Frank Sinatra określił Charlesa mianem „jedynego prawdziwego geniusza w tym biznesie”[1][2]. W 2004 roku magazyn muzycznyRolling Stone umieścił muzyka na miejscu 10. listy 100 największych artystów wszech czasów oraz na miejscu 2. sporządzonej w 2008 roku listy 100 największych wykonawców wszech czasów[3][4][5].
Raymond Charles Robinson Sr. urodził się23 września1930 wAlbany, w stanieGeorgia[6]. Był synem Arethy Williams, pracownicy tartaku, i Baileya Robinsona, mechanika[7]. Jego rodzice nigdy się nie pobrali. Rodzina przeprowadziła się doGreenville naFlorydzie, gdy Ray był dzieckiem. Wtedy też Bailey odszedł od Arethy, by mogła na nowo założyć rodzinę i wychowywać dzieci. Gdy Charles miał pięć lat, widział, jak jego młodszy brat George utonął[7].
W wieku 5 lat Ray zaczął tracić wzrok, a mając siedem lat stał się całkiem ociemniały[8]. Muzyk nigdy nie wiedział dokładnie co spowodowało jego problemy ze wzrokiem. Pewne źródła mówią, iż przyczyną mogła byćjaskra[1]. Charles uczęszczał do szkoły dla niewidomych Florida School for the Deaf and Blind wSt. Augustine na Florydzie, gdzie nauczył sięalfabetu Braille’a, a także komponowania muzyki i grania na różnych instrumentach, m.in. naklarnecie, a potem nafortepianie[8]. W czasie nauki Charlesa w szkole zmarli jego rodzice.
Zanim Charles ukończył szkołę, zaczął grać w wielu zespołach, wykonujących różne gatunki muzyczne, w tym m.in.jazz. Ciemne okulary, które szybko stały się jego znakiem firmowym, artysta zaczął nosić w 1948 roku, jako członek zespołu McSon Trio (gdzie Gosady McGee był gitarzystą, a Milton Garred basistą)[9].
W 1947 roku Charles przeprowadził się doSeattle i wkrótce zaczął nagrywać, początkowo w wytwórni Swingtime. Wtedy powstał pierwszy hit muzyka, „Baby, Let Me Hold Your Hand”, z 1951 roku. Rok później Ray spotkałAhmeta Ertegüna i podpisał kontrakt z wytwórniąAtlantic. Kiedy muzyk zaistniał na rynku muzycznym, skrócił imię i nazwisko zRaymond Charles Robinson doRay Charles, by uniknąć zbieżności z bokseremSugarem Rayem Robinsonem[7].
W 1965 roku Charles został aresztowany za posiadanieheroiny, od której uzależniony był przez niemal 20 lat[7]. Muzyk został wtedy zatrzymany po raz trzeci, za każdym razem przyczyna była ta sama – narkotyki. W 1966 roku spędził rok nawarunkowym przedterminowym zwolnieniu. Z nałogu wyleczył się w specjalistycznej klinice wLos Angeles[1].
Pod koniec lat 60. oraz w latach 70. twórczość Raya składała się albo z hitów, albo z krytycznie ocenianych utworów[8]. Jego wersja „Georgia on My Mind” została 24 kwietnia 1979 roku uznana za hymn stanuGeorgia[8]. Porównywalnie duży sukces osiągnęło unikatowe wykonanie Charlesa piosenki „America the Beautiful”. W listopadzie 1977 roku muzyk wystąpił w roli prowadzącego w popularnym programie telewizjiNBC,Saturday Night Live[11].
Pod koniec lat 80. wzrosła popularność Charlesa wśród młodzieży. Przyczyniła się do tego obecność Raya w ówczesnej popkulturze. Wystąpił gościnnie w filmieThe Blues Brothers (gra w tej komedii niewidomego właściciela sklepu z instrumentami, który wykonuje „Shake a Tail Feather”, aby zademonstrować ich jakość), a w 1985 roku jego piosenka „Night Time Is the Right Time” wykorzystana została w serialu telewizyjnymThe Cosby Show. Muzyk pojawił się także gościnnie w kilku serialach telewizyjnych, w tym m.in.Pomoc domowa, a także programach rozrywkowych. Na początku lat 90. Charles wystąpił również w reklamie napojuPepsi, w której spopularyzował frazę „You Got the Right One, Baby!”.
