Samoobsługa – systemsprzedaży stosowany w niektórychsklepach, a także na niektórychstacjach benzynowych i placówkachgastronomicznych (głównie wbarach), polegający na przeniesieniu na klienta części czynności związanych z wyborem i transportem wybranego produktu[1].
W sklepach samoobsługowych klienci, zazwyczaj zaopatrzeni w specjalny koszyk lubwózek sklepowy, mają bezpośredni dostęp do półek z wystawionymi na sprzedaż towarami, sami je wybierają i przenoszą w koszykach (lub podwożą w wózkach) dokasy, w której uiszczają należność, sami też potem je pakują w torby na zakupy.
Na samoobsługowychstacjach benzynowych klienci samodzielnie otwierają wlewpaliwa w swoimsamochodzie i samodzielnie wlewają taką ilość paliwa, jaką potrzebują, a potem podchodzą (lub podjeżdżają) do stanowiska kasowego, gdzie dokonują zapłaty za pobrane zdystrybutora paliwo.
W barach samoobsługowych (np. serwującychfast food) rola klienta najczęściej sprowadza się do przyniesienia zamówionej porcji posiłku (niekiedy porcje te są już zawczasu przygotowane i klient wybiera potrawę, która wyłożona jest już na talerz, np. porcjęsałatki) i odniesieniu po skończonym posiłku użytych naczyń w specjalnie przygotowane miejsce (niekiedy, jeśli stosowane są naczynia jednorazowego użytku, klient po wykorzystaniu wyrzuca je do przeznaczonego do tego celu kosza na odpadki).
Pierwsze sklepy samoobsługowe pojawiły się wUSA w latach 30. XX wieku (wózek sklepowy wynaleziony został w 1937), a wEuropie bezpośrednio poII wojnie światowej. WPolsce pierwsze sklepy samoobsługowe zaczęto otwierać w drugiej połowie lat 50. XX wieku. Były to najpierw obiekty branży spożywczej, później ten system handlu wprowadzany był także w innych branżach, m.in. w wielobranżowych domach towarowych. Sklepy samoobsługowe w czasachPolskiej Rzeczypospolitej Ludowej określano często trzyliterowym skrótem „SAM”, który do dzisiejszych czasów przetrwał w nazwach niektórych obiektów.