Samolot transportowy (ang.transport aircraft) –samolot dostosowany głównie do przewozu osób i/lub towarów[1]. Wojskowe samoloty transportowe przeznaczone są do powietrznych przewozów wojsk i ładunków oraz wysadzania desantów powietrznych. W zależności od wagi przewożonych ładunków i zasięgu dzielą się na ciężkie, średnie i lekkie. Są wyposażone w odpowiednio przystosowaną ładownię, osobową, osobowo- towarową lub towarową. Wymiary ładowni często dostosowuje się do określonego rodzaju sprzętu wojskowego[2].
Współczesne samoloty transportowe, w zależności od typu, mogą unieść od 40 do 250ton ładunku, asamoloty pasażerskie znacznie mniej (do kilku ton). Należy też pamiętać, iżładowność samolotu jest zmienna, gdyż zależy od odległości, jaką ma on do pokonania bez tankowania. Ograniczeniem jest również zdolnośćlotniska do przyjęcia, a ściślej rzecz biorąc dostartu samolotu – decydującym czynnikiem jest długośćpasa startowego. W takim wypadku samolot może wziąć mniej ładunku lubpaliwa.
Dodatkowym utrudnieniem przy przewozie ładunków jest konstrukcja samolotu, która uniemożliwia załadunek towarów zbyt wysokich, szerokich, długich, a także zbyt ciężkich. Popularną metodą przewozu towarów jest tworzenie jednostek ładunkowych w postacikontenerów ipalet, ułatwiających przeładunki i manipulacje. Towary przewożone na lekkich paletach obciąga się folią lub specjalnymi siatkami.
Zarówno urządzenia przeładunkowe, jak i wnętrza samolotów towarowych są wyposażone w rolki, po których przesuwa się jednostki ładunkowe. Tego rodzaju urządzenia nie są instalowane wsamolotach pasażerskich.
Obecnie największym samolotem transportowym na świecie jestAn-225 Mrija – masa użyteczna 400 ton, wyprodukowano tylko jedną sztukę, druga niekompletna (zaniechana) orazAn-124 Rusłan – masa użyteczna 150 ton,produkowany seryjnie.
Największym wyprodukowanym samolotem transportowym onapędzie turbośmigłowym jest radzieckiAn-22, jednakże problemy zzespołem napędowym (wibracje) sprawiły, iż praktycznie wyszedł z użycia.
Z maszyn produkowanych pozaRosją (iZSRR) do największych należą:C-5 Galaxy iC-17.
(*) używany przezSiły Powietrzne