W 1985 roku był jednym z artystów, którzy nagrali charytatywną piosenkę „We Are the World”. W 1988 roku Ray wystąpił wraz z nowojorskim baletem wykonującym jego choreograficznie opracowane klasyczne utwory. Wydarzenie to okazało się takim sukcesem, iż powtórzono je rok później.
W 1989 roku Charles stworzył swoją wersję piosenki „Itoshi no Ellie”japońskiego zespołu Southern All Stars, którego angielski tytuł brzmiał „Ellie My Love”. Nagrany na potrzeby kampanii reklamowej jednego z największych japońskich producentów alkoholi, utwór uplasował się na pozycji 3. notowaniaOricon[12]. Singel rozszedł się w Japonii w ilości 400,000 egzemplarzy i stał się tym samym najlepiej sprzedającym się singlem roku zagranicznego artysty w tym kraju[13].
Charles wystąpił podczas dwóch prezydenckich inauguracji w Stanach Zjednoczonych. W 1985 roku wystąpił w trakcie drugiej inauguracjiRonalda Reagana, a w 1993 roku wystąpił podczas pierwszej inauguracjiBilla Clintona[14].
Pod koniec lat 80. i na początku lat 90. Charles wystąpił kilka razy w programie telewizyjnymThe Super Dave Osbourne Show. W tym samym czasie pojawiał się gościnnie w wielu piosenkach i na albumach innych artystów, w tym m.in. w hicie „I’ll Be Good To You”, swojego przyjacielaQuincy’ego Jonesa.
Po śmierciJima Hensona w1990 roku, Charles wystąpił w godzinnym programieThe Muppets Celebrate Jim Henson w telewizjiCBS, będącym hołdem dla zmarłego twórcy słynnegoMuppet Show. Muzyk wygłosił krótką mowę oraz wraz z obsadąMuppet Show wykonał piosenkę „It’s Not Easy Being Green”.
W 2000 roku Charles pojawił się gościnnie w serialu animowanymŚladem Blue, wcielając się w fikcyjną postać G-Clefa. W trakcie nagrań odcinka oraz po jego zakończeniu muzyk stworzył wraz z Traci Paige Johnson i Steve’em Burnsem, członkami obsady serialu, piosenkę „There It Is”. Po jej nagraniu Ray powiedział: „To sprawiło mi najwięcej radości, odkąd spotkałem Ronalda Reagana w 1984 roku.”.
W 2002 roku muzyk wystąpił podczas festiwalu Blues Passions Cognac weFrancji.
W 2002 roku Ray był jednym z artystów, którzy wystąpili w ramach pokojowego koncertu wRzymie. Koncert odbył się wewnątrz antycznegoKoloseum i był pierwszym tego typu wydarzeniem w tym miejscu od roku 404. Występ zorganizowany został przez międzynarodową organizację Global Forum oraz fundację Listen Up Foundation, założoną przezQuincy’ego Jonesa.
W czerwcu 2003 roku Charles wykonał z fanem swej twórczościVanem Morrisonem piosenkę „Crazy Love”. Zapis tego występu wydany został na kompilacyjnym albumie Morrisona z 2007 roku,The Best of Van Morrison Volume 3. W tym samym roku muzyk wykonał „Georgia on My Mind” i „America the Beautiful” podczas bankietu wWaszyngtonie, co było jego ostatnim publicznym występem. Po raz ostatni Ray publicznie pojawił się30 kwietnia2004 roku, kiedy jego studio nagraniowe zostało uznane za miejsce historyczne miastaLos Angeles[8].
Ray Charles zmarł 10 czerwca 2004 roku naraka wątrobowokomórkowego w swoim domu wBeverly Hills wKalifornii. Muzyk został pochowany na cmentarzu Inglewood Park Cemetery w Inglewood w Kalifornii.
