Ten artykuł dotyczy roku trwającego 366 dni. Zobacz też: film pt.Rok przestępny.
Dodanie dodatkowego dnia powoduje przesunięcie wspomnień w kalendarzu liturgicznym rytu rzymskiego między 24 a 28 lutego. Wspomnienieśw. Macieja Apostoła obchodzone jest 24 lutego w latach zwykłych, a 25 – w latach przestępnych.
Rok przestępny – rok kalendarzowy, którego długość (366 dni) – w celu dopasowania roku kalendarzowego doroku zwrotnikowego – jest zwiększona w stosunku do lat nieprzestępnych (365 dni). Występuje wyłącznie w kalendarzach o rachubie opartej na obieguZiemi dookoła Słońca lub o rachubie kombinowanej (Księżyc iSłońce). Przykładami lat przestępnych są: 2016, 2020, 2024, 2028 czy 2032.
Wkalendarzu gregoriańskim (obowiązującym m.in. w Polsce), rok przestępny jest dłuższy o jeden dzień występujący w lutym, który ma wtedy 29 dni zamiast 28dni. Dodatkowym dniem w kalendarzu liturgicznym tradycyjnie nie jest jednak 29 lutego, ale dzień dodawany między 23 a 24 lutego. Dodanie tego dnia powoduje przesunięcie obchodzonych wKościele katolickim wspomnień świętych w okresie 24–28 lutego na następny dzień. Wiąże się to z praktykąstarożytnego Rzymu, gdzie od czasówCezara dzień przestępny wprowadzano przez powtórzenie24 lutego (tzw.bissextilis)[1]. Nazwabissextilis wzięła się stąd, że 24 lutego w kalendarzu rzymskim nosi nazwęsextus Kalendas, a w roku przestępnym występuje dwa razy (łac.bis).
Wkalendarzu żydowskim rokiem przestępnym jest rok, który ma dodatkowy, trzynasty miesiąc, dodawany co 3 (rzadziej co 2) lata w celu zrównania cyklu słonecznego z księżycowym.
Lata przestępne zostały pierwszy raz wprowadzone już w238 roku p.n.e., kiedy to wEgipcie zaczęto uwzględniać dodatkowy dzień co cztery lata (zob.datowanie sotisowe). W roku45 p.n.e. dekretemJuliusza Cezara wprowadzono taką samą rachubę wRzymie (stąd określeniekalendarz juliański). Dodatkowy dzień zyskał najkrótszy miesiąc – luty – który w tym czasie był też ostatnim miesiącem roku. Błąd tej rachuby wynosi ok. 1 dobę na 128 lat, ponieważ rok zwrotnikowy jest nieco krótszy niż 365,25 dnia. Do dziś ten system jest stosowany w różnych kalendarzach kościołówprawosławnych (w niektórych w1923 r. wprowadzono tzw.kalendarz nowojuliański[2][3]). Również w astronomii używa sięroku juliańskiego jako jednostki czasu.
Obecnie powszechnie stosuje się rachubę zgodną zkalendarzem gregoriańskim, wprowadzonym w1582 rokubulląpapieżaGrzegorza XIII („Inter gravissimas”), w której wprowadzono następującą modyfikację kalendarza juliańskiego: nie uznaje się lat przestępnych wypadających na koniec wieku, z wyjątkiem tych, w których liczba stuleci jest podzielna przez 4. Inaczej mówiąc w myśl tej reguły latami przestępnymi są te, których numeracja:
jest podzielna przez 4 i niepodzielna przez 100 lub
jest podzielna przez 400.
Dotychczas według tej reguły lata 1600 i 2000 były przestępnymi, a lata 1700, 1800, 1900 nie. W przyszłości rok 2100 nie będzie rokiem przestępnym. Modyfikacja kasuje 15 lat przestępnych na każde 2000 lat co zmniejsza błąd kalendarza juliańskiego o 1 dobę na 133 lata, dlatego błąd tej rachuby wynosi 1 dobę na nieco ponad 3322 lata.
Oprócz tego w celu dopasowania początku kalendarzowej wiosny do rzeczywistego momenturównonocy wiosennej (w 1582 roku różnica wynosiła już10 dni) postanowiono, że bezpośrednio po dniu 4 października 1582 nastąpi dzień 15 października 1582 (z zachowaniem ciągłości dni tygodnia).
Wprowadzenie kalendarza gregoriańskiego na świecie
Kalendarz gregoriański najszybciej został przyjęty w krajach katolickich. We Włoszech, Hiszpanii, Polsce i Portugalii nastąpiło to już w1582. W krajach protestanckich przyjęto go później, np. w Wielkiej Brytanii i w krajach Imperium Brytyjskiego dopiero w1750 roku (na mocy tzw. „aktu Chesterfielda”).W prawosławnej Rosji kalendarzem juliańskim posługiwano się jeszcze na początku XX wieku, a w cerkwi prawosławnej jest on używany do dziś.
Jest ona równa liczbie lat podzielnych przez 4 z tym, że wypadają lata 100, 200 i 300, a nie wypada rok 400.
Biorąc pod uwagę, że rok zwrotnikowy ma 365,242199 dni, bieżący błąd obliczania daty wynosi:
Jest to około 26 sekund na rok i około 43,3 minuty na 100 lat (chociaż nie jest to błąd stały – ze względu na skokowe poprawki co 4 lata). W ciągu 3322 lat jest to niecały jeden dzień.
