Reprezentacja Republiki Czeskiej w piłce nożnej mężczyzn (cz.Reprezentace České republiky ve fotbale mužů) – narodowy zespółpiłkarzy nożnychCzech. Swoje występy międzynarodowe rozpoczął w lutym 1994 po rozpadzie Czechosłowacji od wygranego meczu 4:1 przeciwkoTurcji.
Krajowy związek piłkarski powstał w 1901. W latach 1923–1993 Czechy były częściąCzechosłowacji. Od 1906 (z przerwą w latach 1908–1923) Czesi są członkiemFIFA, a od 1954UEFA.
Czesi po raz pierwszy na światowych mistrzostwach zagrali naMundialu 2006 (drugie miejsce w grupie eliminacyjnej, w dwumeczu barażowym dwukrotnie pokonali Norwegów 1:0), ale, mimo zwycięstwa w pierwszym meczu zeStanami Zjednoczonymi (3:0), pozostałe dwa spotkania przegrali (zGhaną iWłochami po 0:2) i zakończyli swój udział na fazie grupowej. Za to nieprzerwanie od 1996 występują na mistrzostwach Europy, na których osiągnęli zresztą niemałe sukcesy (wicemistrzostwo Europy w 1996, półfinał w 2004, oraz ćwierćfinał w 2012). Czesi to również zdobywcy brązowego medalu w rozgrywkach o Puchar Konfederacji 1997. W meczu o trzecie miejsce pokonali w nich reprezentację Urugwaju 1:0.
WKrólestwie Czech, które byłokrajem koronnymAustro-Węgier, został założony 19 października 1901Český svaz footballový. Następnie 5 marca 1903 został rozegrany pierwszy w historii czeskiego piłkarstwa mecz reprezentacyjny. Reprezentanci Królestwa Czech przegrali wBudapeszcie zWęgrami dwa do zera. W 1906 ČSF został przyjęty doFIFA, ale po protestachÖsterreichischer Fußball-Verband decyzja została zmieniona.
Kilka tygodni przedEuro 1996 drużyna prowadzona przezSłowakaDušana Uhrina nie była zaliczana do grona faworytów turnieju. Anonimowi piłkarze, w większości grający w krajowych klubach, oraz zawirowania historyczne powodowały, że niewielu spodziewało się po niedawno powstałej reprezentacji Czech, że mogłaby chociażby wyjść z grupy, w której opróczRosji, znaleźli się wicemistrzowie EuropyNiemcy oraz wicemistrzowie świataWłochy.
W pierwszym meczu Czesi, zgodnie z przewidywaniami wielu obserwatorów, przegrali zNiemcami 0:2. Zwycięstwo nad Włochami (2:1, po golachNedvěda iBejbla) w kolejnym spotkaniu uznano więc za niespodziankę, a przed czeską reprezentacją zarysowała się możliwość awansu z grupy. Wystarczyło w ostatnim meczu wygrać zRosją i czekać na korzystny wynik meczu Niemcy-Włochy. Wprawdzie Czesi tylko zremisowali, i to bardzo szczęśliwie, bo do 88. minuty przegrywali 2:3, ale jeden punkt wywalczyli również Włosi. Obie drużyny miały po cztery punkty, lecz dzięki wynikowi bezpośredniego spotkania pomiędzy nimi, to Czesi wywalczyli awans z drugiego miejsca. W ćwierćfinale pokonali faworyzowanąPortugalię (1:0), a w półfinale dopiero po rzutach karnych udało im się uporać zFrancją (0:0, k. 6:5).
Podstawowe ustawienie reprezentacji Czech w czasie Euro 1996
W 1996 roku po raz pierwszy na międzynarodowym turnieju wprowadzono zasadęzłotego gola w dogrywce (tzw.nagła śmierć) i to właśnie drużyna Uhrina była jej pierwszą „ofiarą”. W pierwszej połowie finałowego meczu z Niemcami utrzymywał się bezbramkowy remis. Pierwszy gol padł dopiero w 59. minucie, a strzelcem byłPatrik Berger. Jednak trenerską intuicją popisał się niemiecki selekcjonerBerti Vogts, który w 69. minucie wprowadził na boiskoOlivera Bierhoffa, a ten najpierw w 73. minucie i później w dogrywce (95. minuta) przeważył szalę zwycięstwa na korzyść Niemców.
