Ranma ½ (jap.らんま1/2Ranma nibun no ichi) –manga autorstwaRumiko Takahashi, publikowana na łamach magazynu „Shūkan Shōnen Sunday” wydawnictwaShōgakukan od sierpnia 1987 do marca 1996. Całość liczy łącznie 38tomów. W serii nie brak miłosnych awantur, trójkątów i czworokątów uczuciowych, a także walk między bohaterami. Obfituje ona również w humor sytuacyjny i zabawnych bohaterów.
Na podstawie mangiStudio Deen stworzyło 161-odcinkowy serialanime, który emitowano od kwietnia 1989 do września 1992. Ponadto wyprodukowano trzy filmy animowane oraz 12 odcinkówOVA. W grudniu 2011 na antenieNippon TV premierę miał telewizyjny filmlive action. Premiera nowej adaptacji anime, za produkcję której odpowiada studioMAPPA, odbyła się w październiku 2024.
W Polsce manga ukazała się częściowo nakładem wydawnictwaEgmont. Licencję na wydanie mangi nabyło także wydawnictwoJaponica Polonica Fantastica, które wydaje ją od maja 2021 w 20-tomowym wydaniu zbiorczym. Filmy animowane i OVA zostały wydane pod koniec lat 90. przez Manta na VHS, w wersji angielskiej na licencji Kiseki Films[1]. Remake dostępny jest od 5 października 2024 naNetflix Polska.
Seria rozeszła się w ponad 55 milionach egzemplarzy, co czyni ją jedną z najlepiej sprzedających się mang wszech czasów.
Ranma ½ to opowieść o młodym chłopcu Ranmie Saotome, który po niefortunnym treningu w pobliżu przeklętych źródełek leżących wChinach po każdym kontakcie z zimną wodą zmienia się w dziewczynę. Jego ojciec, Genma, także ofiara wodnej klątwy, po zmoczeniu przybiera postać gigantycznej pandy. Na szczęście proces ten można odwrócić za pomocą gorącej wody. Ojciec Ranmy w młodości zawarł umowę ze swym przyjacielem, Sounem Tendo o przyszłym małżeństwie Ranmy z jedną z córek Souna. Młodemu Saotome dostaje się narzeczona, dość narwana, bardzo zazdrosna, a ponadto także trenująca sztuki walki, Akane. Na domiar złego szybko pojawiają się nowe postacie, które skutecznie utrudniają życie Ranmie. Połowa z nich także zażyła kąpieli w przeklętych źródełkach, w efekcie przez ekran przewija się dość pokaźny zwierzyniec (prosiak, kaczka, kot). Całość uzupełnia malownicza postać starego mistrza panów Tendo i Saotome – Happosaia – niepokonanego i złośliwego dziadka, którego największą w życiu namiętnością jest kradziona damskabielizna.
Ma 16 lat. We wczesnych latach życia jego ojciec – Genma – zdecydował, że wychowa go na „mężczyznę między mężczyznami”. Jeżeli miało mu się to nie powieść, popełniłby wraz z synemsamobójstwo. Genma niezbyt dobrze traktował syna, więc Ranma przeważnie stara mu się to odpłacić przy każdej okazji, jaka się przydarzy. W ramach treningu na przestrzeni lat wyruszał wraz z ojcem w liczne podróże. Podczas ostatniej z nich odwiedzili Jusenkyo w Chinach – przeklęte źródła. Każde ze źródełek ma osobną, tragiczną historię o osobie lub zwierzęciu, która się w nim utopiła. Teraz każdy, kto wpadnie do źródła zamienia się w taką istotę. Ranma wpada do Źródła Utopionej Dziewczyny (Nannichuan) i za każdym razem, kiedy ma kontakt z zimną wodą, przybiera postać dziewczyny. Gorąca woda odwraca przemianę. Po powrocie z Chin, Ranma z ojcem zamieszkują w domu Souna Tendo – przyjaciela Genmy. Tam, Ranma ma wybrać sobie narzeczoną spośród trzech córek Souna. Dwie starsze, Kasumi i Nabiki, narzucają mu wybór najmłodszej – Akane, ze względu na ten sam wiek obojga nastolatków. Początkowo, Ranma i Akane się nienawidzą, jednak powoli i stopniowo zakochują się w sobie. Ranmapanicznie boi się kotów. Oprócz Akane, główny bohater ma także inne narzeczone – chińską amazonkę Shampoo, dawną przyjaciółkę – Ukyo oraz samozwańczą „narzeczoną” – Kodachi Kuno. W dziewczęcej postaci Ranmy zakochany jest Tatewaki Kuno który nazywa ją dziewczyną z warkoczem (w angielskiej wersjiPigtailed girl).
