Samogłoska przymknięta,samogłoska wysoka –samogłoska wymawiana przy wysokim położeniu języka.
Termin ten odnosi się do sposobu opisu samogłosek według stopnia otwarcia jamy ustnej przy wyróżnieniu czterech zasadniczych pozycji: przymkniętej, półprzymkniętej, półotwartej i otwartej. Samogłoski przymknięte wymawiane są przy położeniu języka najbliższym podniebieniu. Górnym ograniczeniem jest tu umowna tzw.granica tarcia (ang.border of friction), powyżej której kanał dla przepływu strumienia powietrza pozostawiony pomiędzy językiem a podniebieniem jest na tyle wąski, że strumień powietrza nie może przepływać swobodnie, a więc wymówienie samogłoski staje się niemożliwe, i powstajespółgłoska szczelinowa (frykatywa).
W międzynarodowej transkrypcji fonetycznejIPA przewidziano odrębne symbole dla sześciu samogłosek przymkniętych:
Według alternatywnego sposobu podziału samogłosek zależnie od stopnia otwarcia jamy ustnej, stosowanego współcześnie wfonologii, wyróżnia siętrzy ich zasadnicze pozycje: wysoką, średnią i niską (terminy te nie odnoszą się do wysokości tonu lecz do położenia języka).
W zakressamogłosek wysokich wchodzą opisywane tu samogłoski przymknięte orazsamogłoski prawie przymknięte. Te pierwsze określane są wtedy jakowysokie napięte, te drugie jakowysokie nienapięte.
Samogłoski przymknięte należą do najbardziej rozpowszechnionych typów samogłosek. Właściwie w każdymjęzyku obecna jest jakaś samogłoska przymknięta. Należy jednak zauważyć, że różne samogłoski przymknięte mają różną częstość występowania. I tak [i] występuje prawdopodobnie w każdym języku, [u] w prawie każdym, podczas gdy [y], [ɨ] i [ɯ] są dużo rzadsze, a [ʉ] występuje bardzo rzadko.
Wjęzyku polskim występują trzy samogłoski przymknięte:
| |||||||||||||||||||||||||
Uwaga. Jeśli podano dwa symbole, to znajdujący się po lewej stronie oznacza samogłoskęniezaokrągloną, a po prawejzaokrągloną.
