Sugerowane pola (wstaw w kodzie):| liga2 = | trener2 = | asystent trenera2 = | forma prawna = | liczba członków = | płeć = | obiekt sportowy2 = | dyrektor sportowy =
Według sondaży, Crvena zvezda jest obecnie najpopularniejszym klubem piłkarskim w Serbii; zespołowi kibicuje niemal połowa populacji tego kraju[4]. Największym rywalem klubu jest drużynaPartizana Belgrad.
W rankingu dwustu najlepszych europejskich klubów XX wiekuIFFHS, Crvena zvezda została sklasyfikowana na 27. miejscu, najwyższym spośród wszystkich serbskich zespołów[5].
Jeszcze w trakcieII wojny światowej, członkowie narodowego ugrupowania antyfaszystowskiego podjęli decyzję o założeniu młodzieżowego stowarzyszenia kultury fizycznej. Protoplasta Crvenej zvezdy powstał 4 marca 1945[6], a pomysłodawcami nazwy klubu byli pierwsi jego wiceprezesi – Zoran Žujović i Slobodan Ćosić. Tego samego dnia klub rozegrał pierwszy mecz piłkarski przeciwko reprezentacjiludowego korpusu obrony Jugosławii, zwyciężając 3:0.
Pięć dni później faktem stało się założenie sekcji piłkarskiej pod wodząKosty Tomaševića iPredraga Đajicia. Obaj bronili również barw zespołu na boisku – napastnik Tomašević zapisał się w kronikach jako strzelec historycznej, pierwszej bramki, natomiast Đajić występował na pozycji pomocnika. Na samym początku piłkarze Zvezdy zajmowali stadion przedwojennego klubuFC Yugoslavia (występującego podczas wojny pod szyldemZwiązku Komunistów Jugosławii, rozwiązanego przez okupanta).
Pierwszy powojenny sezon ligowy zakończył się dla Zvezdy mistrzostwem Serbii, dającymi awans dokrajowego czempionatu Jugosławii. Przez cztery kolejne sezony klub nie osiągnął żadnych znaczących sukcesów, jednak lata 1948–1950 to okres, w którym piłkarze ze stolicy Serbii zwyciężyli trzy razy z rzędu Puchar Jugosławii, zwyciężając kolejno Partizan, klubNaša Krila zZemuna iDinamo Zagrzeb.
W roku 1951 Zvezda wywalczyła swoje premierowe mistrzostwo. Na trzy kolejki przed końcem liderem ligi z pięcioma punktów przewagi było Dinamo zZagrzebia, które na finiszu przegrało z reprezentacjąSarajewa, co pozwoliło piłkarzom z Belgradu zmniejszyć stratę do jednego punktu przed finałową kolejką rozgrywek.Chorwaci zremisowali zBSK Belgrad 2:2, natomiast Zvezda odniosła zwycięstwo 2:0 w prestiżowych derbach z Partizanem, co oznaczał nic innego, jak końcowy triumfczerwono-białych dzięki lepszej średniej bramek (o mistrzostwie zadecydowała różnica 0,0018 gola na mecz).
Drugie już mistrzostwo kraju w roku 1953 zamknęło pierwszy okres w dziejach klubu. Pod koniec lat 50. zaszły zmiany w zarządzie klubu – prezesem został Dušan Blagojević, sekretarzem Slobodan Ćosić, a dyrektorem technicznym Aca Obradović, znany w środowisku jakoDoctor O.
Młodzi piłkarze wchodzący wówczas do składu Zvezdy mieli stać się później fundamentami silnej drużyny, która odcisnęła trwały ślad w jugosłowiańskim futbolu.Vladimir Beara,Vladimir Durković,Vladimir Popović,Rajko Mitić czyDragoslav Šekularac to najbardziej rozpoznawalne nazwiska z ówczesnego składu zespołu, który przez pięć sezonów zdobył cztery mistrzostwa Jugosławii i dwa krajowe puchary.
Styl ówczesnej Zvezdy opisywany był jako ofensywny i bardzo dynamiczny, dzięki czemu klub zdobył sporą popularność zarówno w Jugosławii, jak i w Europie. Boiskowe sukcesy zostały udanie wykorzystane przez dyrektora Obradovića na polu organizacyjnym.
Schyłek lat pięćdziesiątych był niewątpliwie okresem dominacji zespołu na futbolowej scenie Jugosławii. Początek nowej dekady przyniósł jednak pierwszy poważny kryzys – przez siedem kolejnych sezonów piłkarze Zvezdy zdobyli jedynie jedno mistrzostwo kraju i jeden krajowy puchar. Siódme miejsce w roku 1963 pozostaje jak dotąd najniższym w historii klubu.