Najmłodsza córka Souna Tendo, która została wyznaczona przez siostry na narzeczoną Ranmy Saotome. Tak jak główny bohater, ma 16 lat. Na początku jest zakochana w Doktorze Tofu i cierpi, gdyż ten jest mocno zadurzony w jej siostrze – Kasumi. Gdy poznaje Ranmę, zapomina o uczuciu do doktora. Stopniowo ją i Ranmę zaczyna łączyć coraz większe uczucie, które ostatecznie przeradza się w miłość. Akane, zanim jeszcze poznała głównego bohatera, cieszyła się dużym zainteresowaniem płci przeciwnej. Gdy przy jej boku pojawił się Ranma, większość adoratorów zaniechała prób zdobycia Akane, z wyjątkiem Tatewakiego Kuno. Dziewczyna, jako jedyna z córek Souna trenuje sztuki walki. Jest oto jeden z powodów dla których Ranma przezywa ją odchłopczycy i często mówi, że jest zbyt umięśniona lub gruba, co niesamowicie ją drażni. Mimo to, zdarzają się momenty kiedy dziewczyna zachowuje się spokojnie, głównie wtedy gdy Ranma ją komplementuje. Akane gotuje na tyle źle, że praktycznie otruwa wszystkich poczęstowanych. Jej narzeczony często ostrzega przed tym osoby, które mają spróbować jej potraw, co także wytrąca dziewczynę z równowagi. Zupełnie nie potrafi pływać, nawet z kołem ratunkowym. Ma zwierzątko – prosiaczka „Pigusia”, który regularnie pojawia się i znika. W rzeczywistości jest to Ryoga Hibiki – rywal Ranmy, który jest w niej zakochany. Akane często zabiera go ze sobą na noc do łóżka, co bardzo drażni Ranmę.
Ma 17 lat i jest środkową spośród sióstr Tendo. Kocha pieniądze. Zawsze znajduje okazje na ich zarobienie, a nowe źródła zarobku zdobywa z łatwością. Sprzedaje półnagie zdjęcia żeńskiej Ranmy Tatewakiemu Kuno. Nabiki często wykorzystuje problemy innych dla pieniędzy lub własnej rozrywki. Dziewczyna jest bardziej zżyta z Kasumi, niż Akane ponieważ spędza z nią więcej czasu.
Ma 19 lat i jest najstarszą córką Souna. Kasumi, w przeciwieństwie do Akane jest bardzo spokojna i kobieca. Po śmierci matki przejęła rolę gospodyni w domu. Do jej zadań należy między innymi gotowanie, pranie, prasowanie, robienie zakupów i sprzątanie w domu. Kasumi jest bardzo wrażliwa i często boi się o innych – swoją rodzinę, a nawet czasami też o Ranmę. W Kasumi zakochany jest Doktor Tofu, jednak ona o tym nie wie. Akane często traktuje siostrę podobnie jak traktowałaby matkę, a Kasumi zawsze troszczy się o wszystkich.
