Według danych GUS z 1 stycznia 2024 r. miasto liczyło 18 974 mieszkańców[1].
Jedno z najstarszych miast w Polsce, lokowane naprawie magdeburskim w 1279. Do XIV wieku w granicachMoraw, następnie wksięstwach śląskich. Miejsce licznych bitew i potyczek ze względu na swoje przygraniczne położenie. Od XVI do XVIII wieku najważniejszy ośrodek gospodarczy i polityczny Górnego Śląska oraz miejsce obrad sejmikuksięstwa opolsko-raciborskiego. Prudnik rozwijał się jako ośrodek handlowy, rzemieślniczy, turystyczny i przemysłowy, z naciskiem naprzemysł włókienniczy. Od 1945 w granicach Polski. Powstały nowe osiedla mieszkaniowe, zakłady przemysłowe i infrastruktura turystyczna.
Pod względem administracyjnym Prudnik położony jest w południowej części województwa opolskiego, w powiecie prudnickim, w gminie Prudnik. Swoim obszarem administracyjnym bezpośrednio sąsiaduje z terytorium Czech od strony południowej. Od północy miasto graniczy z sołectwemNiemysłowice, od zachodu zŁąką Prudnicką iDębowcem[4], natomiast od wschodu graniczy zgminą Lubrza – sołectwaTrzebina,Jasiona,Lubrza,Prężynka[5]. Miasto stanowi centralną część aglomeracji Prudnik, do której należą również miejscowości:Chocim, Dębowiec,Jarnołtówek, Łąka Prudnicka,Moszczanka, Niemysłowice,Pokrzywna,Wieszczyna[6].
Historycznie Prudnik początkowo należał doMoraw jako część enklawy biskupów morawskich, zaś od włączenia go w 1337 doksięstwa niemodlińskiego leży na historycznymGórnym Śląsku[8][9][10]. Miasto jest głównym ośrodkiem regionu zwanegoziemią prudnicką, do którego, oprócz Prudnika, należą też miastaBiała,Głogówek iStrzeleczki[11]. Ziemia prudnicka charakteryzuje się miejscowościami zamieszkanymi zarówno przez ludnośćautochtoniczną:Niemców orazŚlązaków, którzy posługują sięgwarą prudnicką, będącą odmianądialektu śląskiego[12], jak i przez napływową (tj. repatriantów z dawnych polskichKresów Wschodnich oraz osadników z innych części Polski, głównie z ziemi krakowskiej), która osiadła na terenie ziemi prudnickiej po 1945 roku.
Według danych z 2011 powierzchnia Prudnika wynosi 20,50 km², co stanowi 16,8% powierzchni gminy Prudnik i 3,6% powierzchni powiatu prudnickiego[13]. Stawia to miasto na 294. pozycji w Polsce pod względem powierzchni[14].
Wpływ na klimat Prudnika ma sąsiedztwo Gór Opawskich[17]. Średnia temperatura roczna wynosi +8 °C. Pokrywa śnieżna występuje od grudnia do kwietnia. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Prudnika wynoszą 640 mm dominują wiatry zachodnie. Średnia wilgotność względna powietrza atmosferycznego wynosi w przekroju rocznym 78%[18].
W nocy z 31 grudnia na 1 stycznia 2023 w Prudniku odnotowano polski rekord wysokości temperatury powietrza w styczniu – 18,9 °C[19].
Prudnik położony jest wdorzeczuOdry. Najdłuższym ciekiem wodnym, który przepływa przez miasto, jest rzekaPrudnik, będąca dopływemOsobłogi. Jest to jedna z głównych rzek Gór Opawskich, w średniowieczu wyznaczała granicę pomiędzy Śląskiem i Morawami[21]. Na północno-zachodnich obrzeżach miasta, do rzeki Prudnik wpływa jej najdłuższy dopływ –Złoty Potok. W północnej części miasta ma swoje źródło potokLubrzanka, natomiast w Lesie Prudnickim znajdują się źródłaGranicznego Potoku oraz rzekiTrzebinka[22].
Staw przy ul. Poniatowskiego
Największym zbiornikiem wodnym na terenie Prudnika jest staw przy ul. Poniatowskiego w Lipach. Woda w stawie pochodzi z tzw. „Świętego Źródła”[23]. Również w Lipach znajduje się pięć niewielkich stawów, zwanych paciorkowymi. Służą one dłuższemu utrzymaniu wody w lokalnym środowisku przyrodniczym[24]. Tuż za północną granicą miasta znajduje się Staw Niemysłowicki[4].
Pozostałe terenyzieleni miejskiej to, między innymi: skwer przyul. Armii Krajowej, plac Wolności, skwer przy ul. Jagiellońskiej, zieleniec na skrzyżowaniu ulic Kolejowej iPowstańców Śląskich, teren przy hali sportowejI Liceum Ogólnokształcącego, skwer na przeciwko Ośrodka Pomocy Społecznej, zieleniec na placu Zamkowym, skwer przedcmentarzem komunalnym, plac Szarych Szeregów, skwer przy Powiatowym Urzędzie Pracy, zieleńce na zapleczu ul. Ratuszowej, skwer przy budynkach mieszkalnych naprzeciwko pawilonów handlowych przy ul. Kościuszki, skwer na skrzyżowaniu ulic Kolejowej iNyskiej, łączący się z enklawami zieleniBanku Spółdzielczego zieleniec naprzeciwkoPrudnickiego Ośrodka Kultury, a także tereny zielone przy miejscowych placówkach oświatowych[30].
W mieście znajduje się ogród miejski Rodzinny Ogród Działkowy im. T. Kościuszki, podzielony na 12 sektorów ogrodowych o łącznej powierzchni 61,9106 ha: „Karola Miarki”, „Wiejska”, „Za ściekami”, „Za szpitalem”, „Za młynem”, „Nadzieja”, „Skarbów”, „Powstańców Śląskich”, „XXX-lecia”, „Słoneczny”, „Za rzeźnią”, „Aleja Miła”. Ogródki działkowe znajdują się na terenie całego miasta[31].
Las Prudnicki, znajdujący się w południowych granicach administracyjnych miasta, należy do obszaruParku Krajobrazowego Góry Opawskie, który obejmuje północne stoki Gór Opawskich i ich północne przedgórze[32]. Jest to również obszar Specjalnego Obszaru Ochrony Góry OpawskieNatura 2000[33]. Proponowane jest objęcie ochroną łąk w pobliżu Polany Kucharskiego na skraju Lasu Prudnickiego, gdzie miałby powstać rezerwat przyrody Łąki Krwiściągowe[34].
W Prudniku znajduje się 10 pomników przyrody. Pierwsze z nich – dwa dęby szypułkowe przy drodze do Chocimia – ustanowiono w 1956. Trzecim pomnikiem przyrody w granicach miasta została ustanowiona w 1963 daglezja w pobliżu Dębowca w Lesie Prudnickim. W 2016 pomnikami ustanowionoplatan klonolistny „Samuel” przy ul. Nyskiej oraz dąb szypułkowy „Karol” pomiędzy ul. Reja i kompleksem ogródków działkowych. Następne obiekty uznano za pomniki w 2021. Były to dęby czerwone „Grzegorz” i „Kazimierz” w parku przy II Liceum Ogólnokształcącym. W 2022 za pomniki przyrody uznano: klon pospolity „Franciszek”, klon jawor „Jan” i sosna czarna „Wanda”, wszystkie w parku przy Szpitalu Powiatowym[35].
Nowe Miasto Królewskie wśród innych nazw śląskich miejscowości w urzędowympruskim dokumencie z 1750 roku wydanym wjęzyku polskim wBerlinie[37].
NazwaPrudnik została utworzona od rzeczownikaprąd (prąd rzeczny, strumień, przepływ, wartkość – cz.proud, śl.prōnd) i oznaczającej podobnie jak pobliskaPrężyna rzekę o wartkim nurcie, następnie również osadę leżącą nad tą rzeką. Nazwa rzeki (dopływu Osobłogi) i miasta była od średniowiecza zapisywana zu będącym czeskim imorawskim odpowiednikiemą (1262Pruthenos, 1331Prudnik). Obok nazwy starszej słowiańskiej osady (Prudnik) pojawiła się, zapewne już w ostatniej ćwierci XIII w. nazwa lokacyjnego miasta tj.Neustadt[38]. Od tego czasu używano (w różnych postaci) obu nazw równolegle[39].
Nazwa niemiecka była zapisywana także w zlatynizowanej postaciNeostadium, czasem używano również jej polskiego i czeskiego przekładu (Nowe Miasto,Nové město). Starsza nazwa miewała również swą postać zlatynizowaną (Prudnicium). W roku 1613 śląski regionalista i historykMikołaj Henel z Prudnika wymienił miejscowość w swoim dziele o geografii Śląska pt.Silesiographia podając jej łacińskie nazwy:Neostadium,Prudnica[40]. W tekstach pisanych na Śląsku po niemiecku w okresie XVI–XVIII w. przeważała nazwa lokacyjna (Neustadt,Polnisch Neustadt). W źródłach pisanych po czesku używano jej zamiennie ze starszą nazwą (Prudník[a],Proudník,Nejštát,Nové Město). FormęPolnisch-Neustadt stosowano w języku niemieckim do 1708, kiedy zrezygnowano z przymiotnikaPolnisch w obawie, że potencjalni kupcy nie trafią do tego śląskiego miasta, gdyż szukaliby go wPolsce[2] i wprowadzono nową nazwęKönigliche Stadt Neustadt[38]. Jej polski odpowiednikNowe Miasto Królewskie został użyty m.in. w wydanym w 1750 po polsku zarządzeniuFryderyka II dla mieszkańców Śląska[37].