Na tę dekadę datuje się także początek zorganizowanego ruchu kibiców Crvenej zvezdy. Fani spod znakuDelije nie zawsze jednak byli wsparciem dla swojej drużyny, często wbiegając na murawę podczas spotkań klubu.
Zła boiskowa passa nie miała jednak przełożenia na inne pola działalności Zvezdy. W roku 1963 ukończono budowę nowego stadionu, powstałego na miejscustarego boiskaAvali. Podczas powstawania nowego obiektu, mecze w roli gospodarzy piłkarze rozgrywali na stadionach Partizana iOFK Beograd. Uroczyste otwarcieMarakany nastąpiło 1 września 1963, a inauguracyjnym rywalem Crvenej zvezdy byłNK Rijeka. Stołeczny stutysięcznik był również miejscem zdobycia podwójnej korony pod wodząMišy Pavića, który trenował klub przez siedem sezonów (1957-1964).
W lecie 1966 nowym szkoleniowcem Zvezdy został późniejszy trenerRealu Madryt,Miljan Miljanić. Przez kolejne osiem lat udanie prowadził zespół do sukcesów na krajowym i europejskim podwórku. Schyłek lat 60. był także końcem pewnej ery w jugosłowiańskim futbolu – na czoło ligi zdecydowanie wysunęli sięCrveno-beli i rywale zza miedzy – Partizan. Następne ćwierć wieku miało być dla Zvezdy erą stałych sukcesów.
Miljan Miljanić bronił barw Crvenej zvezdy jako piłkarz w latach 50., jednak latem roku 1966 objął stanowisko pierwszego trenera drużyny. Nowy szkoleniowiec dokonał swoistej wymiany pokoleń w kadrze zespołu, w swoim debiutanckim sezonie zajmując piątą pozycję.
Pokolenie, którego wybitnym przedstawicielem byłDragan Džajić, przyniosło klubowi kolejne sukcesy; do klubowej gabloty trafiły zatem trzy mistrzostwa kraju z rzędu i dwa krajowe puchary. Inni rozpoznawalni[przez kogo?] piłkarze z tego okresu to: bramkarzRatomir Dujković, obrońcaKirił Dojczinowski, pomocnikJovan Aćimović czy napastnikStanislav Karasi. Większość z nich przeszła wszystkie szczeble juniorskiej piłki w szkółce Zvezdy.
Blisko dekada pracy Miljanića to nie tylko sukcesy w lidze jugosłowiańskiej. Wroku 1971 piłkarze z Belgradu doszli do półfinału PEMK, gdzie dopiero musieli uznać wyższośćPanathinaikosu.
Wyniki łączyły się również z dynamicznym i skutecznym stylem gry piłkarzy z Belgradu. Drużyna siedem razy okazywała się najskuteczniejszą w całej lidze.
Rok 1974 przyniósł ustąpienie ze stanowiska szkoleniowca zespołu Miljanića. Nowy trenerGojko Zec w swoim premierowym sezonie zdobył mistrzostwo kraju, a rok później srebrny medal. Zec wkrótce został zastąpionyBranko Stankovićem.
W tym czasie Džajić skorzystał z życiowej szansy i podpisał kontrakt zfrancuskimSC Bastia; udanie zastąpili go jednak skuteczni snajperzy –Dušan Savić iSrboljub Stamenković. Pod wodzą Stankovića Zvezda dwa razy wygrała mistrzostwo ligi, zdobywając także krajowy puchar. W roku 1983 na trenerską ławkę powrócił Zec. Nowy-stary szkoleniowiec zastał ponownie wymieniony skład, lecz nie przeszkodziło mu to w zdobyciu kolejnego tytułu mistrzowskiego.
Puchar Jugosławii w roku 1985 wywalczyła już nowa generacja jugosłowiaskich piłkarzy, wśród których był golkiperTomislav Ivković czy teżbośniacki napastnikHusref Musemić. Kadencję Zeca zakończył ligowy skandal znany pod nazwąafery Schreibera, w wyniku czego mistrzostwo przyznano dwóm zespołom, a Zveździe zostało odebrane mistrzostwo za rok1986.
Zvezda rozpoczęła sezon ligowy z ujemnymi punktami na koncie, jednak najważniejszym celem dla sztabu szkoleniowego i zespołu był udany występ w Pucharze Mistrzów. Okres między rokiem 1987 (kiedy naMarakanie przegrałReal Madryt) a marcem 1992 do dziś uznaje się za najwspanialszy w bogatej historii serbskiego klubu. Przez pięć sezonów Crvena zvezda zdobyła mistrzostwo kraju cztery razy (passę przerwałaFK Vojvodina), w 1989, w 1990 zwyciężyła także puchar.
