.jpg)
Rydwan z kosami – zmodyfikowanyrydwan konny, wóz bojowy używany na Wschodzie, z osiami i dyszlem wyposażonymi w zakrzywione ostrza żelazne (kosy bojowe), przeznaczony do szerzenia spustoszenia w nieprzyjacielskich szeregach[1].
Grecki wódzKsenofont, uczestnikbitwy pod Kunaksą (401 p.n.e.), wspomina, że już podczas tego starciaPersowie dowodzeni przez satrapęCyrusa Młodszego wykorzystywali w walce rydwany z kosami. Jeden z historyków twierdzi, że Persowie wprowadzili rydwany z kosami dopiero powojnach grecko-perskich, w latach 467-458 p.n.e., uwzględniając wcześniejsze doświadczenia w walkach z ciężką piechotą grecką (hoplitami)[2].
Rydwan z kosami, zwykle ciągnięty przez dwa lub czterykonie, składał się najczęściej zwoźnicy i dwóchżołnierzy. Wykorzystywano go do przedarcia się przez liniepiechoty wroga za pomocąszarży powodując przecięcie szeregów przeciwnika i utworzenie luk w jego liniach, które można było wykorzystać do rozbicia formacji. W tamtym okresie, gdykawaleria nie była jeszcze tak silna, rydwany z kosami uważano za najskuteczniejszą ofensywną broń do ataku na piechotę, pomimo tego że potrzebowały dużego i płaskiego terenu pola bitwy oraz dużo miejsca do manewrowania[2]. Dodatkowo konie ciągnące rydwan obciążony kosami i żołnierzami z ekwipunkiem, niegalopowały zbyt szybko stając się łatwiejszym celem dla przeciwnika, który zasypywał je pociskami. Wierzchowce padały martwe w uprzężach, pociągając za sobą rydwany które koziołkowały, wyrzucając załogi w powietrze, a te konie które doznawały ran zbaczały z kursu, wpadały na sąsiednie rydwany i wywracały je. Zdarzało się także że konie wpadały w panikę i pędziły z powrotem w stronę swoich linii, tratując żołnierzy[3].
Rydwan z kosami szybko okazał się bronią o ograniczonych zaletach taktycznych bo dobrze wyszkolona armia rozchodziła się, gdy rydwan się zbliżał, tworząc przestrzenie, przez które przejeżdżał, a następnie szybko zamykała się w zwartej formacji za sobą, pozwalając rydwanowi przejechać przezszyk bez powodowania wielu ofiar. Następnie otaczano żołnierzy w rydwanach eliminując ich z walki (przykład: persko-macedońskabitwa podGaugamelą w 331 p.n.e., w której wzięło udział 200 rydwanów). Dlatego od III wieku p.n.e. rydwan z kosami został wyparty przez kawalerię jako zwrotniejszą i elastyczniejszą[2].
Według pewnych źródeł historycznych rydwany z kosami w szczególnych przypadkach były używane również przezGreków iRzymian[2].Tytus Liwiusz dokładniej opisał budowę takiego wozu określanego jakocurrus falcatus[3]:
Wozy te były, w głównych zarysach, tak uzbrojone, że koło dyszla miały sterczące z przedniej poprzeczki zaprzęgowej dziesięciołokciowe [około 4,5 metra] ostrza niby rogi, żeby mogły przebijać wszystko, cokolwiek by stało na drodze. Z końców zaś tej poprzeczki wystawały po dwie zakrzywione kosy: jedna poziomo na wysokości poprzeczki, druga pod nią skierowana ku ziemi; tamta dla ucinania wszystkiego, co by podeszło pod nią z boku, ta dla dosięgania leżących i czołgających się po ziemi. Również u osi kół przymocowane były z obu stron po dwie kosy w tak samo różnym ułożeniu.
 | Zobacz multimedia związane z tematem:Rydwan z kosami |