Quebec (fr.Québec; wym. fr.: [keˈbɛk]; wym. ang.: [kwɨˈbɛk] lub [kɨˈbɛk]) –prowincja we wschodniejKanadzie, największa pod względem powierzchni (1 542 056 km², niemal 1/6 kraju), a druga, poOntario, pod względem liczby ludności (w 2023 roku – 8 948 540). Zasadnicza część prowincji znajduje się na półwyspieLabrador oraz na obszarze wzdłuż dolnego bieguRzeki Świętego Wawrzyńca. Stolicą prowincji jest miastoQuebec, a największym miastem –Montreal[1].
90%powierzchni prowincji leży naTarczy Kanadyjskiej. Te polodowcowe, surowe, mocno pofałdowane,kamieniste, poprzecinane tysiącamistrumieni i urozmaiconejeziorami tereny są bardzo słabo zaludnione. Oddzielną krainę geograficzną stanowi dolina Zatoki Hudsona – nizinny i bagnisty pas ziemi otaczający zatokę, mierzący od 50 do 150 km szerokości.
W południowej części Quebecu równoważą się wpływyklimatu atlantyckiego ikontynentalnego. Występują cztery pory roku: surowa iśnieżna zima, łagodna i krótka wiosna, upalne lato i „złota” jesień. W Montrealu średnia dzienna temperatura maksymalna w lipcu wynosi 22 °C .W północnej części prowincji panujeklimat subpolarny z temperaturami zimowymi osiągającymi –30 °C, a niekiedy nawet –50 °C
Woda, której spad wykorzystuje się w energetyce wodnej, jest największym naturalnym bogactwem Quebecu. Istotnym bogactwem prowincji są jej zasoby leśne, które pozwoliły na rozwój przemysłu drzewnego. W północnej części prowincji znajdują się także bogate złoża minerałów i metali, takich jakzłoto,platyna,miedź,nikiel,niob,ruda żelaza iazbest.
Québec podzielony jest na 17 regionów administracyjnych[5]. Regiony charakteryzują się sporymi różnicami w obszarze. Zazwyczaj w najmniejszych regionach gęstość zaludnienia jest największa.
Francuskojęzyczna większość, mniej niż 33% anglojęzycznych
Francuskojęzyczna większość, ponad 33% anglojęzycznych
Anglojęzyczna większość, mniej niż 33% francuskojęzycznych
Anglojęzyczna większość, ponad 33% francuskojęzycznych
Języki miejscowe
Brak danych
Dla większości mieszkańców pierwszym językiem jestfrancuski. Wielu mieszkańców Quebecu nie znaangielskiego w ogóle lub posługuje się nim bardzo słabo. Język francuski jest jedynym językiem urzędowym w prowincji – zgodnie zUstawą nr 101 (Loi 101)[6]. Rząd byłej premierPauline Marois z ramieniaPartii Quebeckiej (2012–2014) dążył do dalszego umocnienia roli języka francuskiego w prowincji, co spotykało się z protestami ludności anglofońskiej[7].
Quebec ma prężnie rozwijającą się gospodarkę, która rocznie generuje ponad 240 miliardówdolarów i obok tradycyjnych sektorów obejmuje takżeprzemysł wysokich technologii:
przemysłlotniczy i kosmiczny – w Quebecu znajdują się liczne ośrodki rodzimego przemysłu związanego z technologiami lotniczymi i kosmicznymi (m.in. zakłady firmy Bombardier Aerospace). Wiele międzynarodowych korporacji również otwiera tu zarówno swojebiura badawczo-konstrukcyjne, jak i wytwórnie – należą do nich m.in.Pratt & Whitney Canada, Rolls-Royce, Lockheed Martin Canada, Bell Helicopter Textron. Przemysł generuje 10,5 miliarda dolarów, a zatrudnia 391 tys. pracowników.
biotechnologia – 175 instytucji, zatrudniających 3000 pracowników. Należy do nich największy w świecie instytut badawczy w dziedzinie technologii biologicznychL’Institut de recherche en biotechnologie (IRB) – The Biotechnology Research Institute (BRI).Przemysł ten łącznie przeznacza 337 milionów dolarów na badania i rozwój.
przemysł drzewny – generuje 18,9 miliarda dolarów (w tym 11,3 mld eksport), zatrudniając ponad 83 tysiące pracowników.
przemysłinformatyczny itelekomunikacyjny – ponad 5 tysięcyfirm zatrudnia łącznie 100 tysięcy pracowników, generuje 31 miliardów dolarów i rozwija się w tempie 9% rocznie.
energetyka – Quebec jest liderem nie tylko w produkcjienergii elektrycznej, ale i w wykorzystaniu czystych technologii do jej produkcji. Wielki udział w produkcjiprądu ma energetyka wodna.
Turystyka to jeden z najbardziejdochodowych i tym samym ważniejszych sektorów gospodarki w Quebecu. W 2005 roku w branży turystycznej zatrudnionych było 133 271 osób[8],
Szacuje się, że w 2005 Quebec odwiedziło 28,3 miliony turystów[9], z tej liczby 75,7% pochodziło z Quebecu, 13% z pozostałych prowincjiKanady, 7,6% zeStanów Zjednoczonych i 3,7% z innych krajów. Rocznie turyści pozostawiają więcej niż 7,5 miliardadolarów w różnych sektorach przemysłu turystycznego.