NazwaPrudnik na polskojęzycznej mapie narodowościowej z 1919
Później, w XIX i XX wieku do 1945. oficjalnie stosowana była nazwaNeustadt in Oberschlesien. Używano również nazwyNeustadt an der Prudnik[41]. Słowiańskiej nazwy powszechnie używali Polacy, czyŚlązacy, co odnotowuje topograficzny opis Górnego Śląska z 1865:„Der ursprünglische Stadtname „Prudnik” ist noch jetzt bei den polnischen Landbewohnern üblich”[38]. Jednak nazwa słowiańska była jeszcze w pierwszej połowie XIX w. odnotowywana również w oficjalnych publikacjach. W alfabetycznym spisie miejscowości z terenu Śląska wydanym w 1830 weWrocławiu przez Johanna Knie miejscowość występuje pod obecnie używaną polską nazwąPrudnik oraz niemieckąNeustadt[39][42] (Prudnik, polnische Benennung der Kreistadt Neustadt[39]). Podobnie opisane zostało miasto w 1837 w opracowaniu statystycznej dotyczącej państwa pruskiego[43]. NazwyPrudnik w książceKrótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej wydanej wGłogówku w 1847 użył też śląski pisarzJózef Lompa[44]. Wprowadzano tę nazwę również do wydawanych w drugiej połowie XIX w. i na pocz. XX w. poza Śląskiem polskich i czeskich opracowań encyklopedycznych, geograficznych i kartograficznych. W polskich publikacjach z tego okresu używano niekiedy spolonizowanej formyPrądnik, np. wSłowniku geograficznym Królestwa Polskiego[2], czyMałym śpiewaku, czyli zbiorze pieśni dla szkół polskich wydanym w 1871 w Prudniku[45]. NazwyPrądnik w 1945 używano urzędowo[46]. Obecna nazwa została administracyjnie zatwierdzona 7 maja 1946[47].
W historycznych dokumentach nazwę miasta wzmiankowano w różnych językach oraz formach:Neuenstat (1302),Stadt Neustadt (1321),dominus Novecivitatis (1321),der neuen Stadt Prudnik (1331),Praudnik oder Nova Civitas (1337),Nova Civitas (1339),Newstadt (1384),Newenstat (1388),Newnstadt prudnyk in Noua civitate Prudnik (1402),neuenstat Prudnik (1402),oppido nove civitatis alias Prawdenik (1404),Prudnik alias Nova civitas (1410),Newstadt anders Prudnik genant (1437),Prudnicze (1481),Praudnik (1489),Praudnigk (1536),Polnisch-Neustadt (1638),Neostadiensis, Neostadium Oppoliense, in Polsneustadt (1667/67),Neostadii, Neostadio (1687/88),Polnisch-Neustadt (1743),Neustadt, pohln. Prudnik (do 1708),Neustadt, P. Prudnik (1736),Neustadt, Prudnik (1845),Prudnik, Neustadt (1888)[48].
Wygląd symboli Prudnika sankcjonuje Statut Gminy Prudnik wraz z załącznikami[49].
Herb – czerwony mur z otwartą bramą i dwiema bocznymi wieżami o szpiczastych srebrnych dachach, między którymi znajduje się złoty, ukoronowany orzełPiastów Śląskich, z głową skierowaną w prawą stronę. Powyżej w pozycji frontalnej srebrnyszyszak zlabrami orazkoroną królewską jakoklejnot, a na niej powtórzony motyw murów z dwoma wieżami, pośrodku których umieszczony jest złotylew czeski stojący na tylnych nogach, z otwartą paszczą, czerwonym językiem i podniesionym ogonem.Tarcza herbowa jest gotycka, w kolorze błękitnym[50].
Flaga – prostokątny płat tkaniny, podzielony na dwie równe poziome części: czerwoną i błękitną z fragmentem herbu miasta[49].
Logo – stworzone w 2021 przez Agatę Hajdecką w związku z wprowadzeniem w mieście Systemu Identyfikacji Wizualnej[51]. Zostało ono zaprojektowane na podstawie herbu miasta. Wpisane jest w zaokrągloną tarczę hiszpańską. Nad otwartą bramą, pomiędzy dwoma wieżami, znajduje się orzeł. Na bazie logo miasta opracowano znaki dla jednostek miejskich[52].
Ślady pobytu człowieka na terenie obecnego miasta Prudnik, potwierdzone badaniami archeologicznymi, sięgają epokipaleolitu. Najstarsze osadnictwo w okolicy Prudnika prowadziły gromady myśliwskie, które eksploatowały okoliczne złoża krzemienne. Ich odnalezione wyroby są typowe dlaprzemysłu aszelskiego, z epoki międzylodowcowej[53]. Miejscowa ludnośćprasłowiańska utrzymywała kontakty handlowe zRzymem, co dokumentują znalezione tu rzymskie monety datowane na lata 700 p.n.e. – 1250 n.e.[54] Na wzgórzu nad Złotym Potokiem, w zachodniej części miasta, wydobyto z ziemi szczątki wojownikagermańskiego plemieniaWandalów, zmarłego w IV wieku n.e.[55]
Teren, na którym powstał Prudnik, znajdował się na styku plemieniaGolęszyc zOpolanami[56]. Przedlokacyjna osada na terenie obecnego miasta nosiła nazwę Polska Wieś[55]. Istnieje kilka wersji historii powstania miasta. Pierwsza z nich, obalona przezAugustina Weltzla w XIX wieku, przytoczona m.in. wSłowniku geograficznym Królestwa Polskiego[57] mówi, że drewnianyzamek Wogendrüssel założyli ok. 1000 rokutemplariusze, co jest ewidentną nieprawdą, gdyż zakon powstał dopiero w 1118. Według historyka Leo Woerla, Prudnik został założony w drugiej połowie X wieku przez uprzemysłowionychFlamandów, na co dowodem miało być rozplanowanie prudnickiego Rynku na podstawie flamandzkiej jednostki miary, tzw. „sznura flamandzkiego”, jednakże pomiaryflamandzkimi łanami były popularne przy lokacji wielu miejscowości na Śląsku i nie jest to dowód na udział Flamandów w założeniu miasta[58]. Najbardziej prawdopodobna wersja, przyjęta przez większość historyków i znajdująca potwierdzenie w dokumentach historycznych, wskazuje, że założycielem miasta był najwyższy marszałekKrólestwa Czech i namiestnikStyrii – czeski wielmożaWok z Rożemberka (Woko de Rosenberch, Vok I. zRožmberka)[b]. W latach 1255–1259 założył on w okolicy obecnego Prudnika kilka wsi i w zakolu rzeki Prudnik – zamek gotycki, kontrolujący ruch na szlaku handlowym zNysy doOpawy[59]. Prudnik był najdalej wysuniętym na północ bastionem Królestwa Czech[60].
Zamek w Prudniku w 1260 roku, rysunek autorstwa W. Schreibera
Syn Woka,Henryk z Rożemberka, ok. 1279 uzyskał dla Prudnika lokację miasta naprawie magdeburskim. Jedynym śladem pierwotnego miasta jest wieża zamkowa zwana „Wieżą Woka”. Pozostała zabudowa w większości spaliła się, natomiast budowle trwalsze, na przestrzeni wieków były rozbierane i przebudowywane. Po śmierci Henryka z Rożemberka właścicielem Prudnika został rycerzJaksa z Szybowic[61]. Miasto do 1337 znajdowało się w granicach czeskichMoraw i księstwa opawskiego, ostatnim morawskim panem był Albrecht z Fulštejnu. W 1337 król czeskiJan Luksemburski odkupił odeńziemię prudnicką i przekazał ją wraz z miastem księciu niemodlińskiemuBolesławowi Pierworodnemu[62]. Prudnik pozostał w Koronie Czeskiej, stał się dziedziczną posiadłościąPiastów opolskich, lenników czeskiego władcy. Władali oni Prudnikiem do śmierciJana II Dobrego w 1532, na którym wygasła linia opolska.
W 1373 w mieście wybuchła epidemiadżumy. Przeżyło ją tylko kilku mieszkańców, którzy ukryli się w pobliskich górach. Po powrocie do Prudnika spalili większość zabudowań i rozpoczęli odbudowę miasta[63]. Najstarszą znaną formąherbu Prudnika jest jego wizerunek na woskowej pieczęci z dokumentu z 1399 roku. Wyobrażał mur miejski z bramą i dwoma wieżami po bokach, między którymi znajdował się orzeł, a nad nim równoramienny krzyż[64].
Prudniccy rajcy nie zgadzali się na spłatę długu zmarłego w 1447 roku biskupaKonrada IV Starszego wobec kolegiatyotmuchowskiej. Z tego powodu, 23 marca 1464 Prudnik i okoliczne wsie zostały obłożoneekskomuniką zatwierdzoną przez papieżaPiusa II. HistorykAntoni Dudek ustalił, że ekskomunikę odwołano w XVI wieku, jednak nie został ujawniony dokument zdejmujący klątwę z miasta wydany przez papieża[69].
