Prace i dni (gr.Ἔργα καὶ Ἡμέραι,Érga káj heméraj) –epos dydaktyczny zawierający zbiór rad o charakterze agrotechnicznym i filozoficznym napisany przezgreckiego epikaHezjoda.
Prace i dni należą do tzw. pisarstwa „pouczeń”. Jest to pierwszy tego gatunku utwór grecki, pojawiał się on za to wcześniej w literaturzeBliskiego Wschodu iEgiptu. Autorzy takich dzieł zwracali się zwykle do bliskich sobie, najczęściej młodszych osób, udzielając im serii negatywnych i pozytywnych rad dotyczących prowadzenia życia i uprawiania zawodu. Rady te – przyjmujące formę zwięzłych sentencji – dotyczyły nie tylko pracy, miały one na celu formowanie człowieka na podstawie starych doświadczeń i dawnej tradycji (działały tu starszeństwo oraz związane z nim mądrość i wiedza).
Impulsem do powstania utworu był niesprawiedliwie rozwiązany przez arystokratycznych sędziów („darów zjadaczy”) spór poety z jego bratemPersesem o podział ziemi.
Tytuł utworu odnosi się jedynie do drugiej jego części, pierwsza bliższa jestNarodzinom bogów Hezjoda.Elementem jednoczącym te fragmenty jest wspólny adresat – brat autora Perses.
| Miesiące | Niebo | Pogoda | Przyroda | Prace na lądzie i morzu |
|---|---|---|---|---|
| maj | wschódPlejad (ok.10 V) | słońce ostro grzeje | ślimaki wpełzają na drzewa, rosną liściefigowca | rozpoczęcie żniw, rozpoczęcie żeglugi wiosennej, dość niebezpiecznej |
| czerwiec/lipiec | wschódSyriusza (ok.10 VI), wschódOriona (początek lipca) | ożywczo powiewaZefir | zakwitaoset, pojawiają siępiewiki na kwiatach | czas odpoczynku, obfitego posiłku, picia wina, młócka, gromadzenie i obliczanie zapasów, najmowanie służby, zwózka siana |
| sierpień/wrzesień | 50 dni poprzesileniu letnim, Syriusz świeci na dziennym niebie i przez większą część nocy, górowania Oriona przed wschodem słońca;Arktur pojawia się po zachodzie słońca | świeża bryza | las nie atakowany przez robactwo, opadają liście | najlepsza pora dla żeglugi, wyrąb drzew, sporządzenie narzędzi i maszyn rolniczych, winobranie, suszenie gron, nastawianie wina nafermentację |
| październik/listopad | przed wschodem słońca zachodzą Plejady,Hyady i Orion | nadchodzi zima, pora deszczów, zrywają się wiatry | odlotżurawi | orka isiew, wyciąganie statków na ląd, usunięcie zatyczek dla swobodnego odpływudeszczówki, zabezpieczenietakielunku iosprzętu |
| grudzień | przesilenie zimowe | późny siew (zwiastuje marny - „niski” plon) | ||
| Lenajon (styczeń/luty) | długie noce, okres ten kończyrównonoc wiosenna | silne podmuchyBoreasza, mrozy, ranki są mgliste, wieczory deszczowe i wietrzne | ||
| marzec | wschód Arktura o zmroku | pojawiają sięjaskółki | przycinaniewinorośli | |
| kwiecień | Plejady niewidoczne | pod koniec okresu ostrzenie sierpów |
| Lp. | Rodzaj dnia | Charakterystyka | Prace | |
|---|---|---|---|---|
| 1 | pomyślny | święty | ||
| 2 | ||||
| 3 | ||||
| 4 | pomyślny | święty | + + + + | należy unikać zmartwień – dzień składania ofiar wprowadzenie do domu małżonki rozpoczęcie budowy okrętu otwieranie beczek |
| 5 | niepomyślny | nieszczęśliwy (Erynie towarzyszyły Przysiędze) | ||
| 6 | pomyślny niepomyślny | + + + + - | kastrowanie kóz i owiec ogradzanie koszarów pasterskich narodziny chłopca szyderstwa, kłamstwa, pochlebstwa narodziny dziewczynki | |
| 7 | pomyślny | święty (urodzinyApollona) | ||
| 8 | pomyślny | roboczy, najlepszy | + | kastrowanie bydła i świń |
| 9 | pomyślny | roboczy, święty, najlepszy | + + + | uwalnia od trosk uprawa roli narodziny potomstwa obu płci |
| 10 | pomyślny | + | narodziny chłopca | |
| 11 | pomyślny | roboczy, wyśmienity | + + + | strzyża owiec żniwa kastrowanie mułów |
| 12 | pomyślny | roboczy, wyśmienity, lepszy od jedenastego | + + + + | strzyża owiec żniwa praca na krosnach (pająk snuje nić) trzebienie mułów |
| 13 | pomyślny niepomyślny | + - | sadzenie rozpoczęcie siewu | |
| 14 | pomyślny | najświętszy | + + | narodzenie dziewczynki oswajanie zwierząt domowych |
| 15 | niepomyślny | nieszczęśliwy (Erynie towarzyszyły Przysiędze) | ||
| 16 | pomyślny niepomyślny | + + - | narodziny chłopca sadzenie narodziny dziewczynki, zamążpójście | |
| 17 | pomyślny | + + | młócka wyrąb drewna | |
| 18 | ||||
| 19 | pomyślny | wieczorem korzystny | ||
| 20 | pomyślny | o świcie najlepszy, wieczorem gorszy | + | narodziny człowieka mądrego |
| 21 | ||||
| 22 | ||||
| 23 | ||||
| 24 | pomyślny | najlepszy po dwudziestym (o świcie, wieczorem gorszy) | + | należy unikać zmartwień – dzień składania ofiar |
| 25 | niepomyślny | nieszczęśliwy (Erynie towarzyszyły Przysiędze) | ||
| 26 | ||||
| 27 | ||||
| 28 | ||||
| 29 | pomyślny | świetny, choć niewielu ludzi o tym wie | + + + | otwieranie beczek zakładanie jarzma spuszczanie statku na morze |
| 30 | pomyślny | + + | ocena pracy rozdział żywności |
 | Zobacz w Wikiźródłach tekst Prace i dni |