Dekadę piłkarskich sukcesów zakończyła wojna na Bałkanach irozpad Jugosławii, które doprowadziły do kryzysu bałkańskiego futbolu, a Zvezda nie powróciła do dawnego poziomu.
Na początku roku 1992 klub z Belgradu był u szczytu swej sławy. Pomimo odejścia kilku gwiazd z poprzednich sezonów, Crvena nadal liczyła się w walce o obronę europejskiego trofeum. Na krajowym podwórku zabrakło dawnych rywali z Dinama Zagrzeb, podobnie jak kilku innych zespołów z późniejszejChorwacji czySłowenii. Piłkarzom Crvenej udało się obronić tytuł mistrza kraju, zdobywając go trzeci raz z rzędu.
Jak się później okazało, do roku 2000 zespół zdobył tylko jeden tytuł mistrza kraju, podobne wyniki osiągając w krajowym pucharze. Czołowymi postaciami w drużynie byli:Goran Đorović,Dejan Stefanović i najbardziej utytułowanyDarko Kovačević. W drodze po tytuł w 1995 Zvezda zwyciężyła jubileuszowe, setne derby Belgradu (2:1), a szkoleniowcem drużyny byłLjupko Petrović.
Do końca XX wieku Zvezda z wyjątkiem pucharów kraju nie zdołała wywalczyć żadnego trofeum. Najbliżej triumfu była w roku 1998, jednak mistrzowski tytuł w niejasnych okolicznościach wywalczyłFK Obilić Belgrad, którego właścicielem był wówczas serbski wojskowyŽeljko Ražnatović („Arkan”), a treneremDragomir Okuka. W kolejnym sezonie rozgrywki przerwały amerykańskie naloty, zostawiając Zvezdę na trzeciej pozycji w tabeli.
Zaraz po zawieszeniu działań wojennych na terenie byłej Jugosławii w 1999, Crvena zdobyła siedemnasty puchar w historii, pokonując Partizana 4:2. W roli trenera zatrudniono byłego piłkarza,Slavoljuba Muslina. Zbalansowany, defensywny styl gry poprowadził Zvezdę do długo wyczekiwanego sukcesu w roku 2000. Przegrawszy tylko jeden mecz w całym sezonie, Zvezda zapewniła sobie mistrzowski tytuł w świąteczny dzień Đurđevdana, pokonując w „małych derbach” Obilića. Ledwie trzy dni później, piłkarze pod wodzą Muslina wygrali finał krajowego pucharu.
Obronione rok później mistrzostwo było przedostatnim trofeum Muslina w roli trenera Zvezdy, z której odszedł we wrześniu 2001. Latem 2005 po 20 latach rządów ze stanowiska prezesa ustąpił Dragan Džajić, którego zastąpił były gwiazdor Dragan Stojković. Zmiana nastąpiła również na ławce trenerskiej, gdzie zasiadł pierwszy zagraniczny trener w ponad 60-letniej historii klubu –Walter Zenga. W 2006 i 2007 Zvezda zdobyła podwójną koronę, jednaksezon 2008/2009 ukończyła na trzecim miejscu, za Partizanem iVojvodiną Novi Sad. Występy w europejskich pucharach w tamtym sezonie Zvezda zakończyła wrundzie play-off Ligi Europy, przegrywając zeSlavią Praga.
Przez 4 kolejnym sezony Crvena zvezda kończyła ligę na drugim miejscu, za każdym razem zaPartizanem Belgrad. Drugie w historii mistrzostwo Serbii drużyna ze stolicy zdobyła w sezonie2013/2014[7]. Pomimo wygrania ligi, Crvena zvezda nie została dopuszczona do eliminacjiLigi Mistrzów w sezonie2014/2015 ze względu na naruszenie zasadFinansowego Fair Play (FFP)[8]. Po jednosezonowej przerwie klub ze stolicy ponownie sięgnął po triumf w rozgrywkach ligowych w sezonie2015/2016[9].Sezon później Crvena zvezda musiała uznać wyższośćderbowego rywala zajmując w lidze 2. miejsce ze stratą 3 punktów. Od tego momentu drużyna ze stolicy wygrała 7 razy z rzędu ligę zostając najbardziej utytułowanym klubem serbskim[a] w2023 roku oraz zdobywając 10. tytułrok później[10].
Szczególnie udany okazał się sezon2020/2021, w którym to Crvena zvezda nie przegrała żadnego meczu ligowego wygrywając 35 spotkań i remisując 3[11]. W 2023 roku pobity został z kolei rekord ilości spotkań bez porażki na własnym stadionie. Klub ze stolicy w grudniu pokonując 3:1Mladost Lučani rozegrał 122. domowy mecz ligowy z rzędu bez porażki[12].
