Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Przejdź do zawartości
Wikipediawolna encyklopedia
Szukaj

Rewolucja goździków

Na mapach:39°00′00,0000″N 9°00′00,0000″W/39,000000 -9,000000
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Rewolucja goździków
zimna wojna
Ilustracja
Tłum protestujących świętuje na pokładzie samochodu pancernegoPanhard EBR wLizbonie, 25 kwietnia 1974
Czas

Obalenie reżimu: 25 kwietnia 1974
Cały ruch: 25–30 kwietnia 1974

Miejsce

Portugalia

Przyczyna

sprzeciw wobec reżimu autorytarnego, postkolonialnej polityki Portugalii i jej izolacji międzynarodowej

Wynik

zwycięstwo rewolucjonistów,
rozwiązanie Nowego Państwa,
demokratyzacja Portugalii,
koniec portugalskiej ery kolonialnej i niepodległośćAngoli,Republiki Zielonego Przylądka,Gwinei Bissau,Mozambiku orazWysp Świętego Tomasza i Książęcej

Strony konfliktu
Portugaliarząd portugalskiRuch Sił Zbrojnych
Dowódcy
Américo Tomás
Marcello Caetano
Otelo Saraiva de Carvalho
Salgueiro Maia
Położenie na mapie świata
Mapa konturowa świata, u góry znajduje się punkt z opisem „miejsce bitwy”
39°00′00,0000″N 9°00′00,0000″W/39,000000 -9,000000
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Mural upamiętniający rewolucję

Rewolucja goździków (port. Revolução dos Cravos) – wojskowyzamach stanu wPortugalii w 1974 roku, który doprowadził do obalenia dyktaturyMarcela Caetana – następcyAntónia Salazara. W konsekwencji doszło do przywrócenia swobód obywatelskich i politycznych orazdekolonizacjiportugalskich posiadłości wAfryce iAzji[1][2].

Historia

[edytuj |edytuj kod]

Przebieg zamachu

[edytuj |edytuj kod]

Zamach stanu miał miejsce 25 kwietnia 1974. Za jego organizację i przeprowadzenie odpowiedzialni bylilewicowi oficerowie zrzeszeni wRuchu Sił Zbrojnych (MFA) – organizacja skupiała głównie młodych kapitanów, lecz patronat nad nimi objęli generałowieFrancisco da Costa Gomes iAntónio de Spínola. W dowodzonej przezOtelo Saraiva de Carvalho akcji uczestniczyły bezpośrednio dwa tysiące żołnierzy. Spiskowcy zajęli sztab generalny, siedzibę rządu, radio i telewizję znajdujące się wLizbonie iPorto. Premier Marcelo Caetano schronił się w koszarach Gwardii Republikańskiej. Po tym, gdy jak sam przyznał, „nie spotkał nikogo, kto by chciał walczyć w obronie rządu”, sam oddał się w ręce puczystów[3][2]. Zamach stanu został przeprowadzony pokojowo, a jedynymi ofiarami była czwórka obywateli zastrzelonych przez funkcjonariuszy policji politycznej podczas oblężenia siedzibyPIDE[3][4]. Organizatorzy rewolucji zostali masowo poparci przez obywateli, którzy w geście poparcia armii wyszli na ulice[2].

Sygnałem do rozpoczęcia zamachu było nadanie przez lizbońskie radio pieśniJose Afonsa „Grandola, Vila Morena”. Nadało ją 25 minut po północy katolickie Rádio Renascença. Nazwę rewolucji dały białe i czerwone goździki, jakimiCeleste Caeiro obdarowała biorących udział w puczu żołnierzy; za jej przykładem poszli kwiaciarze i inni mieszkańcy Lizbony. Kwiaty wetknięte w lufy karabinów stały się symbolem rewolucji[3][2].

Rządy rewolucyjne

[edytuj |edytuj kod]

Wojskowi utworzyli Radę Ocalenia Narodowego i rząd tymczasowy oraz zlikwidowali główne instytucje obalonej dyktatury. Prezydentem i przewodniczącym Rady Ocalenia Narodowego został generał de Spínola. Wybory do konstytuanty wojsko zapowiedziało na 1975 rok[3][1]. W społeczeństwie dużą popularnością cieszyły się poglądyradykalnie lewicowe i antykolonialne. Nastroje społeczne były nieprzychylnekonserwatywnemu de Spínoli, który pozostawał zwolennikiem utworzenia szerokiej konfederacji Portugalii i jej zamorskichkolonii[1][3]. We wrześniu niepopularny generał złożył dymisję[5][1][3], a na stanowisku zastąpił go Costa Gomes[3].

