Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Przejdź do zawartości
Wikipediawolna encyklopedia
Szukaj

Rhizaria

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Rhizaria
Ilustracja
Przedstawiciele Rhizaria
Systematyka[a]
Domena

eukarionty

Królestwo

chromisty

Podkrólestwo

Harosa[b]

Infrakrólestwo

Rhizaria[c]

Nazwa systematyczna
RhizariaCavalier-Smith, 2002
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Rhizaria – mającyrangęinfrakrólestwatakson głównie[1]jednokomórkowycheukariontów z królestwachromistów[d][2][3][4]. Organizmy te żyją wakwenach iglebach na całym świecie (jakoplankton,bentos lubedafon)[5][6][7][8]; są zazwyczajcudzożywne, choć część z nich posiada teżendosymbiotyczne glony, a niektóre wykształciły nawetchloroplasty[3][4]; są również znane gatunkipasożytnicze[6]. Zazwyczaj mają cienkiepseudopodia[9], mogą mieć teżwić[3]. Większość z nich jest mikroskopijnych rozmiarów[6], jednakże istnieją teżgatunki o średnicy kilku lub nawet kilkunastu centymetrów[10].

Rhizaria wywodzą się od prymitywnychglonów; grupa ta ma przynajmniej 650 mln lat, chociaż może być o ponad 100 mln lat starsza[3]; u wielu z nich występuje jakaś forma szkieletu lub skorupy dzięki czemu odnajdywane są licznie wfanerozoicznychskamieniałościach[4][6]. Stworzenie dla nich wspólnego taksonu nastąpiło dopiero niedawno[9] – wcześniej różne ichlinie rozwojowe traktowane były jakopierwotniaki[11],glony[4],grzyby[4], a nawetzwierzęta[12]; w innychujęciach systematycznych tworzą onesupergrupę[9] bądź nieposiadający rangi takson supergrupySar (równoważnej wtedy z podkrólestwemHarosa)[13]. Znanych jest kilkanaście tysięcy żyjących gatunków Rhizaria[11].

Rozmnażanie następuje zazwyczajbezpłciowo, choć zostały odnotowane przypadkirozmnażania płciowego lub sposobem (w pewnym sensie) mieszanym[14][15][16][17][18]. Występują na całym świecie[5]; odgrywają istotną rolę w regulowaniu globalnej liczebnościbakterii, na które chętnie polują; mimo tak ważnej roli wekosystemie nie były przez długi czas przedmiotem badańludzi – głównie ze względu na niewielkie znaczeniegospodarcze i niewywoływaniechorób u człowieka[6].

Taksonomia i ewolucja

[edytuj |edytuj kod]

Historia taksonu

[edytuj |edytuj kod]

Niegdyś poszczególne grupy przedstawicieli Rhizaria były klasyfikowane jakoprotisty (głównie w obrębietypówSarcodina iFlagellata[19]). Nazwa Rhizaria nawiązuje dotaksonuRhizopodapodtypu[e]zarodziowców, do którego należało wielu przedstawicieliCercozoa[4] orazotwornice[20].

Termin Rhizaria wprowadził dopierobrytyjskibiologThomas Cavalier-Smith w 2002 r. w celu zdefiniowania grupypierwotniaków charakteryzującej się korzeniastymifilo- bądźretikulopodiami[9]; nadał jej wówczas rangęinfrakrólestwa dzielącego się na cztery typy[9]:

Definicja ta była raczej intuicyjna; głównym jej oparciem było stwierdzone rok wcześniej pokrewieństwo między przedstawicielamiForaminifera iCercozoakladu nowo utworzonego na podstawie badańfilogenetycznych, które dowiodły m.in. bliskiego pokrewieństwachlorarachniofitów zEuglypha. Niedługo później, w związku z postępem badań, wykluczono z niejApusozoa (obecnie przynależące doObazoa) orazCentrohelida (obecnie przynależące doHaptista) pozostawiając dwatypy[9]:

W związku jednak zparafiletyzmemkrólestwaprotistów oraz nowymi badaniamifilogenetycznymi opartymi nagenachaktynowych orazSSU rDNA, Rhizaria szybko awansowały do nowo utworzonejrangisupergrupy[9]. W wyniku wzrostu zainteresowania taksonem, w roku 2006 jegomonofiletyzm[h] nie ulegał już wątpliwościom[21], jednakże pokrewieństwa w jego obrębie wciąż pozostawały nierozstrzygnięte. Największe wątpliwości dotyczyłymonofiletyzmu[h] grupEndomyxa orazPolycystinea, jak również przynależności taksonówGromiida iHaplosporida, a także wzajemnego pokrewieństwaRadiozoa iForaminifera (wspólnie określanych jakoRetaria). Jedną z propozycji systematycznych w 2008 r. był podział na[9]:

Przełomem okazały się badania wykonane przez Burkiego i innych w roku 2010 z użyciemEST pięciugatunków Rhizaria, w wyniku których uzyskano dwakladogramy[i] potwierdzające hipotezęRetaria, lecz wciąż nie rozstrzygające omonofiletyzmie[h]Endomyxa i ich miejscu w obrębie Rhizaria[22]:

Rhizaria


Cercozoa[j]


Endomyxa

Gromiida



Phytomyxea




Retaria

Foraminifera



Acantharea




Rhizaria

Cercozoa[j]




Retaria

Foraminifera



Acantharea




Gromiida




Phytomyxea




Pseudopodia
Odmienna budowanibynóżek (na zdjęciu) jest stosowana jako argument przeciwko włączaniuEndomyxa doCercozoa.

Z kolei w 2012 r.Sina Adl zaproponował podział następujący[13]:

Systematyka[k]

[edytuj |edytuj kod]
 Zobacz też:Systematyka organizmów.

Wedługklasyfikacji Ruggiera i innych z 2015 roku Rhizaria jestinfrakrólestwem w ramachpodkrólestwaHarosa, należącego dokrólestwaChromistów wnadkrólestwieEukariontów; dzieli się na 2typy, 5podtypów, 17gromad[l] i 62rzędy, przy czym występują też nadgromady i podgromady[2]. Poniższa tabela uwzględnia większość poprawek autorstwaCavalier-Smitha z 2018 roku (m.in. zwiększenie liczby gromad do 18[l], rzędów – do 65)[3] z wyjątkiem przeniesieniaEndomyxa doRetaria, gdyż późniejsze badania raczej wykluczają tę opcję (Irwin i inni 2019[23])[m]:

Klasyfikacja biologiczna infrakrólestwa Rhizaria na podstawie prac: Ruggiera i innych, 2015[2], Cavalier-Smitha, Chao i Lewisa, 2018[3] oraz Irwina i innych, 2018[23]
InfrakrólestwoTypPodtypGromada[n]Rzędy[o]
RhizariaCercozoaEndomyxaNadgromadaMarimyxiaAscetosporeaClaustrosporida,Haplosporida,Mikrocytida,Paradinida iParamyxida
GromiideaGromiida iReticulosida
NadgromadaProteomyxiaPhytomyxeaPhagomyxida iPlasmodiophorida
VampyrellideaVampyrellida
MonadofilosaNadgromadaEoglissaHelkeseaHelkesida
MetromonadeaMetopiida iMetromonadida
NadgromadaVentrifilosaImbricatea[p][3]PodgromadaPlaconudaNadrządDiscomonada: rządDiscomonadida

