Ten artykuł dotyczy nauk biologicznych. Zobacz też:inne znaczenia tego terminu.Rasa – dostatecznie liczna grupaorganizmów w obrębie jednegogatunku, zdolna do rozmnażania w warunkach naturalnych, o wspólnym pochodzeniu i wspólnych cechach istotnych dla odróżnienia jej od innych organizmów tego gatunku[1][2]. Rasa wykształca się samorzutnie lub zostaje wyhodowana przez człowieka w wyniku stosowanych metod hodowlanych.
Dawniej równieżkategoria systematyczna zajmująca niższy poziom niżgatunek. Obecnie częściowo zastąpiona przezpodgatunek. Jako kategoria oparta nafenotypie, a niegenotypie znajduje się poza współczesnątaksonomią.
Proces ewolucyjnego powstawania ras torasogeneza.
Osobny artykuł:Rasa człowieka.Pojęcie rasy ludzkiej nie jest jednoznaczne. Może być ona klasyfikowana na podstawie koloru skóry i wyglądu zewnętrznego[3] lub pochodzenia[3]. Badania DNA nie wskazują, żeby osobne, klasyfikowalne podgatunki (rasy) istniały w sensie biologicznym pośród ludzi współczesnych[4].
Wbotanice termin rasa jest od początku znacznie węższy i pokrywa się z rasą fenologiczną w zoologii.
W odniesieniu do roślin hodowlanych termin rasa zastąpionokultywarem.
Pierwotnie wzoologii, w zależności od przyjętych kryteriów podziału wyróżniano:
| Gatunek | Liczba ras | Typy użytkowe |
|---|---|---|
| Bydło | 790 | mięsne, mleczne, kombinowane, wszechstronnie użytkowe i robocze |
| Owce | 920 | cienkorunne, mięsne, długowełniste, o wełnie krzyżówkowej, o wełnie mieszanej |
| Kozy | 410 | mleczne, mięsne, wełniste. puchowe i wszechstronnie użytkowe |
| Konie | 380 | wierzchowe, pospieszno-pociągowe, wszechstronnie użytkowe, robocze i juczne |
| Osioł | ? | |
| Świnie | 440 | mięsne, tłuszczowo-mięsne, słoninowe i smalcowe |
| Króliki | 100 | |
| Kury | 600 | nieśne, mięsne, ogólnoużytkowe, ozdobne i bojowce |
| Indyki | 30 | mięsne |
| Perlice | 22 | nie wyodrębnia się |
| Gołębie | 1000 | mięsne, sportowe i ozdobne |
| Kaczki | 75 | nieśne, mięsne, ogólnoużytkowe, ozdobne i bojowce |
| Gęsi | 60 | nie wyodrębnia się |
Pojęcie „rasa” pojawiło się w literaturze zootechnicznej po raz pierwszy w 1552 roku w dziele Francuza Grisone'a, wydanym w języku włoskim. W 1606 Francuz Tanta użył tego pojęcia w języku francuskim. Termin wywodzony jest od słowaradix oznaczającegokorzeń,pierwiastek[1].
Wzootechnice rasa definiowana jest jako:
przy czym liczebność tej grupy musi być wystarczająca do utrzymania rasy bez dodatkowych zabiegów, takich jak kojarzenie w pokrewieństwie lub dolew obcej krwi[2]. Za dostateczną dla zachowania rasy liczebność przyjmuje się minimum 5000 osobników obojga płci[1].
Rozróżnia się trzy typy ras w zależności od stopnia ingerencji człowieka w ich powstanie. Wyróżnikiem ras są przede wszystkim cechy fenologiczne i fenotypowe:
Rasy zwierząt gospodarskich grupowane są w tzw. typy użytkowe – grupy o podobnym kierunku użytkowania.
Do II połowy XIX wieku pojęcie rasy psa nie miało odrębnej, od zootechnicznej, definicji. Sytuacja zaczęła się radykalnie zmieniać od roku 1880, kiedy to brytyjskiKennel Club postanowił, że na wystawach organizowanych przez ten klub mogą być wystawiane wyłącznie te psy, które zostały zarejestrowane w jego księdze hodowlanej. Od tej pory kolejno powstające kluby kynologiczne, włącznie zFCI, ustalały podobne przepisy orazwzorce ras, co bardziej wpłynęło na kształtowanie cech psów niż jakikolwiek inny czynnik różnicowania ras (głównie warunki zewnętrzne i użytkowość). Hodowla nastawiona głównie na spełnienie wymogów wzorca narzuconego przez klub kynologiczny doprowadziła między innymi do wzmocnienia roligenów odpowiedzialnych za upośledzenie zwierzęcia[6]. Zjawisko takie nie występowało w warunkach naturalnych ani podczas wcześniejszych hodowli, nastawionych na użytkowość psa.
Rasy psa opisano w odrębnym artykule:
Osobny artykuł:Rasy psa.| Informacje w projektach siostrzanych |
 Multimedia wWikimedia Commons |
 Definicje słownikowe wWikisłowniku |