Król PolskiZygmunt I Stary w 1506 na Sejmie w Prudniku wymógł uchwałę zaciągnięcia 200 żołnierzylekkiej jazdy[70], którzy byli odtąd odpowiedzialni za utrzymywanie porządku publicznego na Śląsku[71]. W myśl zawartych z Janem II Dobrym umów Prudnik wraz z całymksięstwem opolsko-raciborskim przypadł królom czeskim z dynastiiHabsburgów. Udzielali oni opolskiego lenna m.in.Wazom w latach 1645–1666. Królewna polskaIzabela Jagiellonka, pani księstwa opolskiego, wywarła wpływ na obsadę proboszczaparafii w Prudniku i pośrednio wsparła tutejszych luteran. Przekazała radzie miejskiej patronat nadkościołem św. Michała Archanioła, potwierdziła cechowi rzeźników nowy statut i podarowała miastu działkę na karczmę na Dolnym Przedmieściu[72]. Miasto było własnością króla, stało się prężnym ośrodkiem rzemieślniczym i handlowym. Znani byli zwłaszcza prudniccy płóciennicy, eksportujący swoje wyroby doHolandii, a takżegarbarze. Od XVI do XVIII wieku Prudnik, w którym osiedlała się najbogatszaszlachta księstwa opolsko-raciborskiego, był najważniejszym ośrodkiem gospodarczym i politycznym Górnego Śląska. Był on też miejscem obrad sejmiku księstwa[73]. Z Prudnika wywodziła się śląska rodzina szlacheckaBilicerów[74].
W trakciewojny trzydziestoletniej ludność Prudnika została zdziesiątkowana. W 1625 tereny te zostały objęte epidemiądżumy. 12 lutego 1629, na mocy decyzji cesarzaFerdynanda II, kapitan La Mordie przepędził z Prudnika duchownych protestanckich, a miejscowa ludność protestancka była siłą zmuszana do przejścia na katolicyzm[75]. W 1642 miasto zdobyliSzwedzi, którzy je splądrowali i spalili. Po zakończeniu wojny miasto zostało jednak szybko odbudowane dzięki pomocy cesarzaFerdynanda III i cechu śląskich rzeźników[76], dzięki czemu Prudnik stał się największym miastem Górnego Śląska[77]. W Prudniku odbywały sięprocesy czarownic[78].
Miedzioryt z 1780 przedstawiający pożar miasta
21 sierpnia 1683 przez Prudnik w kierunku Moraw przeszło około 3000 wozów z amunicją i żywnością wraz z częścią armii królaJana III Sobieskiego, który jechał z wojskiem naodsiecz wiedeńską[79]. Przygraniczne położenie Prudnika powodowało, że w okresiewojen śląskich miasto wielokrotnie zmieniało swoją przynależność państwową[80]. W Prudniku utworzono jeden z czterech na Górnym Śląsku urzędów pocztowych[81]. 30 czerwca 1761 miasto wizytował królFryderyk II[80]. W lutym 1779 w trakciewojny o sukcesję bawarską Austriacy przeprowadzili atak artyleryjski na Prudnik, przez co spaliło się prawie całe miasto. W odweciePrusacy zniszczyliKarniów[82]. W sierpniu 1779 w Prudniku przebywał cesarzJózef II[83]. 20 sierpnia 1788 przez Prudnik przejeżdżał król pruskiFryderyk Wilhelm II z orszakiem. Król został zakwaterowany w ratuszu, a jego synFryderyk Wilhelm III i hrabia Brühl gościli w domu Antoniego Königera przy Rynku. Odbył się bal z udziałem króla. Król opuścił Prudnik następnego dnia[84].
Kamień Graniczny Królewskiego Miasta Prudnik wKrzyżkowicach
W połowie XVIII wieku Prudnik uchodził za najbogatsze miasto na Górnym Śląsku, a jego dochody były dziesięciokrotnie większe niż dochodyOpola. Było to spowodowane tym, że do miasta należało wówczas 11 wsi:Czyżowice,Dębowiec,Dytmarów,Jasiona,Krzyżkowice,Lubrza,Piorunkowice,Pokrzywna,Skrzypiec,Szybowice,Wieszczyna i częśćRudziczki. Zniesienie w XIX wieku pańszczyzny i uniezależnianie się miejscowości sprawiło, że źródła dochodów zaczęto upatrywać w gospodarce leśnej. Prudnik posiadał jeden z największych lasów komunalnych na Górnym Śląsku (Las Prudnicki) o powierzchni ponad 1000 ha[85].
Na początku XIX wieku nastąpił dalszy rozwój miasta, głównie drogą przyjmowania na kwaterę pruskich wojsk. Przemysł przędzalniczy stopniowo podupadł. Podczaswojen napoleońskich, na początku 1807 Prudnik został zajęty przez armię francuską[86]. Na mocy dekretu cesarza FrancuzówNapoleona Bonaparte z 6 kwietnia 1807 sformowano w Prudniku pułk ułanówLegii Polsko-Włoskiej z powracających z Włoch oddziałów polskich, które wzmocniono rekrutami zWielkopolski[87]. W latach 1807–1812 Prudnik był okupowany przez Francuzów, a w 1812 zajęli go Rosjanie[88]. Po wojnach pruskich i napoleońskich w 1816 miasto miało 82 330 talarów długu przy wpływach 14 687 talarów i wydatkach 14 238 talarów. Dług ten utrzymywał się do okresuwojny francusko-pruskiej (1870). W 1828 miasto miało ok. 4000 mieszkańców. W mieście powstały pierwsze przędzalnie i tkalnie wełny, lnu i jedwabiu, a także założona przez żydowskiego przemysłowcaSamuela Fränkla fabrykaadamaszku (istniała do 2011 jakoZPB „Frotex”). Wybudowano także cegielnię, browar, młyny i fabrykę octu. W nawiązaniu do najważniejszych zawodów wykonywanych przez mieszkańców miasta, Prudnik był nazywany „miastem tkaczy i szewców”[89][90].
Zakłady włókiennicze Fränkla
W październiku 1831 na ziemi prudnickiej rozpoczęła się epidemiacholery[91]. W Prudniku powołano komisję medyczną, złożoną z miejscowych polityków, oficerów i lekarzy[92]. Epidemia dotarła do miasta w styczniu 1832 i trwała do lutego tego samego roku. Zachorowało na nią 32 mieszkańców miasta, z których 24 zmarło. Zaraza powróciła w sierpniu 1832, powodując śmierć 17 mieszkańców miasta. Podczas trzeciej epidemii cholery, od września 1836 do 28 stycznia 1837, w Prudniku i okolicy odnotowano 517 zakażeń, z czego zmarło 231 osób. Cholera wróciła do Prudnika we wrześniu i październiku 1837, powodując 46 zakażeń i 28 zgonów[91].
Szpital przy ul. Młyńskiej wzniesiony w 1866
Mimo że Prudnik był jednym z największych ośrodków przemysłowych Górnego Śląska, w mieście nie odnotowano żadnych wystąpień robotniczych przeciwko kapitalistom, nawet podczaspowstania tkaczy śląskich w 1844 iWiosny Ludów[93].Komitet Centralny Narodowy w przygotowaniach dopowstania styczniowego wyznaczył Prudnik jako punkt kontaktowy i placówka gromadząca broń. Polacy prowadzili działalność konspiracyjną w okolicy miasta. Po wybuchu powstania zaostrzono kontrole na granicy prusko-austriackiej, każda osoba przybyła do Prudnika musiała zameldować się na policji, a miejscowy garnizon został postawiony w stan gotowości i przejął obowiązki jednostek wojskowych z pobliskich miast, które zostały wysłane na granicę prusko-rosyjską. W powstaniu styczniowym brali udział pochodzący z Prudnika Hieronim Olszewski, Piotr Linowski i Antoni Strogiński[94]. Epidemia cholery w mieście trwała ponownie od lipca do grudnia 1849. W 1866 władze miasta wzniosły szpital przy ul. Młyńskiej. 20 lipca tego samego roku w Prudniku wybuchła kolejna epidemia cholery, trwająca do 15 grudnia. Wśród 335 zarażonych mieszkańców miasta zmarło 120[91].
W 1921 w zasięguplebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko częśćpowiatu prudnickiego. Prudnik był poza terenem plebiscytowym, choć istniały tu polskie organizacje, w tymPolska Organizacja Wojskowa Górnego Śląska,Związek Polaków w Niemczech iPolsko-Katolickie Towarzystwo Szkolne[102]. W Prudniku utworzono Polski Komitet Plebiscytowy na powiat prudnicki, jednak z czasem został przeniesiony z Prudnika do Głogówka, a następnie doStrzeleczek, ponieważ jego lokal w Prudniku został zdemolowany[103]. Prudnik był terenem koncentracji niemieckich bojówek. W mieście znajdował się tajny magazyn wyposażenia wojskowego dla formacji paramilitarnych, a także baza rekrutacyjna członkówfreikorpsów[104]. W czasiepowstań śląskich na terenie Prudnika i okolic działało kilka polskich grup dywersyjnych, których celem było utrudnienie oddziałom niemieckim działań zbrojnych[105]. W czasieIII powstania śląskiego przy ul. Zamkowej w Prudniku mieścił się niemieckisąd kapturowy. Polaków skazanych przez sąd rozstrzeliwano w pobliskimLesie Niemysłowickim[106]. Szpitale w Prudniku pełniły rolę lazaretów dla rannych żołnierzy i ochotników[107].
W trakcieII wojny światowej, od 1941 w klasztorze bonifratrów ponownie funkcjonował lazaret, z filiami w budynku szkolnym przy ul. Szkolnej i wpałacu wMosznej[115]. W mieście przetrzymywano polskie Żydówki i jeńców angielskich. 26 września 1944 w zakładach włókienniczych w Prudniku założonopodobóz niemieckiego obozu koncentracyjnego wAuschwitz, do którego skierowano około 400 kobiet; głównie Żydówki zWęgier, a także Niemki, Polki i Ukrainki[116]. 39 więźniarek zostało zamordowanych lub zmarło z powodu trudnych warunków pracy. Ich zwłoki chowano na prudnickimcmentarzu żydowskim. Pozostałe, w styczniu 1945, zostały ewakuowane pieszo do obozuGroß-Rosen. W tymże miesiącu przez Prudnik przeszły także kolumny więźniów z innych obozów. W toku tzw.marszu śmierci wiele osób zmarło lub zostało zamordowanych przez Niemców[117].