NadrządEuglyphia: rzędy

Euglyphida iZoelucasida

NadrządNudisarca: rzędyMarimonadida iVariglissida

PodgromadaPlacoperlaNadrządPlacofila: rzędyDiscocelida iThaumatomonadida

NadrządPerlatia: rzędyPerlofilida iSpongomonadida

PodgromadaKrakeniaKrakenida
Sarcomonadea[p][3]PodgromadaParacercomonadaParacercomonadida
PodgromadaPediglissaCercomonadida[q][3] iGlissomonadida,
ThecofiloseaPodgromadaEotheciaCryomonadida,Ebriida iMatazida
PodgromadaPhaeodariaEodarida iOpaloconchida
PodgromadaVentricleftiaVentricleftida
PodgromadaTectosiaTectofilosida
Reticulofilosa[p][3]ChlorarachneaChlorarachnida iMinorisida
GranofiloseaCryptofilida,Desmothoracida,Leucodictyida,Limnofilida iAxomonadida
SkiomonadeaAquavolonida iTremulida
Retaria[m]ForaminiferaMonothalameaAllogromiida,Astrorhizida,Psamminida iStannomida
GlobothalameaCarterinida,Globeriginida,Lagenida,Lituolida,Lofusiida,Robertinida,Rotaliida,Testulariida iTrochamminida
TubothalameaMiliolida iSpirillinida
RadiozoaAcanthareaAcanthoplegmida,Arthracanthida,Chaunacanthida iHolacanthida
PolycystineaCollodarida,Nassellaria iSpumellaria
Sticholonchia[r][24][25]SticholoncheaTaxopodia

Wyróżnia się ok. 350rodzin w obrębie Rhizaria[26];Sina Adl oszacował liczbę żyjącychgatunków na 18–28 tysięcy[11].

Filogeneza

[edytuj |edytuj kod]
 Zobacz też:Drzewo filogenetyczne.
Rhizaria są blisko spokrewnione z niektórymi grupamiglonów.

Przeprowadzone w 2018 r. (opublikowane w 2019 r.) przez Irwina i innych badania dostarczyły silnych dowodów namonofiletyzm[h]Cercozoa[s], akladogram Rhizaria prezentuje się obecnie w sposób następujący[23] (położenieSticholonche, jedynegorodzaju w obrębieSticholonchia, jest oparte na pracy Krabberøda i innych z 2017 r.[27]; gałąź grupy siostrzanej dlaFilosa oparta jest na pracy Bassa i innych z 2018 r.[28], choć nie zostały uwzględnione domniemane na podstawie badańśrodowiskowego DNAgrupy zewnętrzne dlaSkiomonadea a bliższe im niż jestNC12[t]):

Rhizaria
Cercozoa
Filosa

Monadofilosa



Reticulofilosa[u]






Skiomonadea



NC12[t]




Endomyxa




Retaria



Foraminifera



Polycystinea




Acantharea




Sticholonche




Według innych badań (m.in. He i inni 2016, Krabberød i inni 2017 oraz Cavalier-Smith i inni 2018)Radiozoa (Acantharea +Polycystinea) jest kladem, aEndomyxa nie należą doCercozoa, lecz stanowią grupę najbardziejzewnętrzną (lub kilka takich grup – jest to wtedy taksonparafiletyczny) w obrębieRetaria[3][27][29].

Od 2007 roku Rhizaria zaliczane są do grupySar[3] (od 2009 roku częścichromistów[30]):

Neokaryota

Scotokaryota


Corticata

Plantae[s]


Chromista

Hacrobia


Harosa

Halvaria



Rhizaria






Powyższykladogram został przedstawiony przezCavalier-Smitha i innych w roku 2015[31], podobne wyniki (z różnicami w terminologii) otrzymali He i inni w 2014 roku[32]; w niektórych alternatywnych kladogramach, które przedstawili m.in. Derelle i inni (2015), Ren i inni (2016), He i inni (2016) oraz Krabberød i inni (2017),Hacrobia mogą być całkowicie lub częściowo grupowane zPlantae, a nieprzedstawione tutajgrupy zewnętrzne dlaNeokaryota mogą być łączone wDiscoba/Excavata jakogrupa siostrzana dlaCorticata, co czyniScotokaryota kladem bazalnymjądrowców, gdyż Neokaryota połączone z Discoba/Excavata jest równoważne z Eukaryota;badania, które przedstawili He i inni w 2016 r. podważająmonofiletyzm[h]Halvaria, grupującAlveolata z Rhizaria (zamiastHeterokonta); w różnych pracach Neokaryota, Scotokaryota, Corticata, Plantae i Harosa mogą pojawiać się podsynonimicznymi nazwami[27][29][33][34].

Metody badawcze i trudności; genetyka

[edytuj |edytuj kod]
 Zobacz też:Filogenetyka molekularna.

W celu przeprowadzenia badań nad Rhizaria próbki pobiera się z gleby (gatunkiedafoniczne),osadu (gatunkibentoniczne) lub na głębokości do kilkuset metrów zazwyczaj przy pomocysiatki planktonowej (gatunkiplanktoniczne). Następnie próbki przeniesione zostają dolaboratorium ispreparowaneorganizmy zostają oddzielone za pomocą igiełek lub szklanychmikropipet, umyte i zamrożone po uprzednim odfiltrowaniu wody morskiej, mogą też zostać wcześniej inkubowane w wodzie o odpowiedniej dla nich temperaturze. Przypasożytach zgromady[l]Phytomyxea stosowana jest hodowlakalusuin vitro, a następnie jegosterylizacja[3][22][23][27][28].

Kolejnym krokiem jest przygotowaniecDNA potrzebnego do badań na przykład poprzez jego syntezę z użyciemRNA,amplifikację, fragmentację przy pomocyfal dźwiękowych,ligację i ponowną amplifikację gotowej próbki. W przypadkupasożytówroślin eliminuje siękontigi przypominające cDNAżywiciela[22]. Bada się teżrDNA[6].

Obiektem zainteresowania naukowców są równieżbiałka igeny odpowiadające za ichsyntezę; są to m.in.aktyna (białko występujące u wszystkich Rhizaria, pozwalające na ustalenie pokrewieństw w obrębie całej grupy, odgrywające istotną rolę w określeniu miejscaEndomyxa wdrzewie filogenetycznym zależnie od tego, czy nastąpiła u nich – jak uRetaria – jej duplikacja, czy też nie)[22][23][27],tubulina (istotna szczególnie przy określaniu pokrewieństw w obrębie Retaria), kompleksArp2/3 (w ramach którego część genów uległa duplikacji uchlorarachniofitów)[22][27],miozyny (z którychmiozyna XXXVII jestsynapomorfią Rhizaria)[27],białko rybosomalne L10a (które u wielu Rhizaria posiada specyficznąinsercję niegdyś uważaną za potencjalną synapomorfię)[22][27],poliubikwityna (posiadająca u wszystkich Rhizaria z wyjątkiem niektórych Radiozoa charakterystyczną insercję)[27][35] orazpolimeraza RNA II[22][36].

Analizęfilogenomiczną przeprowadza się przy pomocyprogramów takich jakRAxML,PhyML,PhyloBayes,MrBayes czyTreefinder[v][22][37].

Głównymi powodami słabego poznania tejgrupy są:

Skutkiem takiej specyfiki obecnie dostępne są tylko dwa[w]genomy (należące doBigelowiella natans iReticulomyxa filosa) z grupy Rhizaria – najmniej wśród wszystkich głównych[x]linii rozwojowychjądrowców[6].

Ewolucja

[edytuj |edytuj kod]

Zapis kopalny

[edytuj |edytuj kod]
Formacja skalna złożona z otwornic (Alpy Bawarskie, Niemcy)

Przedstawiciele niektórych grup Rhizaria, w przeciwieństwie do większościprotistów[6], posiadają twarde skorupki, szkielety i tym podobne, dzięki czemu pozostały po nichskamieniałości[39]. Jedne z najstarszych takich szczątków zostały odnalezione wprekambryjskich skałach naAlasce należących do tzw. grupy Tindir[40]; datuje się je na późnyton – przed około 740 mln laty, co koresponduje z przypuszczeniem, że Rhizaria odgrywały ważną rolę już wEdiakarze – zgodnie z tą hipotezą miałyby one być odpowiedzialne za obecność 24-izopropylocholestanu i 26-metylostygmastanu, uważanych do niedawna za niekwestionowany znak obecnościzwierząt na początku tegookresu[41] – oraz z badaniami przeprowadzonymi przez Lentona i innych, które określają wiek Rhizaria na 760 mln lat. Pierwsze pewne znalezisko datowane jest dopiero na wczesnykambr, około 535 mln lat temu[y][3]; jest to przedstawicielotwornic[4]. Prócz tego w skamieniałościach zachowały się inne posiadające twarde części ciała organizmy:fanerozoiczneRetaria (m.in.promienice),postpaleozoicznePhaeodaria oraz niektórekenozoiczne gatunkiEbriida[4][42].

