Rakija (bułg.ракия,bośn.rakija,chorw.rakija,gr.ρακί,maced.ракија,serb.pакија,węg.pálinka,alb.raki,rum.rachiu (pot.răchie),słoweń.žganje,słow.pálenka,tur.rakı) – mocnynapój alkoholowy zbliżony dobrandy lubbimbru, otrzymywany poprzezdestylacjęprzefermentowanych owoców.
Popularny na obszarzeBałkanów. Zawartość w nim alkoholu wynosi 40%–50%, ale w warunkach domowej produkcji zazwyczaj jest większa (przeciętnie 50–60%). Serbskaprepečenica (wypalanka) to rakija podwójnie destylowana, z zawartością alkoholu przekraczającą niekiedy 60 proc.
Uważana jest za napój narodowy w krajachpołudniowosłowiańskich, takich jakBośnia i Hercegowina,Bułgaria,Chorwacja,Serbia,Czarnogóra iMacedonia Północna. Jej zapewne najpopularniejsza odmiana –śliwowica, wytwarzana jest ześliwek. Inne często wykorzystywane owoce towinogrona (najpopularniejsze w Serbii, Czarnogórze i Macedonii Północnej),brzoskwinie,morele,jabłka,figi orazpigwy. Rakija śliwkowa i winogronowa jest po destylacji czasem mieszana z innymi składnikami, takimi jakzioła,miód, wiśnie i orzechy.
Wyróżnia się wiele rodzajów rakiji zależnie od owocowego surowca, z jakiego ją wytworzono:
| Owoce | w dawnej Jugosławii | w Bułgarii |
|---|---|---|
| Podstawowe rodzaje | ||
| śliwki (śliwowica) | šljivovica, шљивовица,шљива | сливова (sliwowa), сливовица (sliwowica) |
| winogrona | lozovača/loza, лозова ракија/лозовача/лоза | гроздова (grozdowa) гроздовица (grozdowica) мускатова (muskatowa) |
| wytłok z winogron (kom)[1] | komovica, комова ракија/комовица | джиброва (dżibrowa) джибровица (dżibrowica) |
| morele | kajsijevača, кајсијевача | кайсиева (kajsijewa) |
| gruszki | kruškovača/vilijamovka, крушковача/виљамовка,крушка | крушева (kruszewa) |
| jabłka | jabukovača, јабуковача | ябълкова (jabyłkowa) |
| pigwy | dunjevača, дуњевача | дюлева (djulewa) |
| figi | smokvovača, смоквача | смокинова (smokinowa) |
| z dodatkami | ||
| zróżą | – | гюлова (gjułowa) |
| zziołami | travarica, траварица/trava | билкова (biłkowa) |
| zorzechami | orahovača, ораховача/orahovica | орехче (orechcze) |
| zmiodem[2] | medovača, медовача/medenica, medica – bardzo popularna wIstrii – regionieChorwacji | греяна (grejana) |
| zwiśniami | višnjevac/višnjevača, вишњевача | вишновка (wisznowka) |
Zwyczajna rakija jest przezroczysta (bezbarwna), jeśli nie dodano do niej ziół lub innych dodatków. Niektóre jej rodzaje przetrzymywane są w drewnianych beczkach (dębowych lubmorwowych) dla nadania dodatkowego aromatu i złocistego koloru.
Tradycyjnie powinna być serwowana w niewielkich kieliszkach o pojemności 30–50 ml, często ze szklanejkarafki w kształcie buteleczki.
W popularnym przekonaniu na moc rakiji ma wskazywać średnica bąbelków tworzących się po mocnym wstrząśnięciu butelką. Są one również mylnie uważane za miarę jakości tego alkoholu.
WBułgarii orazMacedonii Północnej rakija jest zazwyczaj podawana z marynowanymi warzywami (tarszija),sałatką szopską lub innymi sałatkamizakąskowymi.Muskatowa rakija jest wytwarzana zwinorośli właściwej, podczas gdy przygotowanie „dżibrowej” rakii jest takie samo, jak włoskiejgrappy. Inną odmianą napoju jestgrejana – rakija podgrzewana i słodzona miodem lub cukrem.
W Chorwacjitravarica (rakija ziołowa) jest zwykle podawana na początku posiłku, razem z suszonymi figami. Tamtejsze wybrzeżeAdriatyku znane jest z wielu ziołowych gatunków grappy, a niektóre z nich są typowe tylko dla jednej wyspy lub ich grupy. Np. wyspaHvar jest znana z grappy z dodatkiem mirry (mrtiny – gorzkiej i ciemnobrązowej). Wyspy południowe, jakKorčula i miastoDubrownik, są znane z grappy z dodatkiemanyżu (aniseta), a w centralnejDalmacji najbardziej popularna jest grappa z orzechów (orahovica). Zwykle wytwarzana jest w warunkach domowych i podawana z herbatnikami albo suszonymi figami. W lecie wielkie szklane słoje z grappą i orzechami umieszczane są na balkonach, ponieważ proces produkcji wymaga wystawienia jej na słońce. Na północy Adriatyku, głównie naIstrii, rakija jest zwykle wytwarzana z miodu (medica) albo jemioły (biska). Żółtobrązowa i słodkabiska jest typowymlikierem z Istrii.
Przygotowany nastaw z owoców poddawany jest fermentacji przezdzikie drożdże, ale coraz częściej dodawane są szlachetne szczepy drożdży winiarskich aż do momentu przerobienia całego cukru. Destylacja odbywa się w tzw.kazanie – tradycyjnymalembiku o charakterystycznym kształcie, który wykonany jest z miedzi (jej zastosowanie poprawia smak destylatu usuwającsiarkowodór).
Picie rakiji miewa na Bałkanach często znaczenie czynnościrytualnej:
Raki została przeniesiona doAlbanii w następstwieosmańskiego podboju kraju pod koniec XIV wieku. Jest wytwarzana zprzefermentowanychowoców (najczęściejwinogron, czasemśliwek), poddanych następniedestylacji. Nie zawiera anyżku. Raki wytwarzana z winogron jest zwykle uznawana za wysokojakościową, natomiast mieszanie jej z wodą uważane za niewłaściwe i rzadko spotykane w Albanii. Do najlepszych jakościowo należy trunek pochodzący zokręgu Skrapar orazokręgu Përmet. Bardzo cenioną raki jest wytwarzana z owocówmorwy (raki mani).
Albańczycy są dumni ze swojego narodowego napoju pitego w niewielkich ilościach (zwykle na spotkaniach i zebraniach jakoaperitif), przy czym zarówno jego wytwarzanie, jak i picie stanowią swoistą sztukę. Proces wytwarzania tego napoju w Albanii jest wyjątkowo trudny, gdyż najmniejsza pomyłka może zmienić potencjalny nastaw w coś, co znane jako „miękka raki”, uznawane jest na ogół za niewarte konsumpcji. Proces przebiega od zacierania owoców, dla ich przefermentowania we właściwych warunkach, poprzez zapewnienie odpowiednio silnego ognia podkotłem destylacyjnym, aż pododawanie do finalnego produktu gałązekjabłoni. Jest to pracochłonne zadanie i tych, którzy potrafią to robić dobrze, obdarza się znacznym szacunkiem.
| Informacje w projektach siostrzanych |
 Multimedia wWikimedia Commons |
 Definicje słownikowe wWikisłowniku |