Prudnicki Rynek po wojnie
W marcu 1945 wojskaArmii Czerwonej zaczęły planowaćuderzenie na Prudnik, które było najważniejszą częściąoperacji górnośląskiej. Na miasto miało pójść ponad 400 tysięcy żołnierzy. Do operacji przewidziano 988 czołgów, 1727 samolotów i prawie 6000 dział[118]. 17 marca 1945 Armia Czerwona zdobyła miasto. Na początku kwietnia Rosjanie utworzyli mieszkańcom getto na ulicy Chrobrego i Królowej Jadwigi, do którego przeniesiono około 9 tysięcy osób. Kolumnę cywilów pod eskortą zapędzono doLubrzy, a następnie doŻabnika[119]. Prudnik miastem frontowym był aż do maja 1945 w związku z tym, że w niewielkiej odległości od miasta broniły się oddziały niemieckie, które skapitulowały dopiero w maju 1945. W walkach o miasto brało udział około 200 tysięcy żołnierzy. Zginęło 673 żołnierzy radzieckich (na ich cześć wkrótce po wojnie na Placu Wolności wzniesionoPomnik Wdzięczności)[120]. 23 kwietniaprudnicki Rynek, Plac Farny i Plac Zamkowy zostały zbombardowane przezlotnictworadzieckie. Nie wiadomo jednak, czy bombardowanie było celowe. Według proboszcza Franza Pietscha było spowodowane wystrzeleniem błędnych znaków świetlnych przez pijanych Rosjan[121]. W wyniku działań wojennych Prudnik stracił około 15% stanu zabudowy. Zniszczone zostało m.in.sanktuarium Matki Bożej Bolesnej,schronisko „Szwedzki Szaniec”, ciężko uszkodzona została północna pierzeja Rynku zUrzędem Miejskim (rozebrany na przełomie lat 50. i 60. XX wieku)[122].
Odbudowa i porządkowanie zniszczeń wojennych w Prudniku
Po wyparciu oddziałów niemieckich w Prudniku w budynku przy ul. Armii Krajowej 16 utworzono powiatowąradziecką komendanturę wojskową[123]. 11 maja 1945 polska administracja przejęła władzę cywilną w powiecie prudnickim[124]. Wówczas Prudnik i okolice zostały zasiedlone między innymi przez część polskich przesiedleńców zKresów Wschodnich – zNadwórnej[125][126] i okolicTarnopola[127], a także przez osadników z centralnej Polski i repatriantów zCzerniowców naBukowinie[128]. Większość niemieckojęzycznej ludności została wysiedlona na zachód.
W 1945 miasto otrzymało nazwęPrądnik. Oficjalna zmiana nazwy naPrudnik miała miejsce 7 maja 1946[129]. Zmianę poprzedziła wielomiesięczna debata w lokalnej prasie, a przez jakiś czas funkcjonowały obie nazwy jednocześnie[130].
Pierwszym polskim burmistrzem miasta zostałAntoni Błaszczyński, a pierwszym polskim starostą prudnickim Józef Sopa. Trzy miesiące po przejęciu władzy Sopa wydał sprawozdanie z działań żołnierzy Armii Czerwonej na terenie Prudnika i okolicznych wsi: „Codzienne meldunki donoszą o wypadkach zrabowania bydła, inwentarza martwego, o obrabowaniu mieszkań i gwałceniu kobiet. W jednym wypadku została zgwałcona kobieta ponad 60-letnia. W innym wypadku dziewczynka lat 15. Gminne posterunki MO meldują, że ostatnie rabunki po wsiach wzrosły w gwałtowny sposób, że są zupełnie bezsilne. (...) Ludność wiejska żyje w ustawicznym strachu i wiecznym pogotowiu. (...) W mieście żołnierze Armii Czerwonej rabują na wielką skalę, zajeżdżając autami pod domy i wywożąc wszystko, co w mieszkaniu jest do wzięcia, a więc ubrania, pościel itp. Ofiarą padają nie tylko mieszkania niemieckie – opuszczone, ale i zajęte przez Polaków, o ile w danej chwili nikogo w mieszkaniu do obrony nie było.”[131]
Żołnierze w Ośrodku Szkolenia Górnośląskiej Brygady WOP w Prudniku
W maju 1959 działalność rozpoczęłoMuzeum Ziemi Prudnickiej[145]. W tym samym roku utworzonoNadleśnictwo Prudnik[146]. „Podział administracyjny województwa opolskiego według stanu na dzień 31 sierpnia 1964 r.” wymienia integralne części miasta:Chocim,Górka,Lipy,Młyn Czyżyka[147]. W latach 1964–1974 na południu miasta powstało spółdzielcze osiedle Marcelego Nowotki (od 1990osiedle Wyszyńskiego) na ponad 600 mieszkań[148]. W połowie lat 70. we wschodniej części Prudnika rozpoczęto budowę osiedlaJasionowe Wzgórze. Obecnie jest to największe osiedle mieszkaniowe w powiecie prudnickim[149]. W sierpniu 1977 Prudnik i okolice nawiedziłapowódź spowodowana obfitymi opadami deszczu. Fala wezbraniowa zniszczyła wiadukt kolejowy przy ul. Słowiczej[150].
Antykomunistyczna demonstracja w Prudniku (1981)
We wrześniu 1980 wZakładach Przemysłu Bawełnianego „Frotex” w Prudniku doszło do największej akcji protestacyjnej w województwie opolskim. Strajkowało około 1500 osób. Akcję zakończyło porozumienie zawarte 10 września. Za przykładem „Frotexu” poszli pracownicy innych zakładów pracy z terenu Prudnika, między innymi: zakład rymarsko-tapicerski w Prudnickiej Spółdzielni Pracy Różnej Wytwórczości Ogniwo, Spółdzielnia Transportu Wiejskiego w Prudniku, Zakład Usług Telewizyjnych, Spółdzielnia Kółek Rolniczych, Państwowy Ośrodek Maszynowy i Opolska Fabryka Mebli (zakład nr. 4 w Prudniku)[151].
Wyrwanie z ziemi pomnika Wdzięczności Armii Czerwonej
Po pierwszych wyborach dosamorządu terytorialnego w Polsce po jego przywróceniu w1990 roku burmistrzem miasta zostałJan Roszkowski[152]. W grudniu 1990 pomnik Wdzięczności Armii Czerwonej znajdujący się na Placu Wolności został wyrwany z ziemi i wywieziony[153]. Na jego miejscu w 1996 powstał pomnik Żołnierza Polskiego[154].
W maju 1994 został zlikwidowanygarnizon wojskowy w Prudniku[155]. W czerwcu 1997 została oddana do użytku miejska oczyszczalnia ścieków przy ul. Poniatowskiego[156].
Prudnik był pierwszym miastem w Polsce zalanym podczaspowodzi w lipcu 1997. W nocy z 6 na 7 lipca woda na Złotym Potoku zniosła kładkę dla pieszych na remontowanym moście przy ul. Kościuszki. Woda wlała się na niżej położone tereny wzdłuż biegu rzeki Prudnik, m.in. ulice: Kochanowskiego, Morcinka, Chrobrego, Batorego, Powstańców Śląskich, Kolejowa, Ogrodowa, Nyska. Zalane zostały liczne zakłady przemysłowe. Z miasta i okolicznych wsi ewakuowano 192 osoby. W usuwaniu skutków powodzi w Prudniku pomagali żołnierze z Ukrainy[157]. Straty w gminie Prudnik oszacowano na 8,6 miliona złotych (86 miliardów „starych” złotych)[158]. Zalane zostały 102 budynki, 836 ha gruntów rolnych, 119 domów jednorodzinnych, 3 obiekty sportowe, 3 przedszkola, 4 budynki szkolne, 17 budynków produkcyjnych, a liczbę poszkodowanych wyznaczono na 2425 osób[159].
W ramachreformy administracyjnej w Polsce w 1999 Prudnik ponownie stał się siedzibą powiatu prudnickiego[160]. W kwietniu 2003 Ośrodek Badań Wyborczych zorganizował w Prudniku prareferendum w sprawie przystąpienia Polski doUnii Europejskiej, traktowane jako „próba generalna” przed prawdziwymreferendum w czerwcu[161]. 81% głosujących mieszkańców opowiedziało się za wejściem do Unii. Wyniki prareferendum w Prudniku analizowały ogólnopolskie media[162].
Zalany rejon ronda Żołnierzy Wyklętych podczaspowodzi w 2024
W czasiepowodzi we wrześniu 2024 przepływające przez Prudnik rzeki Prudnik i Złoty Potok zalały miasto i okoliczne wsie, powodując liczne zniszczenia. Poziom wody był wyższy niż podczas powodzi tysiąclecia[167]. Ewakuowano m.in. mieszkańców ulic Chrobrego, Kochanowskiego, Kołłątaja i Morcinka[168]. Woda zalała ulice po obu stronach rzeki Prudnik, remontowanyStadion Miejski, tor łuczniczy,halę „Obuwnik”, ogródki działkowe, rejon ronda Żołnierzy Wyklętych, basen letni przy ul. Zwycięstwa. Zniszczony został fragment zabytkowego muru przy dawnym „Frotexie”[167] oraz trzy mosty dla pieszych[169]. Pod wodą znalazły się zakłady przemysłowe. Miasto zostało pozbawione prądu i wody[170]. Do Prudnika sprowadzono jednostki straży pożarnej z całej Polski, żołnierzyWojsk Obrony Terytorialnej oraz18 Dywizji Zmechanizowanej[171][172]. Samorząd wycenił straty wyrządzone przez powódź na kwotę ponad 100 milionów zł[173].