Pochodzenie i wczesna ewolucja

[edytuj |edytuj kod]

Ostatni wspólny przodek Rhizaria isiostrzanegokladuHalvaria (lub samychAlveolata przy założeniuparafiletyzmu Halvaria) był drobnym, nieopancerzonym, jednokomórkowymeukariontem, elementemplanktonu[4][27]; prawdopodobnie posiadałwić,rzęski[3], pęcherzyki[z][3],włoski[aa][4] orazchloroplasty pochodzące odendosymbiotycznychkrasnorostów[4]. Wczesne Rhizaria stały siębentonicznymi fagotrofami (heterotrofami pozyskującymi składniki odżwcze na drodzefagocytozy); taka zmiana środowiskowa doprowadziła do wykształcenia się u nichfilopodiów oraz całkowitej utratychloroplastów[3]; ichcytoszkielet również uległ znacznym zmianom; utraciły teżwłoski[4].

Dalsze podziały

[edytuj |edytuj kod]

Około 650–620 mln lat temu nastąpił rozdział na dwie odrębne grupy – drobnychwiciowców szybujących między ziarnami piasku i pozyskujących swoje bakteryjne pożywienie przy pomocyfilopodiów, które dały początekCercozoa, oraz większych, posiadającychretikulopodia bezwiciowych form – wczesnychRetaria[4].

Z czasem u Cercozoaplezjomorficzne pęcherzyki zanikły całkowicie, zwiększając powierzchnię, na której mogłyby wyrastaćnibynóżki, tymczasem w kontekście Retaria spekuluje się, że występująca u wielupromienic membranowa otoczka oddzielająca wewnętrzną, zawierającą najważniejszeorganella częśćcytoplazmy od zewnętrznej – dziś spełniająca głównie funkcje ochronną i rusztowaniową – może być ichformą szczątkową powstałą poprzez utwardzenie ich powierzchni[3]. Większość Cercozoa nie pozostawia po sobieskamieniałości; wiadomo jednak, że ichewolucja przebiegała w kierunku zmniejszania się rozmiarów iadaptacji do polowania na bakterie, choć, co ciekawe, część z nich –Chlorarachnea – wykształciłochloroplasty zendosymbiotycznychzielenic, podczas gdy te zrodzajuPaulinella zrobiły to poprzez uwięzieniecyjanobakterii. Ewolucja Retaria przebiegała szybciej[22] iw kierunku wprost przeciwnym – stawały się coraz większe, aglony były dla nich pożywieniem bądź endosymbiontami[3]; w stosunkowo krótkim czasie wiele z nich wykształciło jakąś formęszkieletu[43]. Niektóre Cercozoa –Endomyxa – na skutekkonwergencji upodobniły się w dużej mierze do Retaria[3][23] (niektóre badania wskazują na to, że mogą one nawet do tej grupy przynależeć[3]); podobnie inna grupa –Phaeodaria – znacznie upodobniła się w budowie do promienic (uważano dawniej, że do nich przynależy)[44][45].

Występowanie

[edytuj |edytuj kod]
Mapa ukazująca rozpowszechnienie Rhizaria na świecie
Rozpowszechnienie wodnych gatunków Rhizaria na kuli ziemskiej (rejony podbiegunowe nieuwzlędnione)[ab]

Żyją w różnorakich zbiornikach wodnych – główniemorzach ioceanach jako elementplanktonu (głównieCercozoa iRadiozoa)[46][47] orazbentosu (m.in.Foraminifera)[48], ale też wwodach słodkich – i na ich wybrzeżach[6] na całym świecie[5] – nawet wrejonach podbiegunowych[7][49], co jest zgodne z przypuszczeniem, że przetrwały one dwa wielkiezlodowacenia kriogeńskie[3]; występują licznie również w glebach jako elementedafonu (takżegatunki pasożytnicze)[6][8][50][51]; innymi słowy:żyją wszędzie i w każdym środowisku. Generalnie w niższychszerokościach geograficznych dominują gatunkimiksotroficzne, zaś im bliżejbiegunów, tym więcej gatunkówstricteheterotroficznych[52]; rozmieszczenie ulega zmianom w zależności od pory roku[52], zwłaszcza w rejonach podbiegunowych[53]. Nie ma ścisłych reguł dotyczących głębokości występowania[54] – wiele planktonicznych gatunków ma szeroki ich zakres; u niektórych grup stwierdzono tendencję osobników młodocianych do trzymania się bliżej powierzchni[53]. Mimo tej różnorodności, statystycznie większość z nich preferuje ciepłe wody morskie i oceaniczne oraz głębokości do 100m[5].

Morfologia

[edytuj |edytuj kod]

Rhizaria jest jedną z najbardziej zróżnicowanych grupeukariontów[55]; z tego powodu została zdefiniowana tylko na podstawie badańfilogenetycznych[56]. Ich jedyną znanąsynapomorfią morfologiczną jest specyficzny wyglądstrefy przejściowejrzęsek, którejprzekrój poprzeczny daje się opisać jako zawierający w sobie środkową plamkę na tle bądź kratkowanej struktury (przyciałku podstawowym), bądź szprychowatych elementów promieniście z niej wyrastających (przy rzęsce)[1][3][57]; jednakże, w znakomitej większości przypadków, ich cechami wspólnymi (acz nie charakterystycznymi) są:jednokomórkowość, rurkowategrzebienie mitochondrialne, oraz cienkienibynóżki:filopodia,retikulopodia lubaksopodia[9]. Badania filogenetyczne organizmupleśniopodobnegoGuttulinopsis vulgaris wykazały jego przynależność do tego kladu (chociaż ma on odmienny wygląd grzebieni mitochondrialnych, posiadalobopodia i nie jest nawet jednokomórkowcem), czyniąc go pierwszym poznanymorganizmem wielokomórkowym tej grupy[1].

Posiadają wszystkie struktury charakterystyczne bądź dla każdejkomórki, bądź dlakomórek eukariotycznych[ac]; na ogół posiadają równieżaparat Golgiego[58],wakuole[59],mitochondria (z jednym znanym wyjątkiem[6]),pseudopodia (z wyjątkami)[3] a czasami również:chloroplasty,endosymbionty,ścianę komórkową[60] lub jakąś formę szkieletu[4][54]. Najmniejszym znanym gatunkiem jest osiągający wielkość 1,4 µmMinorisa minuta[61], a największym – osiągający wielkość 20 cmSyringammina fragilissima, będący również największym znanym organizmem jednokomórkowym (choćwielojądrowym)[10]. Bardziej szczegółowe informacje dla pięciu grup[ad] Rhizaria zawiera poniższa tabela:

[62].