Ojciec Ranmy, który postanowił wychować syna na zdolnego karatekę. Podczas wypraw treningowych często zawierał umowy z innymi ojcami, dotyczące ślubu Ranmy z ich córkami (zwykle robił to po zaoferowaniu mu w zamian jedzenia – tak było w przypadku Ukyo). Ostatecznie chce by jego syn poślubił Akane, dzięki czemu będzie mógł w przyszłości prowadzićdojo. Genma po kontakcie z zimną wodą zmienia się w pandę (porozumiewa się wtedy za pomocą tabliczek z napisami).
Matka Ranmy i żona Genmy. Nie widziała syna i męża od ponad dekady, kiedy obaj wyruszyli na swój trening. Przed ich wyjazdem zawarła pakt z Genmą że wychowa Ranmę na „mężczyznę wśród mężczyzn”; jeśli by im się to nie udało, mieli popełnić rytualneseppuku. W tym celu Nodoka zawsze ma przy sobie katanę. W strachu przed odkryciem jego klątwy i potencjalną możliwością popełnienia samobójstwa, Ranma udaje przed Nodoką kuzynkę Akane, „Ranko”, natomiast Genma zwierzaka Ranko, pandę.
Znajomy Ranmy z dzieciństwa. Podążał za nim, aby stoczyć z nim pojedynek. Będąc w Chinach, został przypadkowo wepchnięty przez Ranmę do jednego z przeklętych źródeł, Źródła Utopionej Świnki. Od tego czasu podąża za Ranmą w celu zemszczenia się na nim. Ma bardzo kiepską orientację w terenie oraz skłonność do dramatyzowania i popadania wdepresję. Na przestrzeni czasu staje się najpierw rywalem, a potem nawet przyjacielem Ranmy. Pod postacią świnki jest ulubionym zwierzątkiem Akane, w której się podkochuje. W tej formie jest przez nią nazywany „Piguś”. Przez większość czasu w mandze i anime błądzi po całej Japonii i dramatyzuje na różne tematy, najczęściej na temat Akane.
Pochodzi z bogatej rodziny. Ma 17 lat i chodzi do tej samej klasy, co Nabiki Tendo. Jest wojownikiemkendo. Podkochuje się jednocześnie w Akane i w żeńskiej postaci Ranmy, którą nazywa „swoją boginią z warkoczem” (w wersji angielskiejPigtailed girl – dziewczyna z warkoczem). Kupuje półnagie zdjęcia żeńskiej Ranmy od Nabiki. Często wysyła też swojego służącego ninję – Sasuke (ta postać nie występuje w mandze), aby fotografował Ranmę i Akane lub załatwiał za niego uciążliwe zadania.
Młodsza siostra Tatewakiego. Kodachi trenuje gimnastykę artystyczną. Jest mocno zadurzona w Ranmie i twierdzi, że jest jego narzeczoną. Zazwyczaj próbuje go unieruchomić środkami nasennymi, porwać i poślubić. Jest zdeterminowana, żeby osiągnąć każdy cel, jaki sobie wyznaczy. Jej znakami rozpoznawczymi są czarne róże i wysoki, maniakalny śmiech.
Chińska Amazonka. W trakcie feralnej wyprawy treningowej do Chin Ranma i Genma trafili do jej wioski. Trwał w niej wtedy turniej walk, w którym główną nagrodą było jedzenie. Nieświadomi tego syn i ojciec zjedli całą nagrodę należną Shampoo. Aby wyrównać rachunki Ranma w żeńskiej postaci walczy i wygrywa z Shampoo. Zgodnie z prawem amazonek muszą one ścigać kobietę, która je pokona aż do śmierci którejś ze stron. Jeżeli to mężczyzna je pokona, muszą go poślubić. Zatem na początku Shampoo ściga Ranmę „dziewczynę”, ale Ranma także pokonuje Shampoo także w męskiej postaci. Gdy dowiaduje się, że żeńska Ranma i męski Ranma to ta sama osoba, decyduje się go poślubić. W związku z tym zamieszkuje na stałe niedaleko domu Tendów. Później, dołącza się do niej jej prababka – Cologne, która wspiera ją w próbach zdobycia serca chłopaka. W międzyczasie podczas walki z Cologne Shampoo wpadła do jednego z przeklętych źródeł i od tego czasu zamienia się pod wpływem zimnej wody w różową kotkę.
