Słowenia należy doONZ od 1992 roku,NATO od 29 marca 2004, jest też członkiemUE od 1 maja 2004 roku, od 1 stycznia 2007 państwo jest również członkiemstrefy euro.
Słowenia to w większości kraj wyżynny i górski: 90% jej powierzchni leży ponad 300 mn.p.m. Najwyższy szczyt to położony wAlpach JulijskichTriglav (2864 m); znajduje się on na terenieparku narodowego o tej samej nazwie. Prawie połowę kraju zajmują lasy, sprawiając, że Słowenia to jedno z najbardziej zalesionych państw na świecie. Ziemie uprawne stanowią 43% ogółu powierzchni.
Najdłuższe rzeki toSawa iDrawa wpadające doDunaju,Socza na zachodzie,Mura na północnym wschodzie,Krka na południowym wschodzie orazKupa, stanowiąca na pewnym odcinku granicę z Chorwacją. Największe jeziora to: okresowejezioro Cerknica oraz górskieBohinjsko iBled.
Na terenie Słowenii, zwłaszcza w położonej w jej południowo-zachodniej części,Krasie, licznie występujązjawiska krasowe: podziemne rzeki, jaskinie (około 7000), z których najsłynniejsza jest znajdująca się w miejscowościPostojnaPostojnska jama. Mniej znane sąJaskinie Szkocjańskie. Inna jaskinia,Vilenica, co roku gości uczestników środkowoeuropejskiego festiwalu literackiego.
Słowenia leży na pograniczu dwóch stref klimatycznych:strefy klimatów podzwrotnikowych iumiarkowanych, która obejmuje większą część kraju[4]. Wybrzeże i duża częśćPrzymorza, aż do doliny Soczy, posiada klimat śródziemnomorski pośredni między morskim a kontynentalnym, z ciepłą słoneczną pogodą przez większą część roku i z łagodnymi zimami. W klimacie umiarkowanym ciepłym występują cztery pory roku. Ukształtowanie terenu sprawia, że w Słowenii w jego obrębie można wyróżnić dwa odrębne obszary klimatyczne. Wschodnia część kraju ma typ klimatu kontynentalnego, z gorącymi latami i dość mroźnymi zimami, gdzie średnie temperatury stycznia wynoszą 0 °C, a czerwca 21 °C. Natomiast na północnym zachodzie dominuje klimat alpejski, z silnymi wpływami znadAtlantyku i obfitymi opadami.
Nazwa państwa oraz narodu pochodzi z okresuRepubliki Weneckiej. Wywodzi się ona od etnonimuludności słowiańskiej zamieszkującej obszarDalmacji iIstrii oraz historycznejSlawonii, zaludniającej dorzecza międzyDunajem,Drawą iSawą i będące we władaniu weneckichdożów[5]. Najstarsze zapisy, wymieniają również nazwę regionu jakoin Sclavonis,Schiavonia, następnieVenezia Schiavonia,Schiavonia Veneta,Sclavonia[6], zob teżSchiavoni.
Słowiańscy przodkowie dzisiejszych Słoweńców przybyli na ziemie obecnie należące do Słowenii w VI wieku naszej ery. W VII wieku na dzisiejszym terytoriumAustrii uformowało się słowiańskie KsięstwoKarantanii. W połowie VIII wieku Karantanie przyjęlichrześcijaństwo. W 822 roku Karantania utraciła niepodległość – została włączona doimperiumFranków.
Słowenia dołączyła 29 marca 2004 doNATO, a 1 maja tego samego roku stała się częściąUE. 1 stycznia 2007 przyjęła walutęeuro, stając się tym samym pierwszym państwem „nowej” Unii, które przyjęło wspólną europejską walutę[8][9].
Oduzyskania niepodległości przez Słowenię liczba gmin w tym państwie systematycznie wzrasta. W 1991 r. było ich 60, w 1995 r. 147, a w 2005 r. 193. Od czerwca 2011 r. kraj jest podzielony na 212 gmin, z których 11 ma status gminy miejskiej (zaznaczono jepogrubieniem).
Konstytucja Słowenii z 1991 roku ustanowiłaparlamentarny system rządów. W skład dwuizbowego parlamentu wchodzą: Zgromadzenie Państwowe –Državni Zbor, 90 deputowanych wybieranych na czteroletnią kadencję (88 w głosowaniu bezpośrednim, 2 delegowanych – jeden przez mniejszość węgierską, drugi przez włoską) oraz Rada Państwowa –Državni Svet (40 członków), która jest organem doradczym. Członkowie Rady wybierani są na pięć lat w wyborach pośrednich, reprezentują regiony oraz grupy interesów.
Prezydent, który jest jednocześnie naczelnym wodzem sił zbrojnych, wybierany jest na okres 5 lat w wyborach powszechnych. Władzę wykonawczą (oprócz prezydenta) sprawująpremier i 19ministrów. Natomiast władza sądownicza należy do dożywotnio mianowanych sędziów.
Czynne prawo wyborcze mają osoby, które ukończyły 18 lat.