GrupaOrganella komórkowe[ae]Pozostałe strukturyRozmiarPrzykładowa ilustracja/zdjęcie[af]
CercozoaEndomyxajednokomórkowcami; niektóre z nich mogą tworzyć na drodze fuzji wielojądroweplazmodia[50]; posiadająmitochondria[50]; nie posiadająchloroplastów[3][6].Najczęściej posiadająretikulopodia, rzadziej –filopodia[50]; mogą posiadać skorupki[50]; rzadko posiadająwici[23], nie posiadają ancestralnych pęcherzyków ani ich pozostałości[3]. Dwie pierwsze cechy są bardziej kojarzone zRetaria niż zCercozoa, co – w połączeniu z wynikami niektórych badańfilogenetycznych – prowadziło do (prawdopodobnie niesłusznego) klasyfikowaniaEndomyxa jako części Retaria[3][22][23].ok. 2 µm[3][63]–3 cm[50][64]Gromia brunneri
Filosa[ag]Są w zdecydowanej większości przypadkówjednokomórkowcami (choć istnieją formywielokomórkowe)[1]; posiadają (prócz jednego znanego gatunku)mitochondria[6]; mogą posiadaćnukleomorf[4],chloroplasty (chlorarachniophyta,Paulinella) lubendosymbionty. Nie posiadającentrosomów[3].Zwykle posiadająpseudopodia (najczęściejfilopodia, rzadziej –retikulopodia,aksopodia lublobopodia); mogą posiadaćścianę komórkową, struktury szkieletopodobne lub skorupki[1][3][4][60]. Posiadają na ogółwić[3], czasami proste w budowiewłoski[4], choć są całkowicie pozbawione ancestralnych pęcherzyków[3]. Specyficzną grupą Filosa sąPhaeodaria, które (nie wszystkie) wykształciłypromienistą symetrię, regularny szkielet z wystającymi odnogami, centralną kapsułę i gigantyczny (jak na komórkę) rozmiar – wszystko niehomologicznie do należących doRetariapromienic, do których są łudząco podobne[3][44][45].1,4 µm[61]–3 cm[ah][3][44]Placocysta jurassica
RetariaForaminiferaorganizmami jednokomórkowymi[65]; posiadają jedno lub wielejąder, zazwyczaj o kształcie kulistym, otoczonych membranami[12]; posiadająmitochondria[6]; nie posiadająchloroplastów[3], choć wiele z nich posiadaendosymbiotyczne glony[4].Posiadajągranuloretikulopodia (retikulopodia o ziarnistej fakturze widocznej podmikroskopem) będącesynapomorfią[12][65]; zdecydowana większośćgatunków posiada skorupki (organiczne, powstałe wskutek aglutynacji lub złożone zwęglanu wapnia bądźkrzemionki)[65] możliwie złożone z kilku komór połączonych otworami (stąd nazwa taksonu –otwornice)[66]; wewnątrz tej skorupy znajduje sięendoplazma zawierającaorganella i ewentualne endosymbionty, a na zewnątrz –ektoplazma[66]; nie posiadająwici (pozagametami) ani ancestralnych pęcherzyków[3].W porównaniu z innymi Rhizaria (zwłaszczaCercozoa) osiągają bardzo duże rozmiary (choć rozpiętość jest wielka) – od mniej niż 32 µm do aż 20 cm (średnio około 100 µm)[10][67].Ammonia beccarii
Radiozoaorganizmami jednokomórkowymi; posiadają jedno lub wielejąder[18] orazmitochondria[68]; nie posiadająchloroplastów[3], choć wiele z nich posiadaendosymbiotyczne glony[18]Posiadają na ogółaksopodia[24]; ichendoplazma zawierającajądro,mitochondria,aparaty Golgiego,wakuole, kropelkilipidów i rezerwy składników odżywczych jest zamknięta w otoczoną membraną kapsułę (pozostałość ancestralnych pęcherzyków), która oddziela ją odektoplazmy zawierającej mniejszą część mitochondriów, wakuole służące dofagocytozy, charakterystyczne pęcherzyki służące regulowaniu głębokości oraz endosymbiotyczne glony[68]; ze ściany tej wyrastają aksopodia; większośćRadiozoa posiada również szkielet utworzony zkrzemionki lubsiarczanu strontu[6]; ich nazwa (również polska –promienice) pochodzi odpromienistej symetrii tworzonej przez wystające elementy szkieletu[68]; nie posiadająwici[3].30 µm–0,2 cm[69]Cleveiplegma boreale
Sticholonchia[r][24][25]organizmami jednokomórkowymi; posiadają jednojądro[70] orazmitochondria[6]; nie posiadająchloroplastów[3].Posiadają długie, wiosłowateaksopodia, wewnątrz których znajdują się pojedyncze, złożone z dwutlenku krzemu „kości” – ich szkielet nie jest zespojony jak upromienic, dzięki czemu są w stanie swobodnie poruszać jego elementami; w przeciwieństwie do Radiozoa, nie posiadają kapsuły, która otaczałabyendoplazmę, ale ich jądro otoczone jest ścianą, z której to aksopodia wyrastają[24]; nie posiadają teżwici[3].50 µm[70] (bez wliczania osiągających długość ok. 150 µm nibynóżek[24])Sticholonche ventricosa

Tryb życia i ekologia

[edytuj |edytuj kod]

Odżywianie

[edytuj |edytuj kod]
Vampyrella lateritia
Vampyrella laterita (na zdjęciu) i inneVampyrellida mają specyficzny sposób odżywiania się wysysają wnętrze ofiary po uprzednim przebiciu jejbłony komórkowej.

Większość Rhizaria to gatunkiheterotroficzne odżywiające się poprzezfagocytozę bądźmiksotroficzne – dodatkowo korzystające zfotosyntezy.Cercozoa okazują się być ważnymi bakteriożercami (polują też naglony,grzyby iprotisty) obecnymi m.in. w glebie[8]; niektóre z nich posiadają chloroplasty lubendosymbionty jako dodatkowe lub jedyne źródło energii, i bywają nazywaneglonami[4]; niektóre z nich (należące doEndomyxa) są pasożytami – głównieroślin (m.in.kapusty iziemniaka),heterokontów (m.inokrzemek ibrunatnic) orazzwierząt (m.in.ostrygów imałży)[6].

Podobna sytuacja dotyczyRetaria, jednakżesymbioza z glonami występuje u nich częściej (przy czym nie musi być to koniecznieendosymbioza)[6] i odżywiają się one w nieco inny sposób: podczas gdy Cercozoa zazwyczaj „szybują” wśród ziarenek piasku przy pomocywici irzęsek, łapiąc i więżącbakterie długimifilopodiami po to, by pozyskać z nichskładniki odżywcze pokarmowymiwodniczkami[3], Retaria są na ogół bardziej bierne jako bezwiciowce bądź poruszane przezprąd wody, bądź leżące na dnie morskim, przy pomocypseudopodiów łapiąc i wstępnie trawiąc przepływające bakterie lub – dużo częściej niż w przypadku Cercozoa – inneprotisty; nibynóżki umożliwiają im też wydalanie[3][6][17][23][65][68]. Wyjątek od tej reguły stanowiSticholonche, który zwinnie porusza się, aktywnie wiosłując swoimi długimi nibynóżkami[24].

Rozmnażanie

[edytuj |edytuj kod]

Rozmnażanie przebiega różnie w różnych grupach.Cercozoa rozmnażają się zazwyczajbezpłciowo[14]; mogą przy tym tworzyćplazmodia, co jest powszechne upasożytów[14][71][72]: na przykład uPhytomyxea znajdujące się w ziemizarodniki zarażają korzenieroślin, powiększają się, tworząc plazmodium, które następnie wypuszcza kolejnepływki, które na drodze fuzji tworzą drugie plazmodium, które następnie wypuszcza zarodniki do ziemi – cykl się zamyka[50][71]; znane są również przypadkirozmnażania płciowego (m.in. uGromia iChlorarachnion)[15][16].

URetaria rozmnażanie płciowe również zostało zaobserwowane; w ramachpodtypuForaminifera reprodukcja następuje zazwyczaj w sposób łączony: pierwsze (nieparzyste),diploidalne pokolenie – nazywane ze względu na niewielki rozmiar środkowej komory „mikrosferycznym”– rozmnaża się bezpłciowo (poprzezmitozę), dając początek drugiemu (parzystemu),haploidalnemu pokoleniu – nazywanemu ze względu na większy rozmiar środkowej komory „megalosferycznym”– rozmnażającemu się płciowo, dając początek trzeciemu (znowóż nieparzystemu), diploidalnemu pokoleniu – cykl się zamyka[17]; osobniki należące do podtypuRadiozoa rozmnażają się na ogół bezpłciowo, choć możliwość istnienia u nich rozmnażania płciowego – domniemana na podstawie niepewnychobserwacji – nie jest wykluczona[18].