Według danychGUS z 30 czerwca 2018, Prudnik miał 21170 mieszkańców (6. miejsce w województwie opolskim i 212. w Polsce), powierzchnię 20,50 km² (10. miejsce w województwie opolskim i 284. miejsce w Polsce) i gęstość zaludnienia 1033 os./km²[175]. Mieszkańcy Prudnika stanowią około 37,77% populacji powiatu prudnickiego, co stanowi 2,15% populacji województwa opolskiego.
Historycznie Prudnik był ośrodkiem przemysłu włókienniczego, obuwniczego oraz drzewnego. Współcześnie w mieście rozwijają się sektory: motoryzacyjny, drzewny/meblowy, metalowy, oświetleniowy, obróbki szkła, budownictwa oraz rolnictwo[194]. Według stanu na 2023, w Prudniku znajdowało się 13 podmiotów, które zostały sklasyfikowane jako duże przedsiębiorstwa:Henniges Automotive (branża automotive), Steinpol Central Services (produkcja mebli),Spółdzielnia „Pionier”, Moretto Group, Woisch, Torkonstal (sektor metalowy), Furnika (sektor oświetleniowy), Diversa (obróbka szkła), Wa-Bet, Stryi, TaBet (budownictwo), Bardusch (usługi dla przemysłu) iStadnina Koni Prudnik (rolnictwo)[195].
Prudnik jest miastem o tradycjachwłókienniczych, które sięgają średniowiecza. Nazywany on był „miastem tkaczy”[196]. Rozwojowi włókiennictwa sprzyjała lokalizacja miasta i dostęp do świeżej wody. W 1493 nadano porządek rzemieślniczy prudnickimpłóciennikom[197], a w 1563 założono w Prudniku bractwosukienników[198]. W XVIII założono pierwsze manufaktury płótna w mieście[199][200]. Pierwsze znaczące fabryki włókiennicze w mieście powstały w latach 20. XIX wieku[201]. Największym przedsiębiorstwem w Prudniku, będącym jednocześnie jednym z największych producentów wyrobów włókienniczych na świecie, była fabryka założona w 1845 przezSamuela Fränkla, znana po 1945 jakoZakłady Przemysłu Bawełnianego „Frotex”. W latach swojej świetności „Frotex” zatrudniał 4 tysiące osób, a działalność przedsiębiorstwa znacznie przyczyniła się do rozwoju miasta[196]. Był to największy w Polsce producent ręczników frotowych[202]. W 2011 została ogłoszona upadłość „Frotexu”, a wraz z nią przemysł włókienniczy w Prudniku dobiegł końca[203]. W celu upamiętnienia tradycji włókienniczych miasta utworzone zostałoCentrum Tradycji Tkackich przyMuzeum Ziemi Prudnickiej[204].
Kolejną znaczącą działalnością w historii miasta był przemysł obuwniczy. Pierwsze w mieście zmechanizowane zakłady produkujące buty zostały założone w latach 1857 i 1861 przez Johanna Hanela i Josepha Bösela. Do końca XIX wieku powstało w mieście jeszcze siedem fabryk obuwia[205], a Prudnik był obokPirmasens i Borne czołowym ośrodkiem produkcji obuwia w Niemczech[206]. Nie doszło do lokalnej koncentracji zakładów obuwia. W 1895 prudnickie przemysł i rzemiosło obuwnicze zatrudniały ponad 2700 osób[205]. Miejscowy przemysł obuwniczy podupadł na początku XX wieku. W 1945 istniejące w Prudniku zakłady obuwnicze zostały połączone w jedno przedsiębiorstwo, od 1952 znane pod nazwąPrudnickie Zakłady Obuwia „Primus”[207]. Przedsiębiorstwo, przejściowo należące doŚląskich Zakładów Przemysłu Skórzanego „Otmęt”, zatrudniało niemal 2 tysiące osób, co czyniło je drugim po „Frotexie” najważniejszym pracodawcą w mieście. „Primus”, dotknięty przemianami gospodarczymi po 1989, został zlikwidowany w 2007[208].
Drugim przedsiębiorstwem w mieście, które po II wojnie światowej zajmowało się produkcją obuwniczą, była Szewska Spółdzielnia Pracy „Ogniwo”, założona w 1947. Prudnickiemu „Ogniwu” podlegał m.in. prom naOdrze wOtmęcie i zakład zegarmistrzowski wBrzegu. Zakład został wpisany w gospodarkę centralnie planowaną w 1951, otrzymując nazwę Spółdzielnia Pracy „Ogniwo”[209].
W 1998 swój zakład w Prudniku otworzyła niemiecka firma Bardusch, zajmująca się serwisowaniem i wynajmowaniem odzieży roboczej dla firm przemysłu spożywczego, ciężkiego, elektronicznego, chemicznego oraz koncernów motoryzacyjnych. Była to jedna z pierwszych, zachodnich firm, które otworzyły swoje zakłady w Prudniku po 1989. W Prudniku znajduje się centrala i główny zakład spółki Bardusch Polska, którym pracuje około 100 osób[210].
W Spółdzielni Pracy Różnej Wytwórczości i Usług „Ogniwo” w Prudniku, założonej w 1947 jako Szewska Spółdzielnia Pracy „Ogniwo”, wytwarzane były elementy wyposażenia m.in. dla samochodów produkowanych wFSC Lublin,ZSD Nysa,FSM iFSC „Star”[211]. W 1998 „Ogniwo” zostało postawione w stan likwidacji[212]. W 1951 założona zostałaSpółdzielnia „Pionier”, która od 1965 zajmuje się produkcją plastikowych i metalowych wyrobów na potrzeby runku motoryzacyjnego. „Pionier” dostarcza komponenty do marek takich jak:Ford,FIAT,Volkswagen,Bentley,Toyota,Audi,Lancia,BMW,Mini,Peugeot,Porsche,Citroën,Suzuki,Volvo,Saab,Hyundai,Abarth[213]. Jest to największy na Opolszczyźniezakład pracy chronionej[214]. W 2016 w zachodnich halach po ZPB „Frotex” rozpoczął działalność amerykański koncernHenniges Automotive (dostawca uszczelek i komponentów amortyzujących drgania)[215]. Pod koniec 2017 pracowało w nim około 150 osób[216].
Artykuły spożywcze, jak wafle, herbatniki, suchary, produkowane były przez Spółdzielnię „Pionier” w pierwszych latach działalności firmy[213]. W 1946 utworzona zostałaOkręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Prudniku. Była ona właścicielem zakładów wŚcinawie Małej, w Głogówku i wŁambinowicach. Produkty mleczarni trafiały w 80% do sieci handlowych działających na polskim rynku[217]. W 2023 Sąd Rejonowy w Opolu ogłosił upadłość OSM Prudnik[218]. W 2010 w Prudniku została wybudowana hala serwisowo-magazynowa firmy Cream, która zajmuje się serwisem urządzeń oraz linii produkcyjnych w piekarniach i cukierniach[219].
W mieście działałopaństwowe gospodarstwo rolne –Stadnina Koni Prudnik, która rozpoczęła działalność w 1968 po wydzieleniu zeStadniny Koni Moszna. Od 1994 działa jako Stadnina Koni Prudnik Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo zajmuje się hodowlą koni sportowych, hodowlą i chowem bydła, produkcją roślinną, a także nauką jazdy konnej[220]. Na północnych obrzeżach Prudnika znajduje się stumetrowy elewator zbożowy, służący do oczyszczania, sortowania i składowania zboża o pojemności ok. 1000 m³[221].
W 1978 rozpoczęła działalność firma Diversa, która zajmuje się produkcją akwariów. Od 2018 wchodzi w skład Grupy Aquael[222]. Od 1996 w Prudniku działa zakład Artech Polska, będący częścią francuskiej grupy Armor. Zajmuje się on produkcją kaset do drukarek[223]. W 2000 na bazie dawnych Opolskich Fabryk Mebli założony został oddział firmy Steinpol Central Services, należącej doSteinhoff International Holdings i zajmującej się produkcją mebli tapicerowanych[214][224]. W 2024 prudnicki Steinpol zatrudniał około 500 osób[214]. Przy drodze prowadzącej z Prudnika do Dębowca znajduje się kamieniołom. Kopalnia Szarogłazu „Dębowiec” należy do Kopalń Odkrywkowych Surowców Drogowych S.A. wNiemodlinie[225]. Spółka Torkonstal, producent pojemników i kontenerów metalowych, powstała jako własność gminy Prudnik. Została sprywatyzowana w 2007[226]. Firma Furnika, produkująca oświetlenie LED do mebli, przeniosła się do Prudnika z Nysy w 2014[227]. W mieście działa włoska firma Moretto – producent zautomatyzowanych systemów dla przetwórstwa tworzyw sztucznych[228]. W 2024 w Prudniku ulokowano zakład spółki Wood of Fire, produkującej drewno opalane techniką wierzchniego zwęglania[229].
W północnej części miasta została wyznaczona w 1989 Dzielnica Przemysłowa[230]. W 2009 na 12 ha gruntów w Dzielnicy Przemysłowej została wyznaczona „Podstrefa Prudnik”Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej „Invest-Park”[231]. W 2016 do podstrefy zostały przyłączone tereny dawnych Zakładów Przemysłu Bawełnianego „Frotex” przy ul. Nyskiej, w których rozpoczął działalność amerykański koncern Henniges Automotive[232]. Następnie obszar, poszerzony do 20 ha, przejęłaKatowicka Specjalna Strefa Ekonomiczna (Podstrefa Gliwicka)[233]. Strefa znajduje się przy ulicach Przemysłowej i Meblarskiej, przy północnej obwodnicy miasta[214]. Do 2024 w Podstrefie Prudnik ulokowały się m.in. zakłady produkcyjne: TSP[234], Furnika[235], Moretto[236], Henniges Automotive[237], „Pionier”[214], Wood of Fire[238].