Po śmierci Charlesa ukazały się jeszcze dwa inne albumy z jego muzyką. Wydana w 2005 roku płytaGenius & Friends składa się z piosenek nagranych w duetach z artystami, których Charles wybrał osobiście w latach 1997–2004. Z kolei wydany rok później albumRay Sings, Basie Swings zawiera utwory powstałe w wyniku połączenia zapisu głosu muzyka z koncertu w 1974 roku z muzykąCounta Basiego. Producentem tej płyty był perkusista Gregg Field, który grał razem z Charlesem oraz Basiem.
Mimo swego poparcia dlaMartina Luthera Kinga Jr. w latach 60. orazruchowi praw obywatelskich Charles wzbudził wiele kontrowersji, kiedy wybrał się w trasę koncertową poRPA w 1981 roku, która była ówcześnie bojkotowana na arenie międzynarodowej z powodu obowiązującego tamapartheidu[8].
Susaye Greene, była członkini zespołu Charlesa,The Raelettes, a także grupThe Supremes iWonderlove, obecnie artystka solowa, była jedyną piosenkarką z The Raelettes, która zaśpiewała na pogrzebie muzyka. Do tej sytuacji odniosła się nawet telewizjaBBC, komentując: „Uwadze nie umknął fakt, że Susaye była jedyną członkinią The Raelettes, która zaśpiewała na pogrzebie Raya”.
Charles był żonaty dwukrotnie, z różnymi kobietami miał dwanaścioro dzieci[16][17]. Jego pierwszą żoną była Eileen Williams. Ich małżeństwo nie trwało jednak długo, bo zawarte zostało 31 lipca 1951 roku, a zakończyło się w 1952 roku. Drugą żoną muzyka była Della Beatrice Howard Robinson, z którą miał trzech synów. Małżeństwo z Dellą trwało znacznie dłużej, bo od 5 kwietnia 1955 roku do 1977 roku. Wieloletnią przyjaciółką i partnerką Raya aż do chwili jego śmierci była Norma Pinella.
Dzieci muzyka to:
Charles Wayne Hendricks (syn Marge Hendricks – członkini The Raelettes)
Evelyn Robinson (córka Louise Mitchell)
Raenee Robinson (córka Mae Mosely Lyles)
Sheila Robinson (córka Sandry Jean Betts)
Vincent Kotchounian (syn Arlette Kotchounian – pracowała z Charlesem jako fotograf przy tworzeniu albumuWould You Believe?)
David Robinson (syn Delli Robinson)
Ray Charles Robinson Jr. (syn Delli Robinson)
Reverend Robert Robinson (syn Delli Robinson)
Reatha Butler
Alexandria Bertrand (córka Chantelle Bertrand)
Robyn Moffett (córka Glorii Moffett)
Ryan Corey Robinson den Bok (syn Mary Anne den Bok)
W 2004 roku powstał film biograficzny, przedstawiający historię życia i kariery Raya Charlesa w latach 1930-1966.Jamie Foxx wcielił się w tytułową rolę muzyka. Rola przyniosła mu nagrodę Akademii Filmowej dlanajlepszego aktora pierwszoplanowego. Sam obraz otrzymał również nominację doOscara w kategorii najlepszy film. Duża popularność, a także liczba nominacji i nagród zdobytych przez film zaskoczyła zarówno jego obsadę, jak i producentów.
Zanim rozpoczęły się zdjęcia do filmu, jego reżyserTaylor Hackford, zorganizował spotkanie Foxxa z Charlesem. Usiedli przy dwóch pianinach i zaczęli wspólnie grać. Ray sprawdzał aktora przez dwie godziny, po czym przestał grać, wstał, uścisnął Foxxa, dał mu swoje błogosławieństwo i powiedział: „To on... on potrafi to zrobić.”.
Charles pragnął uczestniczyć w premierze filmu, jednak zmarł zanim nastąpiła. Zdążył jednak zapoznać się wcześniej za pomocąalfabetu Braille’a z dwiema scenami obrazu.
Ray oparty jest na prawdziwych wydarzeniach, ale część postaci, miejsc i sytuacji została nieco zmieniona.
Pomnik Raya Charlesa w ogrodzie hoteluMontreux Palace.