Rola w ekosystemie

[edytuj |edytuj kod]

Niewiele wiadomo o skali oddziaływań, jakie wywiera Rhizaria jako całość naprzyrodę, ale badania molekularne wskazują na to, że jest ona znacznie większa, niż kiedyś myślano[6].Cercozoa są istotne dla środowiskagleb, gdzie stanowią często największy odsetekbiomasy, jeżeli chodzi oprotisty; niemało istotne są również w środowiskumórz ioceanów, gdzie sami przedstawicielegatunkuMinorisa minuta stanowią aż 5% wszystkichheterotroficznychwiciowców, co świadczy o ich wpływie na światową liczebnośćbakterii w oceanach, a co za tym idzie – naobieg węgla w przyrodzie; podobnie jest zRetaria, które zarówno w wodzie, jak i w glebie odgrywają ważną rolę jakokonsumencimikroorganizmów[6][51].

PasożytniczePhytomyxea występują na całym świecie i mają znaczący wpływ nasieć pokarmową:zarodniki przenoszone przezwiatry lubprądy morskie zawierają wiele substancji wysokoenergetycznych, więc odgrywają rolę przenośnika energii; pasożyty te mogą też przyczynić się do zmiany składu chemicznegożywiciela (rośliny), a co za tym idzie – zmian włańcuchu pokarmowym (np. korzeń zkiłą szybko kolonizują bakterie igrzyby)[71];Ascetosporea również są ważnymi pasożytami[72].

Jako jedyne zeukariontów,otwornice mają zdolność przeprowadzaniadenitryfikacji; są również w stanie wchłaniać znajdujący się w wodziedwutlenek węgla i przetrzymywać go przez dłuższy okres[6]. Zbudowane zwęglanu wapnia skorupki otwornic mają znaczący wpływ na obieg węgla w przyrodzie[6]; zbudowane zdwutlenku krzemu szkieletypromienic mają znaczący wpływ naobieg krzemu w przyrodzie[54].

Znaczenie dla człowieka

[edytuj |edytuj kod]
Kawałki kolorowej kredy
W dzisiejszych czasach kreda szkolna produkowana jest najczęściej sztucznie.

Rhizaria są stosunkowo mało istotne z punktu widzeniaczłowieka, a ich relacja z nim – słabo poznana[6]. Nie są znane wśród nich żadnepatogeny występujące u ludzi, aczkolwiek niektórePhytomyxea mogą być uciążliwymipasożytami upraw, w szczególnościkapusty (u której gatunekPlasmodiophora brassicae wywołujekiłę) iziemniaka (u którego gatunekSpongospora subterranea jest przyczynąparchu prószystego), z kolei pasożyty należące doAscetosporea potrafią atakowaćbezkręgowce należące doowoców morza, co może być – dlaakwakultury – dewastacyjne w skutkach[6].

Foraminifera mają zastosowanie wstratygrafii – jako że posiadają one twarde skorupki, ichskamieniałości są licznie odnajdywane w skałach pochodzących odkambru wzwyż[43], a różnorakie ich kształty i skład chemiczny pozwalają na określeniewieku znaleziska, głębokości prehistorycznychmórz ioceanów, pradawnych zmian klimatycznych[17], a także pomagają w odnajdowaniu złóżropy naftowej[73]; podobne zastosowania dotyczą także pokrewnychRadiozoa[6][17], których współczesnabioróżnorodność na obszarzeArktyki pomaga również w badaniach nad trwającymizmianami klimatu[53].Otwornice mają też znaczenie gospodarcze jako jedne z głównych gruporganizmów, których skamieniałości tworząkredę[74].

Skamieniałości otwornic zrodzajuNummulites są bardzo powszechne w egipskichwapieniach, których używano m.in. do budowypiramid[75]. Ich średnica – nawet 4 cm[76] – umożliwiała użycie ich jakomonet (dowody na takie ich zastosowanie odnaleziono na terenie dzisiejszejFrancji[77]; mogły być używane jako monety również wstarożytnym Egipcie[78]); również wfolklorze niektórych regionów świata wiązane są zpieniędzmi[76].

Zobacz też

[edytuj |edytuj kod]

Uwagi

[edytuj |edytuj kod]
  1. wg Ruggiera i innych 2015
  2. Również (jako „Sar”) w randzesupergrupy (Adl i inni 2012); czasami traktowany bezkategorii systematycznej
  3. Również w randzesupergrupy (Adl i inni 2005); czasami traktowany bezkategorii systematycznej
  4. wg Ruggiera i innych 2015, jak również wg Cavalier-Smitha, Chao i Lewis 2018
  5. Występował pod różnymi kategoriami systematycznymi.
  6. łac. 'w szerokim znaczeniu'
  7. łac. 'w wąskim znaczeniu'; w dalszej części artykułu mianem Cercozoa określane będzie Filosa + Endomyxa (Cercozoasensu lato), chyba że będzie obok uwaga:sensu stricto.
  8. abcdeW obrębie tego artykułu monofiletyzm należy rozumiećsensu Hennig, czyli jako równoważny z holofiletyzmemsensu Ashlock.
  9. niepełne
  10. absensu stricto
  11. Klasyfikacja tej stosunkowo słabo poznanej grupy organizmów jest podatna na zmiany; w sekcji tej ukazany został względnie aktualny podział z 2015 roku z uwzględnieniem poprawek wprowadzonych w 2018 r. i badania opublikowanego w 2019 r.
  12. abc⟨ang.Class 'gromada, klasa'⟩
  13. abWszystkie infratypy (wg Cavalier-Smitha) zaliczające się do Retaria zostały w obrębie tabeli podniesione do rangi podtypu (co skutkuje zwiększeniem ich ilości do sześciu) w związku z tym, że wprowadzony przez Cavalier-Smitha podtyp Ectoreta, do którego należały, stałby się wraz z przeniesieniem Endomyxa do Cercozoa tożsamy z Retaria; obecność infratypów przyde facto braku podtypów byłaby niezręcznością.
  14. ⟨ang.Class 'gromada, klasa'⟩; podane są też ewentualne nadgromady
  15. oraz ewentualne nadrzędy i podgromady
  16. abcmożliwie takson parafiletyczny (przypis obok)
  17. możliwie takson polifiletyczny (przypis obok.)
  18. abZawiera tylko jeden rodzaj –Sticholonche – do którego zalicza się zazwyczaj jeden gatunek,Sticholonche zanclea, choć Meunier (1910) uznaje jeszcze drugi –Sticholonche ventricosa – o odmiennym kształcie ciała (przypis obok).
  19. absensu lato
  20. abnienazwany jeszcze oficjalnie klad należący do Rhizaria i według niektórych badań stanowiący wraz zAquavolonida (dawniej NC10) orazTremulida (dawniej NC11) – łączonymi wSkiomonadeagrupę siostrzaną dlaEndomyxa ⟨ang.Novel Clade 12 'nowy klad 12'⟩
  21. bezSkiomonadea
  22. ML – Maximum Likelihood, Bayes – od Bayesian Inference (BI)
  23. stan na rok 2014; nie posiadam informacji, które wskazywałyby na to, że zostały od tego czasu odkryte jakiekolwiek nowe (stan na rok 2021)
  24. tu w znaczeniu "o tej samej randze co Rhizaria (wg Ruggiera i innych 2015) t.j. infrakrólestwa lub wyższej".
  25. Choć pierwszy niekwestionowany dowód ich egzystencji – obecność 24-n-propylocholestanu – datowany jest na 650 mln lat temu. Przypis obok.
  26. Hipoteza zakładająca, że pęcherzyki u przedstawicieli heterokontów, haptofitów i roślin są homologiczne, implikowałaby, iż jest to cecha wywodząca się od wspólnego przodka chromistów i roślin (tworzących razem klad Corticata); to z kolei wskazywałoby na to, że ostatni wspólny przodek Rhizaria i siostrzanej grupy takowe posiadał (przypis obok).
  27. zgodnie z przypuszczeniem, że włoski u heterokontów i Hacrobia są homologiczne (przypis obok)
  28. Grafika ilustruje częstość występowania (na podstawie danych zobis.org) w różnych miejscach – w mniejszej lub większej ilości Rhizaria występują na całym świecie.
  29. jądro komórkowe, siateczkę śródplazmatyczną, rybosomy, cytoszkielet, cytozol i błonę komórkową
  30. czyli wszystkichpodtypów z różnicą taką, żeMonadofilosa zostały potraktowane razem zReticulofilosa jakoFilosa
  31. Nie została zwrócona uwaga na posiadanie jądra komórkowego, siateczki śródplazmatycznej, rybosomów, cytoszkieletu, cytozolu czy błony komórkowej, gdyż występują u wszystkich eukriontów
  32. Nie oddaje różnorodności morfologicznej danej grupy.
  33. Monadofilosa +Reticulofilosa; Cercozoasensu stricto
  34. Podany rozmiar maksymalny osiągają tylkoPhaeodaria; u innych Filosa nawet rozmiar rzędu 100 μm jest rzadkością.

