| Prosauropoda | |||
| von Huene, 1920 | |||
 Masospondyl | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| (bez rangi) | archozaury | ||
| (bez rangi) | Ornithodira | ||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | prozauropody | ||
| |||
| |||
Prozauropody (Prosauropoda) – grupa wczesnych roślinożernychdinozaurów żyjących podczastriasu i na początkujury.
Pozostaje przedmiotem sporów, czy należy uznać prozauropody wyłącznie zaparafiletyczną grupę bazalnychzauropodomorfów, wyróżnianą jedynie nieformalnie, czy też można wyróżnićmonofiletyczne prozauropody; w tym drugim wypadku nie jest zaś pewne, jakie dokładnie dinozaury można do tej grupy zaliczyć. Galton i Upchurch (2004) zdefiniowali prozauropody jakoklad obejmującyplateozaura i wszystkie taksony bliżej spokrewnione z nim niż zzauropodami; zaliczyli do nich wszystkie rodzaje bazalnych zauropodomorfów nie należące do zauropodów. Inni naukowcy (m.in. Sereno, 2005[1]) uważają jednak, że prozauropody obejmujące wszystkie te rodzaje z pewnością byłyby grupą parafiletyczną, gdyż należeliby do nich przodkowie zauropodów, lecz nie same zauropody. Stąd w ostatnich latach niektórzy naukowcy podjęli próby przedefiniowania prozauropodów, tak by wykluczyć z nich zarówno przodków zauropodów, jak i najbardziej prymitywne zauropodomorfy. Np. Yates i Kitching (2003) wykluczyli z prozauropodów bazalne rodzajeThecodontosaurus iSaturnalia, a także - uznane przez nich za bazalne zauropody -anchizaura imelanorozaura[2]. Yates (2007) poszedł jeszcze dalej, stwierdzając, że prozauropody takie jakriochazaur czymasospondyl są w rzeczywistości bliżej spokrewnione z zauropodami niż z plateozaurem[3].
Pierwsze prozauropody (tu nazwa ta jest użyta jako nieformalny termin określający wszystkie prymitywne zauropodomorfy nie należące do zauropodów) pojawiły się nasuperkontynencieGondwana jako małe (1,5 do 3 metrów długości) pierwotne formy na początku górnego triasu; znane są zBrazylii (Saturnalia) iArgentyny (Panphagia). W 1999 r. opisano odkryte naMadagaskarze fragmentaryczne skamieniałości dwóch gatunkówarchozauromorfów pierwotnie zidentyfikowanych jako przedstawiciele prozauropodów, nieco starszych odeoraptora, co czyniłoby je najstarszymi znanymi dinozaurami[4]; jednak nowsze badania sugerują, że co najmniej jeden z nich może w ogóle nie być dinozaurem, lecz bardziej prymitywnym przedstawicielemarchozaurów[5], czy szerzej archozauromorfów[6] (skamieniałości te mogą reprezentować nowy gatunek z rodzajuAzendohsaurus[6], dawniej też uważanego za prozauropoda lub zadinozaura ptasiomiednicznego, lecz obecnie nie uważanego za dinozaura[7]). Prozauropody szybko osiągnęły duże rozmiary (6 do 12 metrów długości) i pod koniec okresu triasowego były największymi roślinożercami w swoim środowisku naturalnym. Miały długą szyję i małą głowę, kończyny przednie krótsze od tylnych i wielki pazur na kciuku dla obrony. Najstarsze zauropodomorfy (Saturnalia,Thecodontosaurus) mogły być dwunożne, a wiele prozauropodów było prawdopodobnie zdolnych do poruszania się zarówno na dwóch, jak i na czterech nogach; dopiero wielkie formy, takie jakRiojasaurus, stały się w pełni czworonożne (Galton i Upchurch, 2004).
Dokładna pozycja systematyczna różnych rodzajów bazalnych zauropodomorfów, ich wzajemne relacje i stopień pokrewieństwa z zauropodami pozostaje przedmiotem sporów, a różne analizy kladystyczne dają tu różne rezultaty.
Kladogram bazalnych zauropodomorfów - jedno z dwóch najbardziej oszczędnych drzew (most parsimonious trees) według Galtona i Upchurcha (2004)[8]:
| Sauropodomorpha |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Drugie z najbardziej oszczędnych drzew jest identyczne z powyższym, z tą tylko różnicą, że rodzajeYunnanosaurus iMassospondylus zamieniają się na nim pozycjami.
Kladogram bazalnych zauropodomorfów według Upchurcha, Barretta i Galtona (2007)[9]:
| Sauropodomorpha |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Alternatywny kladogram bazalnych zauropodomorfów według Upchurcha, Barretta i Galtona (2007), powstały w wyniku usunięcia z macierzy danych blikanazaura[9]:
| Sauropodomorpha |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kladogram bazalnych zauropodomorfów według McPhee i współpracowników (2014)[10]:
| Sauropodomorpha |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Infrarzędy dinozaurów | |
|---|---|
| Era dinozaurów | |
| Dyscypliny powiązane |