Siłą reprezentacji Czech była przede wszystkim defensywa. Nierzadko trener Uhrin wybierał ustawienie 1-5-4-1, z jednym tylko napastnikiem. Obrońcy – kapitan zespołuMiroslav Kadlec (32 lata,1. FC Kaiserslautern),Michal Horňák (26,Sparta Praga) iJan Suchopárek (27,Slavia Praga) oraz dwaj defensywni pomocnicyRadoslav Látal (26,FC Schalke 04) iRadek Bejbl (24, Slavia Praga) byli najpewniejszymi filarami drużyny i to na nich w dużej mierze oparta była taktyka całego zespołu. W bramce występował 27-letniPetr Kouba (Sparta Praga), który udane interwencje potrafił przeplatać prostymi błędami (zawinił przy drugim golu Bierhoffa w finale).
Funkcję rozgrywającego pełnił doświadczonyJiří Němec (30, FC Schalke 04), ale największymi gwiazdami stali się w czasie turnieju wcześniej nikomu nieznani, młodzi i nieograni na europejskich boiskach – Patrik Berger (23,Borussia Dortmund),Vladimír Šmicer (23, Slavia Praga) i przede wszystkim –Pavel Nedvěd (24, Sparta Praga) iKarel Poborský (24, Slavia Praga), którzy wspólnie konstruowali każdą ofensywną akcję zespołu. Poborský równie dobrze mógł występować w ataku, jak i tuż za napastnikiem, którym byłPavel Kuka (28, 1. FC Kaiserslautern).
Po wielkim sukcesie, jakim było wicemistrzostwo Europy, nastąpiło coś, co dziennikarze nazwali „wyprzedażą srebra”[potrzebny przypis]. Przed angielskim turniejem tylko siedmiu zawodników z dwudziestodwuosobowej kadry grało w klubach zagranicznych, a po mistrzostwach liczba ta wzrosła do trzynastu. Nowe kontrakty podpisali – bramkarz Kouba (Deportivo La Coruña), obrońcy Suchopárek (RC Strasbourg) i Bejbl (Atlético Madryt) oraz Šmicer (RC Lens), Poborský (Manchester United F.C. – za 5,4 miliony dolarów) i Nedvěd (S.S. Lazio). Aż czterech z wymienionych zawodników grało wcześniej w zespole mistrza Czech Slavii Praga.
Reprezentacja Czech w eliminacjach do Euro 2000 grała w grupie dziewiątej razem ze Szkocją, Estonią, Bośnią i Hercegowiną, Litwą oraz Wyspami Owczymi. Zajęła w niej pierwsze miejsce wygrywając wszystkie dziesięć spotkań.
Na turnieju głównym podopieczniJozefa Chovaneca trafili do grupy D razem z Francuzami, Duńczykami oraz współgospodarzami mistrzostw, Holendrami. Po jednym zwycięstwie (2:0 z Danią) i dwóch porażkach (z Holandią 0:1 i Francją 1:2) z trzema punktami na koncie zajęli trzecie miejsce i zakończyli swój udział w turnieju na fazie grupowej[3].
W eliminacjach do Euro 2004 Czesi grali w grupie C razem z Holandią, Austrią, Mołdawią i Białorusią. Zajęli w niej pierwsze miejsce z dwudziestoma dwoma punktami nie ponosząc żadnej porażki, notując siedem zwycięstw i jeden remis. Pozwoliło im to na bezpośredni awans do turnieju finałowego. Naportugalskich boiskach czeska reprezentacja grała skutecznie i efektownie, i w oczach wielu obserwatorów była najlepszą drużyną całego turnieju. Po wyjściu z trudnej grupy z pierwszego miejsca (Czesi wygrali wszystkie trzy mecze zHolandią,Niemcami iŁotwą) oraz po wysokim zwycięstwie w ćwierćfinale nadDanią (3:0) zespół prowadzony przezKarela Brücknera był jednym z faworytów do gry w finale. Na przeszkodzie stanęli jednak, znajdujący się wówczas w życiowej formie,piłkarze greccy, którzy w półfinale wygrali 1:0. Decydujący gol padł w dogrywce, kilka sekund przed zakończeniem spotkania. Drużyna czeska zyskała szacunek i sympatię wielu kibiców, kiedy w grupowym meczu z Holandią przegrywając 0:2, dzięki dobrym zmianom taktycznym i kadrowym, potrafiła wyprowadzić wynik na 3:2 oraz gdy w meczu z wicemistrzami świata Niemcami wygrała grając w rezerwowym składzie.
W bramce od czasu eliminacji do mistrzostw Europy niepodważalną pozycję miał 22-letniPetr Čech. W czasie turnieju ten obdarzony dobrymi warunkami fizycznymi bramkarz był wybijającą się postacią czeskiej drużyny i obokAndoniosa Nikopolidisa został wybrany na najlepszego bramkarza imprezy. Na początku sezonu 2004–2005 został zawodnikiemChelsea F.C.