Od września prym w rządzie objęła skrajna lewica, w tymkomuniści, którym przypadło stanowisko premiera i czterech ministrów. Pod jej rządami Portugalia przyznała niepodległośćAngoli,Mozambikowi,Gwinei-Bissau[3],Wyspom Świętego Tomasza i Książęcej,Wyspom Zielonego Przylądka iTimorowi Wschodniemu (wkrótce zaatakowanemu i zaanektowanemu przezIndonezję)[6]. Takiemu biegowi sprawy sprzeciwił się Spínola, który w marcu zorganizował nieudaną próbę puczu (jego niepowodzenie wynikało z powodu braku poparcia – puczyści zostali zaatakowani przez mieszkańców stolicy[1]). Próba ta doprowadziła do dalszego wzmocnienia radykalnych lewicowców. Radykalne skrzydło MFA zdobyło przewagę w wojskowej Radzie Rewolucji. Radykalni wojskowi wdrożyli szereg daleko idących zmian gospodarczych:nacjonalizację banków, wielkiego przemysłu, transportu i energetyki. Ruszyłareforma rolna[3][1].

Zapowiedziane przez wojsko wybory do konstytuanty odbyły się 25 kwietnia 1975[3]. Zwycięstwo w nich zdobyły partie umiarkowane –Partia Socjalistyczna (38%) icentroprawica (12%)[3]. Triumf sił umiarkowanych potwierdziły demonstracje, które objęły konserwatywną północ kraju w okresie letnim[3]. Po wyborczym sukcesie sił umiarkowanych, majorErnesto Augusto de Melo Antunes, pozostający sojusznikiem socjalistów, doprowadził do dymisji skrajnie lewicowego rządu. Do nowego gabinetu weszli socjaliści i umiarkowani prawicowcy[3].

25 listopada 1975 doszło do nieudanej próby buntu żołnierzy związanych z lewicą MFA[3]. W 1976 uchwalona została nowa konstytucja i odbyły się wybory parlamentarne oraz prezydenckie. Konstytucja zapewniła równowagę władzy pomiędzy organami pochodzącymi z wyboru a Radą Rewolucji (istniejącą do 1982). Wybory wygrali socjaliści, a na czele pierwszego rządu konstytucyjnego stanąłMario Soares. Prezydentem republiki zostałAntónio Ramalho Eanes[3]. Prezydent doprowadził do odsunięcia od władzy bardziej radykalnych przedstawicieli lewicy oraz ograniczenia wpływów armii[7][8].

Zobacz też

[edytuj |edytuj kod]

Przypisy

[edytuj |edytuj kod]
  1. abcdefPortugal. web.stanford.edu. (ang.).
  2. abcdPortugalia. Historia, [w:]Encyklopedia PWN [online],Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2016-06-17] .
  3. abcdefghijklmnoRewolucja Goździków w Portugalii. Kwiaty w lufach karabinów. wyborcza.pl. (pol.).
  4. Partie Socjaldemokratyczne Europy, Książka i Wiedza, 1982, s. 234–235
  5. Nowy Leksykon PWN,AndrzejA. Dyczkowski (red.), Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, s. 1637,ISBN 83-01-12490-3,OCLC 169994460 .
  6. Rothchild, Donald S. (1997).Managing Ethnic Conflict in Africa: Pressures and Incentives for Cooperation. s. 115–116.
  7. Ze świata, „Przekrój” nr 1631 z 11 lipca 1976, s. 2.
  8. Nowy Leksykon PWN,AndrzejA. Dyczkowski (red.), Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, s. 420,ISBN 83-01-12490-3,OCLC 169994460 .
Zimna wojna
Lata 40.
Lata 50.
Lata 60.
Lata 70.
Lata 80.
Lata 90.
Epilog
Organizacje
Wyścig zbrojeń
Ideologie
Propaganda
Polityka
międzynarodowa
Zobacz też
Historia Portugalii
Państwa portugalskie
Pozostałe

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Rewolucja_goździków&oldid=77459078
Kategorie:
Ukryta kategoria:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp