| 1658–1659 | |||||
| |||||
| Ustrój polityczny | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Stolica | |||||
| Data powstania | 16 września 1658 | ||||
| Waluta | |||||
| Język urzędowy | |||||
| Religia dominująca | rzymskokatolicka; | ||||
 Rzeczpospolita Trojga Narodów na tle współczesnych granic | |||||
Położenie na mapie | |||||
| |||||
Rzeczpospolita Trojga Narodów (łac. Res Publica,lit. Trijų Tautų Respublika,ukr. Рѣч Посполита) – współczesny termin określający XVII-wieczny projekt polityczny przekształceniafederacjiKorony Królestwa Polskiego iWielkiego Księstwa Litewskiego tworzącychRzeczpospolitą Obojga Narodów w organizm trójczłonowy utworzony przez wyodrębnienieWielkiego Księstwa Ruskiego, połączonegounią realną z dwoma pozostałymi.
W 1569 r., na mocyunii lubelskiej,ziemie ruskie Wielkiego Księstwa Litewskiego włączono do Rzeczypospolitej Obojga Narodów. W XVII w. doszło na nich do serii buntów ipowstań kozackich, zpowstaniem Chmielnickiego na czele, które znacząco osłabiły I Rzeczpospolitą. Kolejną konsekwencją wydarzeń naUkrainie Naddnieprzańskiej (Hetmańszczyźnie) było poddanie jej w 1654 r. przezBohdana ChmielnickiegoCarstwu Rosyjskiemu podczasugody perejasławskiej.
Stojąc w obliczu długotrwałejwojny polsko-rosyjskiej w latach 1654–1667 (tzw. „potopu rosyjskiego”) Rzeczpospolita zgodziła się na formalne powołanie nowego, trzeciego członu unii – Wielkiego Księstwa Ruskiego. W 1658 r. zawartounię hadziacką[a], która obowiązywała przez niespełna rok w latach 1658–1659, a ostatecznie nie weszła w życie. W czasie krótkiego jej obowiązywania stoczona zostałabitwa pod Konotopem (8 lipca 1659) zakończona zwycięstwem wojsk polsko-rusko-tatarskich nad moskiewskimi.
Jednak samo kozactwo było podzielone politycznie i ostatecznie zaakceptowało zwierzchni podziałUkrainy naPrawobrzeżną (która pozostała przy Rzeczypospolitej) iLewobrzeżną (podległą Carstwu Rosyjskiemu, a z czasem przez nie zaanektowaną). Stan ten usankcjonował w 1667 r. polsko-rosyjskirozejm andruszowski kończący "potop rosyjski"[1].
Do idei tej powrócono w czasiepowstania styczniowego, bezskutecznie próbując wywołać zryw narodowy naziemiach zabranych, w tym na ziemiach ruskich. Wyrazem tych dążeń było tzw. odnowienieunii horodelskiej, w czasieManifestacji Jedności Rzeczypospolitej Obojga Narodów w Horodle w 1861 r., na którą przybyłaszlachtapolska, litewska,wołyńska ipodolska. Unia miała obejmować trzy narody:Polaków,Litwinów iRusinów. Odzwierciedleniem tych wydarzeń oraz pewnej ugody politycznej, było używanie w czasiepowstania styczniowego w 1863 r. przezRząd Narodowy opcjonalnie herbu, który obokgodła Polski iWielkiego Księstwa Litewskiego przedstawiał postaćArchanioła Michała, patrona Rusi.Manifest 22 stycznia wzywałDo broni więc, Narodzie Polski, Litwy i Rusi.
.svg)