Niedowidzący wojownik, zakochany w Shampoo. Nosi bardzo grube okulary. Uważa Ranmę za swojego największego wroga, stara się go pokonać „techniką ukrytych broni”, która polega na atakowaniu za pomocą schowanych w rękawach lin, łańcuchów, szabli, a czasem innych, dość śmiesznych, gadżetów – np. gumowych zabawek. Pod wpływem wody zmienia się w dziką kaczkę.
Twórca szkoły „walki czym popadnie”, której adeptami są Genma i Soun. Stary mistrz dwóch ostatnich, darzony przez nich głównie strachem i nienawiścią z powodu złego traktowania w czasie treningu (który polegał głównie na pomaganiu mu w jego wybrykach). Jest w podobnym wieku, co Cologne, gdyż znają się z nią z młodości. Nałogowy zboczeniec, uwielbia podglądać młode dziewczyny i kraść ich bieliznę Odcięty od tych rzeczy szybko traci siły.
Koleżanka Ranmy z dzieciństwa i jego była narzeczona. Świetnie gotuje, prowadzi nawet własną restaurację. Jej specjalnością sąokonomiyaki, czyli japoński odpowiednikpizzy. Ranma nazywa ją zdrobniale „Ukiś”.
Pierwszy rozdział mangi ukazał się 19 sierpnia 1987 (numer 36/1987) w magazynie „Shūkan Shōnen Sunday” wydawnictwaShōgakukan[3], po zakończeniu wcześniejszej serii Takahashi,Urusei Yatsura. Cotygodniowa publikacja zakończyła się 6 marca 1996 (numer 12/1996)[4]. Całość została zebrana w 38tankōbonach, wydawanych od 18 marca 1988 do 18 maja 1996[5][6]. Między 18 kwietnia 2002 a 18 października 2003 manga została wydana ponownie w edycjishinsōban[7][8], natomiast od 15 lipca 2016 do 18 stycznia 2018 ukazywała się 20-tomowa edycjawide-ban[9][10].
W Polsce pierwsze 28 tomów zostało wydanych nakładem wydawnictwaEgmont[11]. Licencję na edycję wide-ban nabyło z kolei wydawnictwoJaponica Polonica Fantastica, które wydaje ją od 18 maja 2021[12].
Pierwsza seria, stworzona przezStudio Deen, była emitowana co tydzień w stacjiFuji TV od 15 kwietnia do 16 września 1989, w każdą sobotę o 19:30, zanim została anulowana po 18 odcinkach z powodu niskiej oglądalności[49]. Po miesiącu rozpoczęła się emisja drugiej serii, zatytułowanejRanma ½ Nettōhen (jap.らんま 1/2 熱闘編), tym razem emitowanej co piątek o 17:30 i ze zmniejszonym budżetem. Seria ta była emitowana od 20 października 1989 do 25 września 1992 i liczyła 143 odcinki[50][51]. W zagranicznych wydaniach obie serie traktowane są jako jedna produkcja licząca łącznie 161 odcinków.
26 czerwca 2024 redakcja magazynu „Shūkan Shōnen Sunday” poinformowała, że manga otrzyma nową adaptację anime[57][58]. Serial telewizyjny został wyprodukowany przez studioMAPPA i wyreżyserowany przez Kōnosuke Udę. Scenariusz napisała Kimiko Ueno, postacie zaprojektowała Hiromi Taniguchi, a muzykę skomponował Kaoru Wada. Anime emitowano od 6 października do 22 grudnia 2024 na antenieNippon TV[a]. Prawa do cotygodniowej dystrybucji na całym świecie, począwszy od 5 października tego samego roku, nabyłNetflix[60]. Motywem otwierającym jest „Iinazukekkyun” w wykonaniu Ano[61][62], natomiast końcowym „Anta Nante” autorstwa Ririi[63].