Przypisy

[edytuj |edytuj kod]
  1. abcdeMatthew W.M.W. Brown Matthew W.M.W. i inni,Aggregative Multicellularity Evolved Independently in the Eukaryotic Supergroup Rhizaria [online], 19 czerwca 2012 .
  2. abcMichael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni,A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248,DOI10.1371/journal.pone.0119248,PMID25923521,PMCIDPMC4418965 [dostęp 2021-02-11] (ang.).
  3. abcdefghijklmnopqrstuvwxyzaaabacadaeafagahaiajakalamanaoapThomasT. Cavalier-Smith ThomasT.,Ema E.E.E. Chao Ema E.E.E.,RhodriR. Lewis RhodriR.,Multigene phylogeny and cell evolution of chromist infrakingdom Rhizaria: contrasting cell organisation of sister phyla Cercozoa and Retaria, „Protoplasma”, 255 (5),2018, s. 1517–1574,DOI10.1007/s00709-018-1241-1,PMID29666938,PMCIDPMC6133090 [dostęp 2024-10-15] (ang.).
  4. abcdefghijklmnopqrsThomasT. Cavalier-Smith ThomasT.,Kingdom Chromista and its eight phyla: a new synthesis emphasising periplastid protein targeting, cytoskeletal and periplastid evolution, and ancient divergences, „Protoplasma”, 255 (1),2018, s. 297–357,DOI10.1007/s00709-017-1147-3,PMID28875267,PMCIDPMC5756292 [dostęp 2024-10-15] (ang.).
  5. abcdRhizaria - Ocean Biodiversity Information System [online], obis.org [dostęp 2021-02-24] .
  6. abcdefghijklmnopqrstuvwxyzaaabFabienF. Burki FabienF.,Patrick J.P.J. Keeling Patrick J.P.J.,Rhizaria, „Current biology: CB”, 24 (3),2014, R103–107,DOI10.1016/j.cub.2013.12.025,PMID24502779 [dostęp 2024-10-15] (ang.).
  7. abWojciechW. Majewski WojciechW.,Benthic foraminifera from West Antarctic fiordenvironments: An overview [online], 2010 .
  8. abcSamira KhanipourS.K. Roshan Samira KhanipourS.K. i inni,Taxonomic and Functional Diversity of Heterotrophic Protists (Cercozoa and Endomyxa) from Biological Soil Crusts, „Microorganisms”, 9 (2),2021, s. 205,DOI10.3390/microorganisms9020205,PMID33498223,PMCIDPMC7908994 [dostęp 2024-10-15] (ang.).
  9. abcdefghijJanJ. Pawlowski JanJ.,The twilight of Sarcodina: a molecular perspective on the polyphyletic origin of amoeboid protists, „Protistology”, 5 (4), 2008, s. 281–302 [dostęp 2024-10-15] (ang.).
  10. abcMichaelM. Marshall MichaelM.,Zoologger: 'Living beach ball' is giant single cell [online], New Scientist [dostęp 2021-02-08] (ang.).
  11. abcSina M.S.M. Adl Sina M.S.M. i inni,Diversity, Nomenclature, and Taxonomy of Protists, „Systematic Biology”, 56 (4),2007, s. 684–689,DOI10.1080/10635150701494127 [dostęp 2024-10-15] (ang.).
  12. abcPalaeos Eukarya: Rhizaria: Foraminifera [online], palaeos.com [dostęp 2021-02-23] .
  13. abSina M.S.M. Adl Sina M.S.M. i inni,The Revised Classification of Eukaryotes, „Journal of Eukaryotic Microbiology”, 59 (5),2012, s. 429–514,DOI10.1111/j.1550-7408.2012.00644.x,PMID23020233,PMCIDPMC3483872 [dostęp 2024-10-15] (ang.).
  14. abcCercozoa [online], www.tolweb.org [dostęp 2021-02-26] .
  15. abJulietJ. Brodie JulietJ.,JaneJ. Lewis JaneJ.,Unravelling the algae: the past, present, and future of algal systematics [online], 30 lipca 2009 .
  16. abZach M.Z.M. Arnold Zach M.Z.M.,Observations on the Sexual Generation of Gromia oviformis Dujardin, „The Journal of Protozoology”, 13 (1),1966, s. 23–27,DOI10.1111/j.1550-7408.1966.tb01863.x [dostęp 2024-10-15] (ang.).
  17. abcdeUniversity College London Postgraduate Unit ofU.C.L.P.U. Micropalaeontology University College London Postgraduate Unit ofU.C.L.P.U.,Foraminifera [online], various, 2002 [dostęp 2021-02-26] (ang.).
  18. abcdUniversity College London Postgraduate Unit ofU.C.L.P.U. Micropalaeontology University College London Postgraduate Unit ofU.C.L.P.U.,Radiolaria [online], various, 2002 [dostęp 2021-02-23] (ang.).
  19. Б.Ф.Б.Ф. Жуков Б.Ф.Б.Ф.,Атлас пресноводных гетеротрофных жгутиконосцев (биология, экология и систематика), Alexander Doweld [dostęp 2021-02-12] (ros.).
  20. Rhizopoda - Definition,Classification,Characteristics and Reproduction [online], MicroscopeMaster [dostęp 2021-02-19] (ang.).
  21. FabienF. Burki FabienF.,JanJ. Pawlowski JanJ.,Monophyly of Rhizaria and Multigene Phylogeny of Unicellular Bikonts, „Molecular Biology and Evolution”, 23 (10),2006, s. 1922–1930,DOI10.1093/molbev/msl055 [dostęp 2024-10-15] (ang.).
  22. abcdefghijklFabienF. Burki FabienF. i inni,Evolution of Rhizaria: new insights from phylogenomic analysis of uncultivated protists, „BMC Evolutionary Biology”, 10 (1), 2010, s. 377,DOI10.1186/1471-2148-10-377,PMID21126361,PMCIDPMC3014934 [dostęp 2024-10-15] (ang.).
  23. abcdefghijNicholas A.T.N.A.T. Irwin Nicholas A.T.N.A.T. i inni,Phylogenomics supports the monophyly of the Cercozoa, „Molecular Phylogenetics and Evolution”, 130,2019, s. 416–423,DOI10.1016/j.ympev.2018.09.004 [dostęp 2024-10-15] (ang.).
  24. abcdefNoritoshiN. Suzuki NoritoshiN.,YoshiakiY. Aita YoshiakiY.,Raidolaria: achievements and unresolved issues: taxonomy and cytology [online], styczeń 2011 .
  25. abA.A. Meunier A.A.,Microplankton des Mers de Barents et de Kara. Duc d'Orléans. Campagne arctique de 1907., C. Bulens: Bruxelles, Beligium, 1910, s. 204, 205 [dostęp 2021-03-02] (fr.).
  26. MarkusM. Döring MarkusM.,Families of Living Organisms (FALO), GBIF Secretariat, 2017,DOI10.15468/TFP6YV [dostęp 2024-10-15] (ang.).
  27. abcdefghijkAnders K.A.K. Krabberød Anders K.A.K. i inni,Single Cell Transcriptomics, Mega-Phylogeny, and the Genetic Basis of Morphological Innovations in Rhizaria, „Molecular Biology and Evolution”, 34 (7),2017, s. 1557–1573,DOI10.1093/molbev/msx075,PMID28333264,PMCIDPMC5455982 [dostęp 2024-10-15] (ang.).