Targowisko miejskie w Prudniku znajdowało się w rejonie ul. Sobieskiego[241], a następnie przy ul. Jagiellońskiej[242]. W 2013 oddano do użytku halę targową przy ul. Starej[243].
W 2013 przy ul. Skowrońskiego na Jasionowym Wzgórzu zbudowany został pasaż handlowo-usługowy „Czerwona Torebka”[244] o powierzchni ok. 700 m²[245]. W 2021 na obszarze gminyLubrza, w bezpośrednim sąsiedztwie zabudowań Prudnika, wzniesiono centrum handlowePremium Park[246], o powierzchni handlowej 8743 m²[247]. Jest to jeden z największych obiektów tego typu na południu województwa opolskiego, ulokowały się w nim m.in. marki:4F,KiK,TEDi,Martes Sport,Monnari Trade,Neonet, Pepco,Smyk, Biedronka,CCC,Deichmann,Sinsay,McDonald’s,Shell, Rossmann,Bricomarché[248]. W 2024 rozpoczęto budowę galerii handlowej w rejonie skrzyżowania ulic Podgórnej i Sybiraków w Prudniku[239], w sąsiedztwie pasażu „Czerwona Torebka”[249].
Linia kolejowa nr 137 relacjiKatowice –Legnica, zwana magistralą podsudecką, została doprowadzona do Prudnika w 1876[258]. Połączyła ona uprzemysłowione miastaPrzedgórza Sudeckiego z kopalniami Górnego Śląska[259]. Została zaliczona do linii pierwszorzędnych o najważniejszym znaczeniu państwowym[260].
Lokalni przedsiębiorcy i właściciele majątków ziemskich zawiązali w 1895 spółkęKolej Prudnicko-Gogolińska z siedzibą w Prudniku, której celem stała się budowa linii lokalnej z Prudnika doGogolina.Linia kolejowa nr 306 relacji Prudnik –Goglin została oddana do użytku w 1896[261]. Powódź w 1997 zniszczyła most naOdrze wKrapkowicach, uniemożliwiając dojazd do Gogolina. W 2005 ruch na linii 306 został zawieszony. Zmodernizowana do celów towarowych linia relacji Prudnik –Krapkowice została oddana do użytku w 2016[262][263]. Na bocznicy między składem militarnym w lesie koło Strzeleczek a Prudnikiem odbywa się wojskowy ruch transportowy[264].
Dworzec autobusowy w Prudniku znajduje się w pobliżu centrum miasta, przy ul. Kościuszki 9. W październiku 2021 został zamknięty w celu przebudowy[265]. W styczniu 2023 zakończono budowę nowego budynku dworca[266]. Centrum przesiadkowe zostało otwarte 1 marca 2023[267]. Zlikwidowana zajezdnia autobusowa znajdowała się przy ul. Kościuszki 74, przy skrzyżowaniu z ul. Grunwaldzką[268].
Autobus komunikacji miejskiej na parkingu przy ul. Poniatowskiego
W latach 1953–1960 w Prudniku funkcjonowała stacja terenowaPKS-u okręgu katowickiego. W 1960 utworzono placówkę terenową PKS-u Nysa. Następnie, od 1980 do 1990 działał oddział PKS w ramach dyrekcji w Opolu. W 1990 zlikwidowano dyrekcję okręgową i utworzono PPKS Prudnik. W 2004prudnicki PKS został sprywatyzowany z udziałem Connex Polska[269]. W 2008, w wyniku połączenia spółek PKS Connex Prudnik i PKS Connex Kędzierzyn-Koźle, utworzona została spółkaVeolia Transport Opolszczyzna[270], w 2013 przejęta przezArriva Bus Transport Polska[271]. W 2019 Arriva wycofała się z Prudnika[272]. Wówczas organizacją przewozów pasażerskich w Prudniku i okolicy zajęły się ościenne PKS-y[273][274]. W grudniu 2021 powołanoPowiatowo-Gminny Związek Transportu „Pogranicze”, mający na celu poprawę jakości transportu[275].
Od 1984 na terenie miasta funkcjonujekomunikacja miejska[276], świadczenie usług zleca Urząd Miasta. Obsługa komunikacji odbywa się przez firmy zewnętrzne wyłonione w drodze ogłaszanego co roku przetargu. Zgodnie z uchwałą przyjętą w 2021, komunikacja miejska w Prudniku została ustanowiona bezpłatną dla pasażerów[277]. W 2022 przetarg na przewozy miejskiej komunikacji autobusowej wygrało Przedsiębiorstwo Usługowo-Handlowe „Fox”[278].
Prudnik posiada rozwiniętą infrastrukturę z siecią tras rowerowych, łączącymi się ze ścieżkami turystycznymi w Czechach[279].
Ścieżki rowerowe orazpieszo-rowerowe zostały zbudowane wzdłuż ulic: Dąbrowskiego, Nyskiej, Skowrońskiego[280], Powstańców Śląskich, Kolejowej[281], Asnyka[282], Staszica, Szkolnej[283], Gimnazjalnej[284], Legionów[285], Fränkla[286], Poniatowskiego[23], Sądowej[287]. Powstała również ścieżka rowerowa wokół stawu przy ul. Poniatowskiego[288] oraz oświetlona ścieżka na stokuKoziej Góry[289].
W 2020 ukończono budowęścieżki rowerowej z Prudnika do Mosznej, przedłużonej w 2021 doZieliny[290]. Ścieżka długości ponad 20 km zaczyna się w Prudniku przy rondzie im. Stanisława Szozdy i prowadzi wzdłuż dróg wojewódzkich nr 414 i409 przezLubrzę,Dobroszewice,Białą,Krobusz,Dębinę iMoszną[291], kończąc się w Zielinie[290].
W siedzibie starostwa powiatowego w Prudniku utworzono w 2017 wypożyczalnię rowerów turystycznych[292]. Przy dworcu autobusowym umiejscowiono parking dla rowerów wraz ze stacją ich obsługi[287].
Gminny Zarząd Oświaty i Wychowania w Prudniku, powołany w 1995, ma swoją siedzibę wratuszu, przy Rynku 1[296]. Wydział Oświaty i Zdrowia Starostwa Powiatowego w Prudniku znajduje się w gmachu starostwa przy ul. Kościuszki 76[297].
Za organizację życia kulturalnego w mieście odpowiedzialny jestPrudnicki Ośrodek Kultury, utworzony w 1992 w wyniku połączenia Miejsko-Gminnego Ośrodka Kultury w Prudniku z innymi lokalnymi instytucjami kultury[307]. Ma on swoją siedzibę w zabytkowejwilli rodziny Fränkel przy ul. Kościuszki 1a[308]. Filiami Prudnickiego Ośrodka Kultury są Wiejskie Domy Kultury w pobliskich miejscowościach, a także Świetlica Środowiskowa na Jasionowym Wzgórzu[309]. Pod Prudnicki Ośrodek Kultury podlegają Miejska i Gminna Biblioteka Publiczna w Prudniku, działająca od 1947[310], a także uruchomione w 2016 Kino „Diana” przy ul. Mickiewicza 1[311].
W 1959 w Prudniku założone zostałoMuzeum Ziemi Prudnickiej[312]. W 2010 założono jego oddział poświęcony upamiętnieniu tradycji włókienniczych Prudnika i okolic –Centrum Tradycji Tkackich[313]. W mieście znajdują się trzy galerie sztuki: Galeria „Wykrzyknik”[314] i Galeria „Na Poddaszu”[315] w Prudnickim Ośrodku Kultury, a także Galeria SztukiHanny Bakuły „No Ba!” przy Rynku 2[316].
Corocznie w czerwcu lub lipcu naprudnickim Rynku odbywa się impreza plenerowa Dni Prudnika, organizowana przez Prudnicki Ośrodek Kultury. Podczas Muzycznego Finału Dni Prudnika odbywają się koncerty popularnych artystów muzycznych reprezentujących gatunki takie jak rock, pop, hip-hop, poezja śpiewana, czy muzyka taneczna. Dodatkowo, do występów zapraszani są artyści związani z Prudnikiem i okolicą[326].
Eskaubei & Tomek Nowak Quartet, Jazz Prudnik Festival (2018)
Cyklicznie w pierwszy weekend sierpnia w ogrodzie Prudnickiego Ośrodka Kultury organizowany jestMiędzynarodowy Festiwal Jazzowy (Jazz Prudnik Festival). Pierwsza edycja festiwalu miała miejsce w 2007 na Rynku z inicjatywy muzykaRyszarda Czeczela, który został dyrektorem artystycznym przedsięwzięcia. Jest to największajazzowa impreza plenerowa w województwie opolskim. Występowali na niej wykonawcy z Polski, Czech, Niemiec, Austrii, Francji, Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych. W ramach festiwalu odbywają się też m.in. spotkania autorskie, pokazy plenerowe filmów czy wystawy fotograficzne[327][328].
Na stokach Koziej Góry w południowej części miasta, na błoniach przy klasztorze franciszkanów na skraju Lasu Prudnickiego[329], co roku w lipcu odbywa się Zlot Motocyklistów, któremu towarzyszy plenerowy festiwal muzykirockowej iheavymetalowej, w 2021 nazwanyRock Festiwal Pogranicza. Zlot Motocyklistów w Prudniku organizowany jest od 2006 przez Opolskie Towarzystwo Motocyklowe OTM Prudnik we współpracy z samorządem gminy Prudnik. Inicjatorem jego powstania był lokalny przedsiębiorca Artur Żurakowski[330]. W ramach zlotu odbywają się również demonstracje motocykli i pokazy wyczynów kaskaderskich na motocyklach[331]. OTM Prudnik jest również organizatorem motocyklowego kolędowania w klasztorze franciszkanów oraz MotoMikołajów[332][333].