Poza zdobyciem kilku statuetekGrammy, Charles był w swoim życiu wielokrotnie wyróżniany w inny sposób. W 1979 roku był jednym z pierwszych artystów, którzy zostali umieszczeni w Georgia State Music Hall of Fame[18]. Jego wersja „Georgia on My Mind” została ponadto ustanowiona hymnem stanuGeorgia[19]. W 1976 roku muzyk został członkiem Songwriters Hall of Fame. Został również uznany człowiekiem roku 1976 przez Beverly Hills Lodge of the B’nai B’rith. W 1968 roku Ray wprowadzony został do Playboy Magazine Hall of Fame. W 1981 roku otrzymał swoją gwiazdę naHollywood Walk of Fame. W 1983 roku został członkiem NAACP Hall of Fame. Był jednym z pierwszych artystów wprowadzonych doRock and Roll Hall of Fame, podczas inauguracyjnej ceremonii muzeum w 1986 roku[20]. W 1987 roku muzyk otrzymał nagrodę Grammy Lifetime Achievement Award, a w 1994 roku statuetkę Lifetime Achievement Award przyznaną przez Johnson Publishing Company oraz nagrodę Helen Keller Personal Achievement Award od American Foundation for the Blind[21]. W 1995 roku przyznano mu również nagrodęHoratio Alger Award. W 1990 roku amerykańska Advertising Age nazwała artystę sławnym prezenterem roku. W 1991 roku stał się on członkiem Rhythm & Blues Foundation. Tego samego roku seria reklam DietPepsi z jego udziałem wybrana została kampanią reklamową roku, a sama reklama była najpopularniejszym spotem[21]. Pierwsza z reklam serii okrzyknięta została najlepszą reklamą wszech czasów[21].
W 2004 roku Charles został wprowadzony do Jazz Hall of Fame oraz National Black Sports & Entertainment Hall of Fame[22].27 grudnia2007 roku Ray został wprowadzony do Hit Parade Hall of Fame.
W 1986 roku Charles otrzymał nagrodę, przyznaną mu przez Kennedy Center. Podczas corocznej gali w Kennedy Center for the Performing Arts wWaszyngtonie przyznawane są indywidualne nagrody dla ludzi, którzy wnieśli wybitny wkład w kulturę i sztukę. Ray był jedynym czarnoskórym i jedynym muzykiem uhonorowanym w 1986 roku, a także drugim najmłodszym nagrodzonym w historii ceremonii do 1986 roku[21][23].
W 1986 roku Charles po raz drugi odznaczony został przez rządFrancji Orderem Kawalera Sztuki i Literatury[21].
W 1990 roku Ray otrzymał honorowy doktorat sztuk pięknych University of South Florida. W 1996 Occidental College również przyznał artyście honorowy doktorat sztuk pięknych[21].
W 1991 roku stacja telewizyjnaFox wyemitowała program50 Years of Music Making: A Tribute to Ray Charles, będący hołdem dla Charlesa. Przedstawiał on koncert na cześć muzyka, podczas którego wystąpili m.in.Michael Bolton,Willie Nelson iStevie Wonder, a także materiały na temat artysty.
W 1995 roku artysta otrzymał gubernatorską nagrodę Governor’s Performing Arts Award.
W 2004 roku magazyn muzycznyRolling Stone umieścił muzyka na miejscu 10. listy 100 największych artystów wszech czasów oraz na miejscu 2., sporządzonej w 2008 roku listy 100 największych wykonawców wszech czasów[4][5].
Ceremonia rozdania nagród Grammy w 2005 roku została w całości zadedykowana Charlesowi.
7 grudnia 2007 roku wAlbany wGeorgii otwarty został plac Ray Charles Plaza z obrotowym, oświetlanym pomnikiem muzyka siedzącego przy pianinie[24].
We wtorek, 12 lipca 2005 roku, prezydentGeorge Bush podpisał ustawę (PL 109-25) złożoną przez członkinię Kongresu, Diane E. Watson, zgodnie z którą budynek poczty położony przy bulwarze W. Washingtona 4960 wLos Angeles wKalifornii przyjął imię Charlesa i obecnie nosi nazwę Ray Charles Post Office Building. 24 sierpnia 2005 rokuKongres Stanów Zjednoczonych uhonorował muzyka, zmieniając nazwę poczty West Adams Station w Los Angeles na Ray Charles Station.