  28. abDavidD. Bass DavidD. i inni,Rhizarian ‘Novel Clade 10’ Revealed as Abundant and Diverse Planktonic and Terrestrial Flagellates, including Aquavolon n. gen., „Journal of Eukaryotic Microbiology”, 65 (6),2018, s. 828–842,DOI10.1111/jeu.12524,PMID29658156,PMCIDPMC6282753 [dostęp 2024-10-15] (ang.).
  29. abDingD. He DingD. i inni,Reducing long-branch effects in multi-protein data uncovers a close relationship between Alveolata and Rhizaria, „Molecular Phylogenetics and Evolution”, 101, s. 1,ISSN1055-7903 [dostęp 2021-03-01] (ang.).
  30. ThomasT. Cavalier-Smith ThomasT.,Kingdoms Protozoa and Chromista and the eozoan root of the eukaryotic tree, „Biology Letters”, 6 (3),2010, s. 342–345,DOI10.1098/rsbl.2009.0948,PMID20031978,PMCIDPMC2880060 [dostęp 2024-10-15] (ang.).
  31. ThomasT. Cavalier-Smith ThomasT.,Ema E.E.E. Chao Ema E.E.E.,RhodriR. Lewis RhodriR.,Multiple origins of Heliozoa from flagellate ancestors: New cryptist subphylum Corbihelia, superclass Corbistoma, and monophyly of Haptista, Cryptista, Hacrobia and Chromista, „Molecular Phylogenetics and Evolution”, 93,2015, s. 331–362,DOI10.1016/j.ympev.2015.07.004 [dostęp 2024-10-15] (ang.).
  32. DingD. He DingD. i inni,An alternative root for the eukaryote tree of life, „Current biology: CB”, 24 (4),2014, s. 465–470,DOI10.1016/j.cub.2014.01.036,PMID24508168 [dostęp 2024-10-15] (ang.).
  33. RomainR. Derelle RomainR. i inni,Bacterial proteins pinpoint a single eukaryotic root, „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”, 112 (7),2015,DOI10.1073/pnas.1420657112,PMID25646484,PMCIDPMC4343179 [dostęp 2024-10-15] (ang.).
  34. RenR. Ren RenR. i inni,Phylogenetic Resolution of Deep Eukaryotic and Fungal Relationships Using Highly Conserved Low-Copy Nuclear Genes, „Genome Biology and Evolution”, 8 (9),2016, s. 2683–2701,DOI10.1093/gbe/evw196,PMID27604879,PMCIDPMC5631032 [dostęp 2024-10-15] (ang.).
  35. DD. Bass DD.,Polyubiquitin Insertions and the Phylogeny of Cercozoa and Rhizaria, „Protist”, 156 (2),2005, s. 149–161,DOI10.1016/j.protis.2005.03.001 [dostęp 2024-10-15] (ang.).
  36. D.D. Longet D.D.,Foraminifera and Cercozoa share a common origin according to RNA polymerase II phylogenies, „International Journal of Systematic and Evolutionary Microbiology”, 53 (6),2003, s. 1735–1739,DOI10.1099/ijs.0.02597-0,PMID14657101 [dostęp 2024-10-15] (ang.).
  37. NaiaraN. Rodríguez-Ezpeleta NaiaraN. i inni,Detecting and Overcoming Systematic Errors in Genome-Scale Phylogenies, „Systematic Biology”, 56 (3),2007, s. 389–399,DOI10.1080/10635150701397643 [dostęp 2024-10-15] (ang.).
  38. ThomasT. Cavalier-Smith ThomasT.,Protist phylogeny and the high-level classification of Protozoa, „European Journal of Protistology”, 39 (4),2003, s. 338–348,DOI10.1078/0932-4739-00002 [dostęp 2024-10-15] (ang.).
  39. A.G.B.A.G.B. Simpson A.G.B.A.G.B.,Y.Y. Eglit Y.Y.,Protist Diversification, [w:]Richard M.R.M. Kliman (red.),Encyclopedia of Evolutionary Biology, Elsevier, 2016, s. 344–360,DOI10.1016/b978-0-12-800049-6.00247-x,ISBN 978-0-12-800426-5 (ang.).
  40. H.S.H.S. Yoon H.S.H.S. i inni,Stramenopiles,MoselioM. Schaechter (red.), Oxford: Academic Press, 2009, s. 721–731,ISBN 978-0-12-373944-5 [dostęp 2021-02-17] (ang.).
  41. Benjamin J.B.J. Nettersheim Benjamin J.B.J. i inni,Putative sponge biomarkers in unicellular Rhizaria question an early rise of animals, „Nature Ecology & Evolution”, 3 (4),2019, s. 577–581,DOI10.1038/s41559-019-0806-5 [dostęp 2024-10-15] (ang.).
  42. YasuhideY. Nakamura YasuhideY.,NoritoshiN. Suzuki NoritoshiN.,Phaeodaria: Diverse Marine Cercozoans of World-Wide Distribution,SusumuS. Ohtsuka i inni red., Tokyo: Springer Japan, 2015, s. 223–249,DOI10.1007/978-4-431-55130-0_9,ISBN 978-4-431-55130-0 [dostęp 2021-03-04] (ang.).
  43. abJanJ. Pawlowski JanJ. i inni,The evolution of early Foraminifera, „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”, 100 (20),2003, s. 11494–11498,DOI10.1073/pnas.2035132100,PMID14504394,PMCIDPMC208786 [dostęp 2024-10-15] (ang.).
  44. abcErnstE. Haeckel ErnstE.,Report on the Radiolaria [online] [dostęp 2021-03-02] .
  45. abKozoK. Takahashi KozoK.,O.R.O.R. Anderson O.R.O.R.,Class Phaeodaria, 2002 .
  46. WoRMS - World Register of Marine Species - Cercozoa [online], www.marinespecies.org [dostęp 2021-02-19] .
  47. WoRMS - World Register of Marine Species - Radiozoa [online], www.marinespecies.org [dostęp 2021-02-19] .
  48. WoRMS - World Register of Marine Species - Foraminifera [online], www.marinespecies.org [dostęp 2021-02-19] .
  49. S.B.S.B. Kruglikova S.B.S.B.,Arctic Ocean Radiolarians, [w:]YvonneY. Herman (red.),The Arctic Seas. Climatology, Oceanography, Geology, and Biology, Boston: Springer US, 1989, s. 461–480,DOI10.1007/978-1-4613-0677-1_19,ISBN 978-1-4612-8022-4 (ang.).
  50. abcdefgRHIZARIAE [online], comenius.susqu.edu [dostęp 2021-02-23] .
  51. abFranckF. Lejzerowicz FranckF. i inni,Molecular evidence for widespread occurrence of Foraminifera in soils, „Environmental Microbiology”, 12 (9),2010, s. 2518–2526,DOI10.1111/j.1462-2920.2010.02225.x [dostęp 2024-10-15] (ang.).
  52. abS.G.S.G. Leles S.G.S.G. i inni,Oceanic protists with different forms of acquired phototrophy display contrasting biogeographies and abundance, „Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences”, 284 (1860),2017, art. nr 20170664,DOI10.1098/rspb.2017.0664,PMID28768886,PMCIDPMC5563798 [dostęp 2024-10-15] (ang.).
  53. abcT.T. Ikenoue T.T. i inni,Flux variations and vertical distributions of siliceous Rhizaria (Radiolaria and Phaeodaria) in the western Arctic Ocean: indices of environmental changes, „Biogeosciences”, 12 (6),2015, s. 2019–2046,DOI10.5194/bg-12-2019-2015 [dostęp 2024-10-15] (ang.).