Corocznie w październiku w Prudniku i Głogówku odbywa się Śląski Festiwal Ziemi Prudnickiej im. Ludwiga van Beethovena – festiwal muzyki klasycznej upamiętniający pobytLudwiga van Beethovena w Głogówku[334]. Podczas „festiwalu Beethovenowskiego” artyści muzyczni z Polski i zagranicy (w tym zJaponii) wykonują utwory słynnych kompozytorów klasycznych[335].
Corocznie w czerwcu, w widowiskowo-sportowejHali „Obuwnik” przy ul. Łuczniczej, odbywa się Wystawa Twórców Ludowych i Rzemiosła Artystycznego Pogranicza Polsko-Czeskiego. Jest to trzydniowa prezentacja rękodzieła i rzemiosła artystycznego (malarstwo, rzeźbiarstwo, garncarstwo, metaloplastyka, koronkarstwo, haft, biżuteria), a także prezentacja kuchni regionalnej oraz krajów europejskich, reprezentowanych przez miasta partnerskie Prudnika. Patronami wydarzenia są lokalne samorządy oraz polsko-czeskie konsulaty[336]. W tym samym miejscu we wrześniu organizowane są Targi Przedsiębiorczości i Rzemiosła Inter–Region „Dom i Ogród”, podczas których prezentowane są branże związane z budową oraz wyposażeniem domu, a także zagospodarowaniem ogrodu[337].
PodczasIII powstania śląskiego w 1921 w Prudniku został nagrany fragment kroniki filmowejMesster-Woche, dokumentujący pracę przy rannych żołnierzach w prudnickim lazarecie[346]. W 1938 nagrany został nazistowski materiał propagandowyEinmarsch in das Sudetenland, prezentujący wizytę Adolfa Hitlera m.in. w Prudniku[347]. W 1953 powstał materiałPolskiej Kroniki Filmowej pod tytułemDziewczęta z Prudnika, opowiadający o uczennicach Szkoły Przysposobienia Zawodowego w Prudniku[348].
Pochodzący z Prudnika raperZ.B.U.K.U w swoich tekstach kilkukrotnie odwoływał się do swojego miasta rodzinnego. W całości o Prudniku traktują dwie piosenki Z.B.U.K.U: „MVP” (2015) i „Hometown” (2024)[359][360]. Z Prudnikiem związany jest również tekst piosenki „Ucieczka 5:55” (2009) zespołu rockowegoElektryczne Gitary[361]. W 2018 w kościele św. Michała Archanioła w Prudniku nagrana została płytaMeditationes ad misterium Trinitatis z seriiOrgany Śląska Opolskiego[362]. Pochodzący z ziemi prudnickiej artystaArtur Klose wykonał rzeźbęFranza Kafki, która zawiera mechanizm odtwarzający piosenkę na temat związku Kafki zFelice Bauer i Prudnikiem – „Kafka i Prudnik to poważna sprawa”. Rzeźba ta została umieszczona w październiku 2024 w ośrodku wypoczynkowym Puerto Rico naGran Canarii[363].
Prudnik został upamiętniony przezValentina Torkę w nazwie owada z podrządutrzonkówekTrigonalys prudnicensis (synonimPseudogonalos hahnii)[364].
Głównym podmiotem odpowiedzialnym za sport i rekreację w mieście jestOśrodek Sportu i Rekreacji w Prudniku. Z dniem 1 stycznia 2020 został połączony z Agencją Promocji i Rozwoju Gminy Prudnik tworząc Agencję Sportu i Promocji[378].
W mieście działały również m.in. kluby piłkarskieWKS Kabewiak Prudnik i LUKS Flora Prudnik, kluby kolarskie LZS Prudnik, LKS Zarzewie Prudnik, Włókniarz Prudnik, Pogoń Prudnik, Zryw Prudnik, PTTK Prudnik, Góral Ziemia Prudnicka, SKS Prudnik[383] i klub hokeja na lodziePogoń Prudnik. W Prudniku utworzono jedyny w województwie opolskim męski Koszykarski Ośrodek Sportowego Szkolenia MłodzieżyPZKosz[384].
W okresie międzywojennym w Prudniku działały cztery kluby piłkarskie: SV Guts Muths Neustadt, VfR Neustadt, SC Preußen Neustadt i DJK Neustadt[385].
Pierwszą siedzibą burmistrzów prudnickich byłratusz w centrumRynku. W 1896 wzniesiono nowy gmachUrzędu Miejskiego przy miejscowym rynku, rozebrany w latach 50.–60. XX wieku. Od tej pory siedzibą burmistrzów jest Urząd Miejski przy ul. Kościuszki 3.
Współpraca zagraniczna Prudnika obejmuje przede wszystkim płaszczyznę kulturalną, oświatową, naukową, gospodarczą czy sportową ze swoimimiastami partnerskimi, z którymi podpisano umowę o wzajemnej współpracy oraz z miastami zaprzyjaźnionymi.
Prudnik jest jednym z miast o największych walorach turystycznych w województwie opolskim[437]. Posiada rozwiniętą turystykę, jednak nie jest to typowo turystyczne miasto[438]. Jest tu dobrze rozwinięta baza noclegowa i gastronomiczna. Położenie miasta sprawia, że stanowi ono bazę wypadową na polsko-czeskim pograniczu. Tutaj zaczyna się, ciągnący się przez całeSudety (doŚwieradowa-Zdroju)Główny Szlak Sudecki im. Mieczysława Orłowicza – jedna z dwóch najważniejszych oznakowanych tras pieszych w polskich górach. Ze względu na kolarskie tradycje Prudnika (miejsce pochodzeniaStanisława Szozdy iFranciszka Surmińskiego), szczególną rolę w turystyce miasta odgrywaturystyka rowerowa[439]. W lipcu 2010 w Prudniku obchodzony był VI Europejski Tydzień Turystyki Rowerowej, w którym wzięło udział 605 rowerzystów z całej Europy[440]. Prudnik jest jedną z najczęściej odwiedzanych miejscowości wGórach Opawskich.Sanktuarium św. Józefa w Prudniku-Lesie – miejsce internowania prymasaStefana Wyszyńskiego – jest ważnym centrum pielgrzymkowym[439]. Oprócz Polaków, Prudnik odwiedzają też turyści z Czech i Niemiec, przez co w mieście można znaleźć trójjęzyczne tablice informacyjne[441].
Szlak Historyczny Lasów Królewskiego Miasta Prudnik (17,5 km): Park Miejski w Prudniku – stare dęby w Prudniku –Kapliczna Góra –Kobylica –Dębowiec – rozdroże podTrzebiną – sanktuarium św. Józefa w Prudniku–Lesie – Prudnik–Lipy – Park Miejski w Prudniku
Ścieżka spacerowa „Od Jana Pawła II do Stefana Wyszyńskiego” (5,3 km): kościół Miłosierdzia Bożego w Prudniku –Czyżykowa Góra – sanktuarium św. Józefa w Prudniku–Lesie
Ścieżka dydaktyczna „Las Prudnicki” (7 km): ul. Dąbrowskiego w Prudniku – stare dęby w Prudniku – Kobylica – sanktuarium św. Józefa w Prudniku–Lesie – ul. Dąbrowskiego w Prudniku
Wieża Woka – pozostałość po XIII-wiecznym zamku, najstarsza prywatna budowla obronna na terenie Polski. Po gruntownym odrestaurowaniu w 2009 pełni rolę punktu widokowego. Liczy 41 m wysokości, rozpościera się z niej widok na panoramę Prudnika i Gór Opawskich.
Wieża Katowska – jedna z pozostałości po XV-wiecznych murach miejskich, wchodzi w skład tzw. „Arsenału”, czyli siedziby głównejMuzeum Ziemi Prudnickiej. Po rewitalizacji 2014 pełni rolę punktu widokowego. Na jej szczycie znajduje się taras widokowy, z którego można oglądać panoramę Prudnika[453].
wieża widokowa na Koziej Górze – dostępna całorocznie drewniana wieża widokowa naKoziej Górze, ok. 3 km na południe od centrum Prudnika, w pobliżu sanktuarium św. Józefa. Otwarta w 2009, ma 15 m wysokości, przy czym górny taras widokowy znajduje się na wysokości 11 m. Z najwyższego tarasu rozciąga się widok na Góry Opawskie (masywBiskupiej Kopy iSrebrnej Kopy), Prudnik, a przy dobrej widoczności naGórę Świętej Anny. Pod wieżą znajdują się stoliki z ławkami[454].
platforma widokowa przy stawach paciorkowych – drewniana platforma widokowa nad ostatnim z pięciu stawów paciorkowych na południu miasta. Niecki służą dłuższemu utrzymaniu wody w lokalnym środowisku przyrodniczym. Z platformy roztacza się widok na Prudnik[24].
platforma widokowa na Czyżykowej Górze – drewniana platforma widokowa postawiona w najwyższym punkcie alei w kompleksie ogrodów działkowych na Czyżykowej Górze między ul. Łuczniczą a Wiejską. Powstała w kwietniu 2015 w ramach ścieżki spacerowej PTTK „Od Jana Pawła II do Stefana Wyszyńskiego”. Z platformy rozpościera się widok na Prudnik[455].
trzy platformy widokowe przy ścieżce pieszo-rowerowej wokół stawu przy ul. Poniatowskiego, zbudowane w 2018[456].