Podstawowe ustawienie reprezentacji Czech w czasie Euro 2004
Brückner umiejętnie zmieścił w zespole dwóch liderów – kapitana drużynyPavla Nedvěda (32,Juventus F.C.) i młodszego o osiem latTomáša Rosickiego (Borussia Dortmund). To oni najczęściej byli przy piłce i na ich barkach spoczywało zadanie konstruowania akcji zaczepnych.Tomáš Galásek (31, AFC Ajax) został przesunięty z obrony (jego miejsce zajął Grygera) na środek pola i w roli defensywnego pomocnika nie tylko rozbijał akcje rywali już na ich połowie, ale i włączał się do ataków. Suwerenem prawej flanki był doświadczonyKarel Poborský (32,Sparta Praga). Trzykrotnie z ławki rezerwowych wchodziłVladimír Šmicer (31,Liverpool), podstawowy zawodnik w czasieEuro 1996.
Posiadanie takiego piłkarza jakJan Koller (31, Borussia Dortmund) determinowało sposób atakowania. Dzięki ponad dwóm metrom wzrostu wygrywał on niemal wszystkie pojedynki główkowe, podając piłkę do parterów wbiegających z głębi pola. Rzadziej decydował się na samodzielne wykańczanie akcji, czego dowodem tylko dwie strzelone bramki. Obok niego występowałMilan Baroš (23, Liverpool FC), który na portugalskich boiskach był w wysokiej formę i z pięcioma golami został królem strzelców turnieju. Dobrą dyspozycję prezentował również jego zmiennikMarek Heinz (27,Baník Ostrawa).
Reprezentacja Czech w eliminacjach do Euro 2008 grała w grupie D razem z Niemcami, Irlandią, Słowacją, Walią, Cyprem i San Marino. Zajęła w niej pierwsze miejsce z dorobkiem dwudziestu dziewięciu punktów po dziewięciu zwycięstwach, dwóch remisach i jednej porażce w dwunastu spotkaniach.
Na turnieju rozgrywanym w Austrii i Szwajcarii ekipaKarela Brücknera trafiła do grupy A razem z Portugalią, Turcją i współgospodarzem imprezy, Szwajcarią. Po jednym zwycięstwie (ze Szwajcarami 1:0), oraz dwóch porażkach (z Portugalczykami 1:3, oraz Turkami 2:3) zajęli ostatecznie trzecie miejsce z dorobkiem trzech punktów i odpadli z tych mistrzostw po fazie grupowej.
W eliminacjach do Euro 2012 podopieczniMichala Bíleka trafili do grupy I razem z Hiszpanią, Szkocją, Litwą i Liechtensteinem. Zajęli w niej drugie miejsce z trzynastoma punktami po czterech zwycięstwach, jednym remisie i trzech porażkach w ośmiu meczach. Oznaczało to konieczność grania w barażach o awans, w których to Czesi zmierzyli się z reprezentacją Czarnogóry. Po dwóch zwycięstwach (odpowiednio 2:0 i 1:0) awansowali oni do turnieju głównego.
Na Mistrzostwach Europy w Polsce i na Ukrainie reprezentacja Czech trafiła do grupy A razem z Rosją, Grecją i współgospodarzem imprezy Polską. Po dwóch zwycięstwach (z Grecją 2:1 i Polską 1:0), oraz jednej porażce (z Rosją 1:4) z sześcioma punktami na koncie zajęli pierwsze miejsce w grupie i awansowali do dalszej fazy turnieju. W ćwierćfinale spotkali się z reprezentacją Portugalii z którą przegrali 0:1 i odpadli z turnieju.
Czesi w eliminacjach do Euro 2016 grali w grupie A razem z Islandią, Turcją, Holandią, Kazachstanem i Łotwą. Zajęli w niej pierwsze miejsce z dwudziestoma dwoma punktami na koncie po siedmiu zwycięstwach, jednym remisie i dwóch porażkach w dziesięciu spotkaniach, co pozwoliło im na bezpośredni awans do turnieju finałowego.
Reprezentacja Czech na Mistrzostwach Europy we Francji grała w grupie D razem z Chorwacją, Hiszpanią i Turcją. Po jednym remisie (z Chorwacją 2:2), oraz dwóch porażkach (z Hiszpanią 0:1 i Turcją 0:2) Czesi z jednym punktem na koncie zajęli ostatnie miejsce w grupie i zakończyli swój udział w turnieju na fazie grupowej. Po tych mistrzostwach dotychczasowy trener CzechówPavel Vrba zrezygnował z prowadzenia kadry i przeniósł się do Rosji gdzie został treneremAnży Machaczkała[4]. Jego następcą na tym stanowisku zostałKarel Jarolím.
↑Eliminacje do MŚ rozpoczęły się w momencie istnieniaČSFR. Po zaniku państwa, rozgrywki dokończyła wspólna drużyna pod nazwąReprezentacja Czechów i Słowaków.