Po emisji ostatniego odcinka zapowiedziano powstanie drugiego sezonu[64].
W polskim tłumaczeniu zmieniono kontekst fabularny i Ranma w żeńskiej formie (w przeciwieństwie do mangi) nie uważa się za mężczyznę, tylko identyfikuje się jako kobieta i tak jest postrzegana przez jej narzeczoną, Akane, ojca oraz innych znajomych[65].
We wrześniu 2011 ogłoszono powstawanie adaptacji mangi w formie 2-godzinnego odcinka telewizyjnego w formacielive action[68]. Za scenariusz odpowiadał Yoshihiro Izumi, za reżyserię Ryō Nishimura, producentami są Harukazu Morizane i Masataka Endō[69][70]. W roli Akane Tendō obsadzona zostałaYui Aragaki, natomiast Kento Kaku oraz Natsuna grają Ranmę Saotome[68]. W pozostałych rolach wystąpili:Kyōko Hasegawa (Kasumi Tendō),Shosuke Tanihara (Tōfū Ono), Arata Furuta (Genma Saotome),Katsuhisa Namase (Soun Tendō), a także Kento Nagayama (Tatewaki Kunō), Maki Nishiyama (Nabiki Tendō), Yuta Kanai (Hikaru Gosunkugi) oraz Ryōsei Tayama, który został obsadzony w roli Okamady, głównego przeciwnika odcinka, który jest nową postacią, nie występującą w mandze[71][69]. Odcinek miał swoją premierę 9 grudnia 2011 na kanaleNTV[72]; został także wydany 21 marca 2012 naDVD iBlu-ray[73][74]. Główny motyw przewodni, zatytułowany „Chikutaku☆2Nite” (jap.チクタク☆2NITE), wykonuje grupa9nine[75]. Utwór ten został także wydany jako singiel 21 grudnia 2011[76].
Mural w hiszpańskim mieścieVic, przedstawiający Pigusia i Ranmę w żeńskiej formie
W listopadzie 2006 podano do wiadomości, że mangaRanma ½ sprzedała się w Japonii w ponad 49 milionach egzemplarzy[77]. Do listopada 2011 wydawnictwo Shōgakukan wydrukowało 53 miliony egzemplarzy mangi[78], a do kwietnia 2021 liczba ta wzrosła do 55 milionów[79].
W 2011 roku adaptacja anime zajęła 17. miejsce na liście 50 najlepszych anime według redakcji magazynuAnime Insider[80], chociaż lista była ograniczona jedynie do serii wydanych w Ameryce Północnej. Produkcja zajęła także 36. miejsce na liście 100 ulubionych animowanych seriali telewizyjnych w Japonii, przygotowanej przezTV Asahi w 2006 roku na podstawie ankiety internetowej przeprowadzonej wśród Japończyków[81], awansując z 45. miejsca w porównaniu z listą z poprzedniego roku[82]. W listopadzie 2006New York Comic Con ogłosiło, że będzie gospodarzem pierwszej edycji rozdania nagródAmerican Anime Awards. Fani mieli szansę zagłosować na swoje ulubione anime online w styczniu 2007, natomiast 5 lutego ogłoszono pięciu nominowanych, którzy otrzymali najwięcej głosów w każdej kategorii. Spośród 12 różnych kategorii,Ranma ½ zwyciężyła w kategorii „Najlepsza komedia anime”, a OVA w kategorii „Najlepsza seria krótkometrażowa”[83]. W ankiecie, przeprowadzonej w 2019 roku przezNHK, w której wzięło udział 210 061 osób,Ranma ½ iRanma ½ Nettōhen zostały uznane za drugie najlepsze animowane dzieło Takahashi. Shampoo i Ranma zajęli odpowiednio czwarte i piąte miejsce w kategorii postaci[84].