Kościół katolicki był przez wiele lat ostoją kultury francuskiej i języka francuskiego, o mieszkańcach Quebecu mówiono, że są „naturaliter catholicae”, tzn. „z natury katoliccy”. W latach trzydziestych XX wieku w Quebecu zaczęły zachodzić gwałtowne zmiany społeczno-ekonomiczne. Narodowo-katolicki rząd wspierał Kościół, finansował religię w szkołach, strzegł cenzury w sprawach religijnych, jednocześnie kraj ulegałindustrializacji iurbanizacji, zaczął zmieniać się model rodziny: z wielodzietnej, utrzymującej się z rolnictwa, na nowoczesną. Tzw. „spokojna rewolucja” nastąpiła tam w latach 60. XX wieku. Gdy Quebec osiągnął wysoki poziom rozwoju gospodarczego i skolaryzacji, kościoły zaczęły się wyludniać; w latach 80. lewicowa, separatystycznaPartia Quebecu zaczęła odbierać Kościołowi przywileje. Od 2008 roku religia nie jest już nauczana w tamtejszych szkołach państwowych; religię katolicką zastąpiłoreligioznawstwo[11].
Gubernator porucznik jest przedstawicielemmonarchy (głowy państwa) w prowincji. Mianuje go Gubernator Generalny na wniosek premiera Kanady złożony zwyczajowo w uzgodnieniu z premierem prowincji. Gubernator posiada szerokie uprawnienia, z których korzysta co do zasady za radą premiera prowincji. W sytuacji kryzysu konstytucyjnego Gubernator ma prawo samodzielnie podjąć wszelkie decyzje niezbędne dla przywrócenia stabilności rządu.
Premier Quebecu jest szefem rządu prowincji. Posiada bardzo szerokie uprawnienia, pozwalające prowadzić skuteczne rządy, jeśli tylko ma zapewnione poparcie wparlamencie.Premierem zostaje liderpartii zdobywającej większość w parlamencie. Jeśli z jakichś powodów w czasie trwaniakadencjiparlamentu przewodniczącyrządzącej partii zostaje zmieniony, następuje automatyczna zmiana na stanowisku premiera prowincji.
Przedterminowe wybory w dniu 7 kwietnia 2014 przyniosły zdecydowane zwycięstwoLiberalnej Partii Quebecu, która utworzyła rząd większościowy, zaprzysiężony 23 kwietnia 2014. Na czele rządu stanął szef Liberalnej Partii QuebecuPhilippe Couillard, wicepremierem i ministrem bezpieczeństwa publicznego została Lise Thériault[12][13].
Partia Quebecka, zgodnie ze swoją misją, doprowadziła do przeprowadzenia referendum na temat odłączenia się prowincji odKanady w 1980 roku, w którym 60% głosujących opowiedziało się przeciw suwerenności. Pomimo tej przegranej, partia wygrała wybory rok później i rządziła do następnych wyborów (1985), w których większość zdobyłaPartia Liberalna pod przewodnictwemRoberta Bourassy. Partia Quebecka pod kierownictwemJacques’a Parizeau ponownie wygrała wybory w 1994 roku i wezwała do przeprowadzenia kolejnegoreferendum, które odbyło się rok później. Referendum zostało przegrane przez separatystów marginesem mniej niż jednego procenta. Parizeau wynik ten skomentował w swej słynnej wypowiedzi, jakoby spowodowany był „przez kapitał i głosy etniczne”. Po przegranym referendum Parizeau podał się do dymisji.
Referendum w roku 1995 różniło się od pierwszego. Pierwsze z nich na celu miało zdecydować o tym, czy Quebec będzie w stosunku do resztyKanady niezależnymstanem, ale dwie mające powstać w wyniku tegoreferendum części nadal miała łączyć silna więźprzemysłowo-gospodarcza ipolityczna. Drugie referendum proponowało całkowite oddzielenie Quebecu.
Po przejęciu władzy w prowincji w 2012 roku[14] przezPartię Quebecką walka polityczna o uzyskanie przez Quebec suwerenności znów stanęła na porządku dziennym[15]. Premier ProwincjiPauline Marois stanęła w kwietniu 2013 na czele nowej kampanii propagującej suwerenność prowincji[16]. Za suwerennością opowiada się także partiaSolidarny Quebec[17].
Przedterminowe wybory powszechne w dniu 7 kwietnia 2014 odsunęły od władzy Pauline Marois iPartię Quebecką i tym samym nastąpiło przesunięcie priorytetów z kwestii niepodległości Prowincji na zagadnienia ekonomiczne i zmniejszenie bezrobocia[18].
↑Pod władzą brytyjską terytorium kilkukrotnie reorganizowano. Wchodziło kolejno w skład kolonii (prowincji):Quebec (1763–1791),Dolna Kanada (1791–1841),Kanada (1841–1867). Północna część współczesnej prowincji, wzdłuż wybrzeżaZatoki Hudsona, stanowiła część odrębnej kolonii –Ziemi Ruperta.
↑Kanadyjski urząd statystyczny definiuje „skupisko ludności” (ang.population centre,fr.centre de population) jako zwarty obszar zamieszkany przez co najmniej 1000 osób, o gęstości zaludnienia co najmniej 400 os./km²[19].
↑Liczba mieszkańców w granicach prowincji Quebec. Większa część aglomeracji znajduje się na terytorium prowincji Ontario. Łączna liczba mieszkańców aglomeracji – 1 068 821.
.svg)