Stadionem na którym Crvena zvezda rozgrywa swoje spotkania jestMarakana. Obecnie mieści 55 tysięcy widzów i jest największym stadionem na terenieSerbii. Ze względu na fakt, iż stadion mieścił niegdyś sto tysięcy ludzi, popularnie nazywany jestMarakaną odbrazylijskiego stadionuMaracanã. Pierwszy rekord publiczności wyniósł 77 tysięcy kibiców na meczu derbowym z Partizanem. Pojemne trybuny uzupełnia zadbana murawa z drenażem wodnym.
Według liczby sprzedanych biletów uznaje się, że rekordowa liczba widzów na meczu Crvenej zvezdy to ponad 96 tysięcy fanów na meczuPZP przeciwkoFerencvároszowi Budapeszt, rozegranym 23 kwietnia 1975.
Ze względów bezpieczeństwa, pojemność stadionu była stopniowo zmniejszana. Na początku lat 90. zrezygnowano z miejsc stojących na rzecz składanych siedzisk z powodu wymogówUEFA. Obecna pojemność wynosi 55 538 miejsc.
Obiekt posiada także miejsca dla prasy i mediów o pojemności 344 miejsc, w bezpośrednim sąsiedztwie znajduje się także nowoczesne centrum konferencyjne, a pod zachodnią trybuną mieści się oficjalny sklep klubowy.
W sierpniu 2008 doszło do gruntownej wymiany murawy na stadionie, pod trawą zainstalowano system grzewczy i przebudowano drenaż płyty boiska. W okolicy stadionu znajdują się również boiska treningowe ze sztuczną nawierzchnią i oświetleniem.
Kibice licznych sekcji sportowych Crvenej zvezdy określani są mianemDelije (Делије)[13]. Nazwę tę można przetłumaczyć jako „Bohaterowie”[potrzebny przypis]. Podczas meczów piłki nożnej zajmują północną trybunę stadionuMarakana. Używana przez oddziały paramilitarne podczas konfliktów zbrojnych piosenkaSrbija do Tokija swoje korzenie ma właśnie wśród kibiców Zvezdy, którzy dopingowali nią swój zespół w finale klubowych mistrzostw świata w 1991.Delije brali także czynny udział wzamieszkach kibicowskich z 1990, które były odzwierciedleniem tarć między narodami panujących wówczas w upadającej Jugosławii.
Największymi rywalami Crvenej zvezdy jest zespół zza miedzy –Partizan Belgrad. Mecze piłkarskie pomiędzy tymi drużynami są określane mianemwiecznych derbów (Вечити дерби). Szacuje się, że rekord frekwencji podczas spotkań derbowych wynosi 108 tysięcy widzów, natomiast najniższa frekwencja to około osiem tysięcy kibiców w meczu pucharowym. Dotychczas[kiedy?] rozegrano 133 ligowe mecze derbowe, w których 57 zwycięstw odnotowała Crvena zvezda, a 34 spotkania wygrał Partizan. W rozgrywkach pucharowych również przodują piłkarze Zvezdy (17 zwycięstw).
Crvena zvezda jest najbardziej utytułowanym serbskim (i jugosłowiańskim) zespołem w europejskich pucharach. Przez ponad 60 lat istnienia klub startował w rozgrywkach 46 razy, wygrywając Puchar Mistrzów w roku 1991. Inne ważne osiągnięcia to finał Pucharu UEFA w roku 1979, dwa półfinały PEMK (1957, 1971), półfinał Pucharu Zdobywców Pucharów (1975) i Pucharu UEFA (1962)
Crvena zvezda od niemal pół wieku kultywuje tradycję nadawania piłkarzom, którzy w sposób szczególny zasłużyli się dla klubu mianaGwiazdy Crvenej zvezdy (serb.-chorw.Zvezdina zvezda). W całej historii klubu jedynie pięciu zawodnikom przyznano to zaszczytne miano.
Żaden z graczy którzy zdobyli klubowe mistrzostwo Europy w roku 1991 nie został uhonorowany tym tytułem. Od roku 1990 żaden piłkarz nie zasłużył na miano gwiazdy, jednak „Piksi” Stojković podczas swojej kadencji na stanowisku prezesa potwierdził, że prawdopodobnieDejan Savićević zostanie „szóstą gwiazdą”; pojawiały się także propozycje, aby tytuł przyznać całej drużynie z 1991. Sam Stojković odszedł w 1990 do Olympique Marsylia – klubu, który został przez Zvezdę pokonany w finale PEMK.