Chociaż Lum z pierwszej serii Takahashi,Urusei Yatsura, jest często wymieniana jako pierwsza postaćtsundere w mandze i anime, Theron Martin zAnime News Network stwierdził, że Akane Tendo zRanmy ½ bliżej odpowiada temu, jak później zazwyczaj były one przedstawiane w pierwszej dekadzie XXI wieku. Zasugerował również, że można argumentować, że Ranma jest wczesnym przykładem serii z gatunkuharem lub odwrócony harem, ponieważ główna postać przyciąga zalotników obu płci[85]. Publikacja serii w Ameryce Północnej również odniosła duży sukces, będąc dla wielu Amerykanów pierwszym kontaktem z mangą, a jej adaptacja anime jednym z pierwszych japońskich seriali animowanych, które zdobyły popularność w USA[86][87]. W przeglądzie seriiJason Thompson nazwałRanmę ½ bezpośrednim przodkiem wszystkich komediowych mang akcji, takich jakSumomomo Momomo: Chijō saikyō no yome iShijō saikyō no deshi Ken’ichi, choć zauważył, że nie była ona pierwsza, a jedynie obejmowała okres, w którym sprzedaż mangi i anime była u szczytu[88]. Odnosząc się do innych dzieł Takahashi, podsumował serię w następujący sposób: „Na początku walki są ograniczone do minimum i jest to prawie półpoważna komedia miłosna, jakMaison Ikkoku; potem staje się całkowicie absurdalna; a w punkcie kulminacyjnym, kiedy Ranma walczy ze złymi ptako-ludźmi z Góry Feniksa w nadmiernie długiej i mało zabawnej scenie walki, jest to niczym rozgrzewka przedInuyashą”[88]. Recenzując ostatni tom mangi, Carlo Santos zAnime News Network zauważył, że „każdy aspekt umiejętności narracyjnych Rumiko Takahashi znajduje tutaj swoje miejsce: komedia, romans i introspekcja, a także oczywiście ambitne fantasty akcji o sztukach walki”[89]. Wspomniał jednak, że niektóre sceny akcji były trudne do śledzenia, zauważając że odbicie lustrzane do formatu od lewej do prawej spowodowało błędy w rysunkach[89].
W swojej recenzji piątego sezonu w wersji na DVD wydanego przez Viz Media, Bamboo Dong zAnime News Network pochwalił występ japońskiej obsady i animację, ale skrytykował niewielkie zmiany w scenariuszu angielskiej wersji i pomniejszych aktorów głosowych, chwaląc jednocześnie główną obsadę. Zauważył również, że chociażRanma ½ jest klasykiem, po stu odcinkach te same żarty po prostu nie są już zabawne[90]. Raphael See zTHEM Anime Reviews nazwał serial telewizyjny i OVA jedną z najzabawniejszych rzeczy, jakie kiedykolwiek widział, niezależnie od tego, czy to anime, czy nie, a także pochwalił angielski dubbing jako jeden z najlepszych[91]. Był jednak znacznie bardziej krytyczny wobec pierwszych dwóch filmów, szczególnie ze względu na to, że w obu wykorzystano tę samą fabułę damy w opałach[92][93]. Mike Toole zAnime News Network umieściłChūgoku nekonron daisakusen! Okite ya buri no gekitō-hen!! na 83. miejscu listy pozostałych 100 najlepszych filmów anime wszech czasów, rankingu „mniej znanych i mniej lubianych klasyków”, nazywając ją „solidną komedią akcji i dobrym, wszechstronnym przykładem urokuRanmy ½”[94].
.jpg)