Wieże widokowe w Prudniku wchodzą w skład programu turystycznegoWieże Pogranicza, który ma zachęcić turystów do odwiedzenia punktów widokowych i poznawania atrakcji pogranicza polsko-czeskiego w Górach Opawskich iJesionikach[457]. Ponadto, w północnej części miasta znajduje się prywatna wieża widokowa przy hotelu, a w pobliskiej Wieszczynie dostępna całoroczniewieża widokowa wybudowana w 2009 w ogrodzie schroniska młodzieżowego, z widokiem na masyw Biskupiej Kopy i Srebrnej Kopy, podobna do wieży na Koziej Górze[458].
Policja – Komenda Powiatowa Policji w Prudniku (ul. Skowrońskiego 39)
Areszt Śledczy – przeznaczony dla mężczyzn. Obsługuje sądy i prokuratury w Prudniku i Nysie. W jego skład wchodzi też oddział zakładu karnego typu zamkniętego dla mężczyzn recydywistów penitencjarnych.
Straż pożarna – Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w Prudniku (ul. Legionów 12A)
Odznaka honorowa „Zasłużony dla Miasta i Gminy Prudnik” została ustanowiona Uchwałą Rady Miejskiej Nr XLV/375/1998 z dnia 26 marca 1998. Jest ona przyznawana osobom, instytucjom, organizacjom społecznych, gospodarczych i politycznych jako wyraz uznania i wdzięczności za zasługi dla miasta i gminy Prudnik[474].
↑Na czeskiej mapie Moraw i Śląska z 1888 roku wydanej przez dr. Karela Schobera jest nazwaBrudník, choć jest to raczej błąd literowy niż prawdziwa nazwa, gdyż mapy niemieckie z tego okresu nie podają takiej nazwy.Mapa Moraw i Śląska z 1888 roku.
↑Wykaz obejmuje przynależność radnych do ugrupowań w dniu publikacji wyników wyborów (w niektórych przypadkach radni zmienili w trakcie trwania kadencji swoją przynależność, bądź stali się radnymi niezależnymi).
↑Zygmunt Boras: Związki Śląska i Pomorza Zachodniego z Polską w XVI wieku. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 1981, s. 60.OCLC9281477. Cytat:Górny Śląsk zaś dzielił się na księstwa: opolskie, […] niemodlińskie […].
↑AndrzejA.DereńAndrzejA.,Strzeleczki ponownie miastem: Czwarte miasto ziemi prudnickiej, „Tygodnik Prudnicki”, 2 (1716), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 10 stycznia 2024, s. 19,ISSN1231-904X.
↑abStatut Gminy Prudnik [online], bip.prudnik.pl, 2 stycznia 2018 [dostęp 2024-04-26] [zarchiwizowane zadresu 2018-01-02].
↑RyszardR.KwiatkowskiRyszardR.,Pieczęć i herb Prudnika, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt, 7, Prudnik: Zakłady Przemysłu Bawełnianego „Frotex”, 14 października 1990, s. 5.
↑FryderykF.KremserFryderykF.,Góry Opawskie, czyli okolice Biskupiej Kopy, Opole: Wojewódzki Ośrodek Informacji Turystycznej, 1986. Brak numerów stron w książce
↑Marta Hatalska. Prudnik – miejscem obrad sejmiku opolsko-raciborskiego od połowy XVI do połowy XVIII w. „Ziemia Prudnicka”, 2004. Prudnik: Spółka Wydawnicza „ANEKS”.brak numeru strony
↑MarcinM.HusakMarcinM.,Prudnicki burmistrz Mathias der altere Bilitzer, czyli... słów kilka o sposobie sprawowania władzy pod panowaniem Habsburgów cz. 2, „Tygodnik Prudnicki”, 8 (1313), 24 lutego 2016, s. 14,ISSN1231-904X.
↑AndrzejA.DereńAndrzejA.,Bitwa o Świętego Rocha [online], tygodnikprudnicki.pl, 19 sierpnia 2009 [dostęp 2020-03-01] [zarchiwizowane zadresu 2021-10-20](pol.).
↑MarcinM.HusakMarcinM.,Słów kilka o Königerach (cz.2), „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 44 (1192), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 30 października 2013, s. 13,ISSN1231-904X.
↑Marcin Husak: Niecodziennik! Prudnik mniej znany... Agencja Promocji i Rozwoju Gminy Prudnik, 2018, s. 77.ISBN 83-65916-45-2.
↑HenrykaH.MłynarskaHenrykaH.,Gdy Francuzi okupowali Śląsk, „Tygodnik Prudnicki”, 32 (1746), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 7 sierpnia 2024, s. 20,ISSN1231-904X.
↑abcDragomirD.RudyDragomirD.,Epidemia cholery w Głogówku i powiecie prudnickim w XIX wieku (cz. II), „Tygodnik Prudnicki”, 11 (1777), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 12 marca 2025, s. 20–21,ISSN1231-904X.
↑DragomirD.RudyDragomirD.,Epidemia cholery w Głogówku i powiecie prudnickim w XIX wieku (cz. I), „Tygodnik Prudnicki”, 10 (1776), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 5 marca 2025, s. 22–23,ISSN1231-904X.
↑Los robotników, „Tygodnik Prudnicki”, 5 (271), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 4 lutego 1996, s. 10,ISSN1231-904X.
↑FranciszekF.DendewiczFranciszekF.,Prudniczanie w powstaniu styczniowym, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 5 (635), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 29 stycznia 2003, s. 18,ISSN1231-904X.
↑SebastianS.RosenbaumSebastianS.,MirosławM.WęckiMirosławM.,Nadzorować, interweniować, karać. Nazistowski obóz władzy wobec Kościoła katolickiego (1934–1944). Wybór dokumentów, Katowice:Instytut Pamięci Narodowej, 2010, s. 60.
↑Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa „Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939–1945”, Sport i Turystyka 1988,ISBN 83-217-2709-3, s. 494.
↑abcFranciszekF.DendewiczFranciszekF.,Maj 1945 roku na ziemi prudnickiej [online], tygodnikprudnicki.pl, 31 maja 2006 [dostęp 2019-03-04] [zarchiwizowane zadresu 2021-10-20].
↑Oczyszczalnia ze wstążką, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 22 (341), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 1 czerwca 1997, s. 1,ISSN1231-904X.
↑RyszardR.NowakRyszardR.,Dwa i pół tysiąca poszkodowanych, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 27 (861), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 4 lipca 2007, s. 12,ISSN1231-904X.
↑Ludność Ziemi Prudnickiej, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 52 (266), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 24 grudnia 1995, s. 10,ISSN1231-904X.
↑Rocznik statystyczny. R. 11, 1947, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 1947 [dostęp 2019-03-21]. Brak numerów stron w książce
↑abWielkie ćwiczenia. Nam niedogodności nie grożą, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 8 (1722), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 21 lutego 2024, s. 6,ISSN1231-904X.
↑DamianD.WicherDamianD.,Nowy PKS, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 49 (732), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 8 grudnia 2004, s. 5,ISSN1231-904X.
↑AndrzejA.ZiemiańskiAndrzejA.,Zapach szkła, Fabryka Słów Sp.zo.o., 10 lutego 2016,ISBN 978-83-7964-054-6 [dostęp 2024-07-28](pol.). Brak numerów stron w książce
↑JanuszJ.StefankoJanuszJ.,DamianD.WicherDamianD.,Jubileusz Podokręgu, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 48 (783), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 30 listopada 2005, s. 19,ISSN1231-904X.
↑Dookoła Polski przez Prudnik, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 38 (201), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 25 września 1994, s. 9,ISSN1231-904X.
↑Z frekwencją powyżej średniej, „Głos Włókniarza”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 12 (661), Opole: Opolskie Wydawnictwo Prasowe, 15 czerwca 1990, s. 2.
↑Wyniki wyborów samorządowych, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 26 (189), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 26 czerwca 1994, s. 1, 4,ISSN1231-904X.
↑Wybory gminne w Prudniku, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 41 (412), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 15 października 1998, s. 3,ISSN1231-904X.
↑MarcinM.HusakMarcinM.,Prudnicki burmistrz Mathias der altere Bilitzer, czyli... słów kilka o sposobie sprawowania władzy pod panowaniem Habsburgów cz.1, „Tygodnik Prudnicki”, 7 (1312), 17 lutego 2016,ISSN1231-904X. Brak numerów stron w czasopiśmie
↑Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 29 sierpnia 2005 r. w sprawie wykazu gmin i innych jednostek zasadniczego podziału terytorialnego państwa położonych w strefie nadgranicznej oraz tablicy określającej zasięg tej strefy (Dz.U. z 2005 r. nr 188, poz. 1580).
↑PSG w Opolu [online], slaski.strazgraniczna.pl, 19 sierpnia 2012 [dostęp 2024-05-08].
Antoni Kazimierz Dudek: Prudnik – Las. Przewodnik. Sanktuarium św. Józefa i miejsce uwięzienia Księdza Prymasa Stefana Wyszyńskiego. Wrocław: Franciszkańskie Wydawnictwo św. Antoniego, 2007.ISBN 978-83-60791-57-8. Brak numerów stron w książce
Józef Michałek: Góry Opawskie. Katowice: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1979. Brak numerów stron w książce
Ryszard Kasza: Ulicami Prudnika z historią i fotografią w tle. Przemysław Birna, Franciszek Dendewicz, Piotr Kulczyk. Prudnik: Powiat Prudnicki, 2020.ISBN 978-83-954314-5-6.
.jpg)
.jpg)
%2c_Prudnik_2020.08.17_02.jpg)
_02.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
_anno_1626.jpg)
.jpg)
.jpg)
_(cropped).jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
_ID_628462.jpg)
_ID_628446.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
_(2).jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
_(2).jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
_(cropped).jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}