Inicjatywę konstytucyjną mają: 20posłów,rząd lub 30 tys. wyborców. Inicjatywę ustawodawczą zaś: rząd, każdy z deputowanych do izby niższej oraz 5 tys. obywateli.
Wojska słoweńskie w 2021 roku liczyły 7,5 tys. żołnierzy zawodowych, 1,5 tys.rezerwistów oraz 6 tys.personelu paramilitarnego. Według rankinguGlobal Firepower (2021) słoweńskie siły zbrojne stanowią 88. siłę militarną na świecie, z rocznym budżetem na cele obronne w wysokości 545 mln dolarów (USD)[10].
Słowenia ma najwyższy wskaźnikPKB na osobę spośród dziesięciu państw, które wstąpiły doUnii Europejskiej w maju 2004 (18 400 $ w 2005 r.[11]). Poziominflacji (3,5%, 2004) zmalał do 2,5% w roku 2005 i jest zbliżony do średniego poziomu inflacji w państwach UE.
Od roku 2000 postępujeprywatyzacja w takich dziedzinach jakbankowość,telekomunikacja oraz sektor użyteczności publicznej. Stopniowo znoszone są ograniczenia dla inwestorów zagranicznych. Słowenia uznawana jest za najszybciej rozwijający się kraj spośród dziesiątki nowych państwUE i jeden z najszybciej rozwijających się w ramach całej organizacji.
Od 1 stycznia 2007 r. walutą krajową Słowenii jesteuro, wprowadzone w miejsce obowiązującego w latach 1991–2006tolara (kod SIT).
Słowenia pod względem kulturowym związana była z państwamiEuropy Środkowej, głównieAustrią i północnymiWłochami, częściowo również zWęgrami. Wpływ południowosłowiańskich krajów bałkańskich, z którymi Słowenia połączona była wspólnym państwem przez siedemdziesiąt lat XX wieku, zaznaczył się w mniejszym stopniu.
Mimo braku samodzielnej państwowości, w Słowenii od XVI w. rozwijała się literatura wjęzyku słoweńskim. Intensywniejszy rozwój kultury słoweńskiej datuje się od pierwszej połowy XIX w., kiedy to, podobnie jak w przypadku niektórych innych narodów europejskich, nastąpiłoprzebudzenie narodowe i kulturalne. Narodowym poetą stał się romantykFrance Prešeren[12].
W XX w. udziałem kultury słoweńskiej były korzystne warunki rozwoju, z przerwą w latachII wojny światowej. W przedwojennymKrólestwie Jugosławii rozwój kultury słoweńskiej był częściowo ograniczany przez tendencjeunitarystyczne, natomiast w skład powojennej socjalistycznejJugosławii Słowenia wstąpiła jako organizm wprawdzie zależny politycznie, ale całkowicie samodzielny pod względem kulturalnym.
Od uzyskania niepodległości w 1991 r. władze Republiki Słowenii aktywnie wspierają rozwój kultury, wychodząc z założenia, że dokonania kulturalne mogą być istotnym atutem niewielkiego państwa i narodu.
Tematykę rozwoju i funkcjonowania słoweńskiej kultury w kontekście społecznym i politycznym, szczególnie od lat 80. XX wieku, podejmuje publikacja poświęcona jednemu z ważniejszych słoweńskich fenomenów kulturowych,Neue Slowenische Kunst[13].
W 2016 roku kraj ten odwiedziło 3,032 mln turystów (12% więcej niż w roku poprzednim), generując dla niego przychody na poziomie 2,424 mld dolarów[14].Najwięcej turystów przyjechało do Słowenii z Włoch, Austrii, Niemiec, Chorwacji, Korei Południowej, Wielkiej Brytanii, Serbii, Węgier, Holandii i Czech[15].
↑Wincenty Okołowicz:Strefy klimatyczne. Skala 1 : 100 000 000. W:Świat. Atlas geograficzny z częścią encyklopedyczną. Red. atlasu Leszek Glinka, Irmina Laudyn. PPWK im. E. Romera, Warszawa, Wrocław 1995, s. 56–57.
↑Dictionnaire universel français et latin, vulgairement appelé Dictionnaire de Trevoux, Tome III. s. 351–352; Treccani Enciclopedia Italiana. Pristupljeno; Rozprawy t. 9 s. 305.
↑Jan Baudouin de Courtenay on the Dialects Spoken in Venetian Slovenia and Rezija. Rado L. Lenček, 1977; Słowiańszczyzna w kontekście przemian Europy końca XX wieku, Emil Tokarz, 2001.
↑JoannaJ.SzczepanikJoannaJ.,Geografia artystyczna Neue Slowenische Kunst. Wieloaspektowość i kolektywizm, Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra, 2014,ISBN 978-83-63434-19-9. Brak numerów stron w książce
↑Naddniestrzańska Republika Mołdawska nie jest uznawana przez żadne w pełni suwerenne państwo.
↑Republika Kosowa jednostronnie ogłosiła niepodległość, którajest uznawana przez 97 ze 193 państw członkowskich ONZ. Obecnie działa tam specjalna misja Unii Europejskiej –EULEX.
_-_SVN_-_UNOCHA.svg)
_-_colored.svg)
.svg)
