Powiat nowogródzki – powiat wwojewództwie nowogródzkimII Rzeczypospolitej. Jego stolicą było miastoNowogródek. W skład powiatu wchodziło 12 gmin i 1 miasto.
Rzeczpospolita Obojga Narodów, zabór rosyjski, współczesność
[edytuj |edytuj kod]Wcześniej powiatwojewództwa nowogródzkiegoRzeczypospolitej Obojga Narodów. PoIII rozbiorze rozdzielony na kilka drobniejszych. Wzaborze rosyjskim powiat nowogródzki (ujezd) wchodził kolejno w składguberni:słonimskiej,litewskiej,grodzieńskiej imińskiej[1]. Obecnie jego terytorium znajduje się naBiałorusi.
Według jednej ze współczesnych tez Alfonsa Krysińskiego i Wiktora Ormickiego, terytorium powiatu wchodziło w skład tzw. zwartego obszaru białoruskiego, to znaczyBiałorusini stanowili na nim narodowość dominującą[2].
W grudniu 1919 roku powiat nowogródzkiokręgu wileńskiegoZCZW zamieszkiwało 95 907 osób. Na jego terytorium znajdowało się 696 miejscowości, z których jedna miała 1–5 tys. mieszkańców i jedna powyżej 5 tys. mieszkańców. Był niąNowogródek z 5096 mieszkańcami[3].
W powiecie nowogródzkimokręgu wileńskiegoZCZW w roku szkolnym 1919/1920 działało 60 szkół powszechnych, 1 szkoła średnia i 5 kursów. Ogółem uczyło się w nich 3679 dzieci i pracowało 102 nauczycieli[4].
- Cyryn
- Horodeczna
- Horodyszcze[5]
- Jeremicze[6]
- Korelicze
- Koszelewo
- Lubcz
- Niechniewicze
- Poczapowo
- Rajce
- Szczorse
- Wsielub
- Dworzec[7]
- Zdzięcioł[7]
- ↑Powiat nowogródzki, [w:]Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 258 .
- ↑Marek Wierzbicki: Stosunki polsko-białoruskie przed wrześniem 1939. W: Marek Wierzbicki: Polacy i Białorusini w zaborze sowieckim. Stosunki polsko-białoruskie na ziemiach północno-wschodnich II RP pod okupacją sowiecką 1939–1941. Wyd. 2. Warszawa: Stowarzyszenie Kulturalne Fronda, 2007, s. 25–43, seria: Biblioteka historyczna Frondy.ISBN 978-83-88747-76-2.
- ↑I. Tablice ogólne. W: Zeszyt VII. Spis ludności na terenach administrowanych przez Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich (grudzień 1919). Lwów – Warszawa: Książnica Polska T-wa Naucz. Szkół Wyższych, 1920, s. 25, seria: Prace geograficzne wydawane przez Eugenjusza Romera.
- ↑Joanna Gierowska-Kałłaur: Rozdział VII. Szkolnictwo na ziemiach podległych Zarządowi Cywilnemu Ziem Wschodnich. W: Joanna Gierowska-Kałłaur: Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich (19 lutego 1919 – 9 września 1920). Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Neriton,Instytut Historii PAN, 2003, s. 242.ISBN 83-88973-60-6. (pol.).
- ↑22 stycznia 1926 r. wyłączona z powiatu nowogródzkiego i przyłączona dopowiatu baranowickiego (Dz.U. z 1926 r. nr 7, poz. 43).
- ↑22 stycznia 1926 r. wyłączona z powiatu nowogródzkiego i przyłączona dopowiatu stołpeckiego (Dz.U. z 1926 r. nr 7, poz. 43).
- ↑abPrzyłączona 22 stycznia 1926 r. zpowiatu słonimskiego (Dz.U. z 1926 r. nr 7, poz. 43).
- ↑Ruch służbowy. W starostwach. „Dziennik Urzędowy Zarządu Terenów Przyfrontowych i Etapowych”, s. 6, nr 1 z 20 października 1920.
- ↑Ruch służbowy za czas od 1 do 30 września 1925 r.. „Dziennik Urzędowy Województwa Nowogródzkiego”, s. 2, nr 9 z 30 września 1925.
- ↑Kronika. Ruch służbowy. „Życie Nowogródzkie”, s. 7, nr 23 z 15 października 1927.
- Zeszyt VII. Spis ludności na terenach administrowanych przez Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich (grudzień 1919). Lwów – Warszawa: Książnica Polska T-wa Naucz. Szkół Wyższych, 1920, s. 50, seria: Prace geograficzne wydawane przez Eugenjusza Romera.
- Joanna Gierowska-Kałłaur: Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich (19 lutego 1919 – 9 września 1920). Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Neriton,Instytut Historii PAN, 2003, s. 447.ISBN 83-88973-60-6.