  54. abcNatalia LlopisN.L. Monferrer Natalia LlopisN.L. i inni,Estimating Biogenic Silica Production of Rhizaria in the Global Ocean, „Global Biogeochemical Cycles”, 34 (3),2020,DOI10.1029/2019GB006286 [dostęp 2024-10-15] (ang.).
  55. JanJ. Pawlowski JanJ.,The twilight of Sardodina: a molecular perspective on the polyphyletic origin of amoeboid protists [online], s. 14 .
  56. TT. Cavalier-Smith TT.,The phagotrophic origin of eukaryotes and phylogenetic classification of Protozoa., „International Journal of Systematic and Evolutionary Microbiology”, 52 (2),2002, s. 297–354,DOI10.1099/00207713-52-2-297 [dostęp 2024-10-15] (ang.).
  57. ThomasT. Cavalier-Smith ThomasT.,Sergey A.S.A. Karpov Sergey A.S.A.,Paracercomonas Kinetid Ultrastructure, Origins of the Body Plan of Cercomonadida, and Cytoskeleton Evolution in Cercozoa, „Protist”, 163 (1),2012, s. 47–75,DOI10.1016/j.protis.2011.06.004 [dostęp 2024-10-15] (ang.).
  58. Joel B.J.B. Dacks Joel B.J.B. i inni,Evidence for Golgi bodies in proposed 'Golgi-lacking' lineages, „Proceedings of the Royal Society of London. Series B: Biological Sciences”, 270 (suppl_2),2003,DOI10.1098/rsbl.2003.0058,PMID14667372,PMCIDPMC1809936 [dostęp 2024-10-15] (ang.).
  59. Gian Pietro DiG.P.D. Sansebastiano Gian Pietro DiG.P.D. i inni,Trafficking routes to the plant vacuole: connecting alternative and classical pathways, „Journal of Experimental Botany”, 69 (1), 2018, s. 79–90,DOI10.1093/jxb/erx376 [dostęp 2024-10-15] (ang.).
  60. abChitchaiCh. Chantangsi ChitchaiCh.,Comparative morphology and molecular evolution of marine interstitial cercozoans [online], 2009 [dostęp 2021-02-23] .
  61. abJavier delJ. Campo Javier delJ. i inni,Taming the smallest predators of the oceans, „The ISME Journal”, 7 (2),2013, s. 351–358,DOI10.1038/ismej.2012.85,PMID22810060,PMCIDPMC3554395 [dostęp 2024-10-15] (ang.).
  62. James P.J.P. Kennett James P.J.P.,M.S.M.S. Srinivasan M.S.M.S.,Neogene Planktonic Foraminifera: A Phylogenetic Atlas, Hutchinson Ross, 1983,ISBN 978-0-87933-070-5 [dostęp 2021-02-08] (ang.).
  63. Cathryn L.C.L. Abbott Cathryn L.C.L. i inni,Molecular taxonomy of Mikrocytos boweri sp. nov. from Olympia oysters Ostrea lurida in British Columbia, Canada, „Diseases of Aquatic Organisms”, 110 (1),2014, s. 65–70,DOI10.3354/dao02699 [dostęp 2024-10-15] (ang.).
  64. Mikhail V.M.V. Matz Mikhail V.M.V. i inni,Giant Deep-Sea Protist Produces Bilaterian-like Traces, „Current Biology”, 18 (23),2008, s. 1849–1854,DOI10.1016/j.cub.2008.10.028 [dostęp 2024-10-15] (ang.).
  65. abcdBarun K. SenB.K.S. Gupta Barun K. SenB.K.S.,K.K. Barun K.K.,Modern Foraminifera, Springer Science & Business Media, 31 października 1999,ISBN 978-0-412-82430-2 [dostęp 2021-02-23] (ang.).
  66. abSindyS. Becker SindyS.,Modern foraminifera: biological and ecological basics [online] .
  67. Andrea D.A.D. Hawkes Andrea D.A.D.,Chapter 12 - Foraminifera in tsunami deposits,MaxM. Engel i inni red., Elsevier, 2020, s. 239–259,ISBN 978-0-12-815686-5 [dostęp 2021-02-23] (ang.).
  68. abcdRadiolaria.org > What are radiolarians [online], www.radiolaria.org [dostęp 2021-02-23] .
  69. Introduction to the Radiolaria [online], ucmp.berkeley.edu [dostęp 2021-02-23] .
  70. abDepartment of Invertebrate Zoology / Protists Handbook Radiolaria / Taxopodida [online], www.zoology.bio.spbu.ru [dostęp 2021-02-23] .
  71. abcSigridS. Neuhauser SigridS.,MartinM. Kirchmair MartinM.,Frank H.F.H. Gleason Frank H.F.H.,The ecological potentials of Phytomyxea (“plasmodiophorids”) in aquatic food webs, „Hydrobiologia”, 659 (1),2011, s. 23–35,DOI10.1007/s10750-010-0508-0,PMID21339888,PMCIDPMC3040567 [dostęp 2024-10-15] (ang.).
  72. abDavidD. Bass DavidD.,Georgia M.G.M. Ward Georgia M.G.M.,FabienF. Burki FabienF.,Ascetosporea, „Current Biology”, 29 (1),2019, R7–R8,DOI10.1016/j.cub.2018.11.025 [dostęp 2024-10-15] (ang.).
  73. USING MICROFOSSILS IN PETROLEUM EXPLORATION [online], ucmp.berkeley.edu [dostęp 2021-02-28] .
  74. chalk, [w:]Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-10-06] (ang.).
  75. Nummulite, 1911 Encyclopædia Britannica, Volume 19 (ang.).
  76. abPaul D.P.D. Taylor Paul D.P.D.,Fossil folklore: some myths, monsters, swallows and butterflies, „Deposits Magazine”, 47, 2016, s. 20–22 [dostęp 2024-10-15] (ang.).
  77. AdamA. Stéphane AdamA.,The use of fossils as account tokens: the example of the Senlis foraminifera, Bellon-Republic streets [online] [dostęp 2024-10-15] (ang.).
  78. Speaking of Science from The Washington Post [online], web.archive.org, 8 marca 2018 [dostęp 2021-02-28] [zarchiwizowane zadresu 2018-03-08] .

Bibliografia

[edytuj |edytuj kod]
  • A.G.B. Simpson, Y. Eglit: Protist Diversification. W: Richard M. Kliman: The Encyclopedia of Evolutionary Biology. T. 3. Stany Zjednoczone: Academic Press, 2016.ISBN 978-0-12-800049-6.
  • Moselio Schaeter: Encyclopedia of Microbiology. Stany Zjednoczone: Academic Press, 2009.ISBN 978-0-12-373944-5.

Linki zewnętrzne

[edytuj |edytuj kod]

Rhizaria w serwisie Paleos – interaktywny dendrogram Rhizaria zawierający wiele informacji na temat różnych podgrup i gatunków (w języku angielskim).

Protist digital specimen archive – baza danych zawierająca zdjęcia wszelakich protistów. Różnorakie Rhizaria znaleźć można głównie w sekcjach Cercomonadida i Filosea.

Rhizaria na stronie OBIS – wiele danych statystycznych dotyczących dystrybucji i odnotowanych obserwacji.

Identyfikatory zewnętrzne:
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Rhizaria&oldid=75041549
Kategoria:
Ukryte kategorie:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp