, 26 sierpnia 2010 [dostęp 2023-12-23](pol.).
JanJ.SłodowskiJanJ.,AndrzejA.RomanAndrzejA.,Gwiazdy światowego kina • Leksykon, Warszawa: Editions Spotkania, 1992,ISBN 83-85195-83-1,OCLC749509683. Brak numerów stron w książce
.jpg)
.jpg)
.jpg)
