Poliembrionia,wielozarodkowość – zdolność do powstawania kilku lub większej liczbyzarodków z jednejkomórkijajowej, jest specyficznym typemrozmnażania bezpłciowegozwierząt iroślin.
U zwierząt poliembrionia polega na naturalnym rozdzieleniu sięblastomerów w okresiebruzdkowania. U roślin o poliembrionii mówimy wtedy, gdy w jednymzalążku rozwija się wielezarodków powstałych na skutek podziału jednej komórki jajowej.
Poliembrionia (wielozarodkowość) u roślin – występowanie w nasieniu dwu lub większej liczby zarodków – pospolicie występuje u nagozalążkowych np. sosna, cedr. Wyróżniamy typ prawdziwy i fałszywy.
- Fałszywa poliembrionia – polega na zrastaniu się w jedną całość dwóch zalążków lub tworzeniu się w jednym zalążku dwóch ośrodków.
- Prawdziwa poliembrionia – zarodki powstają w normalnie usytuowanym zalążku.
- Poliembrionia rozszczepieniowa – polega na rozdzieleniu się zygoty alboproembriona na dwie części przekształcające się w niezależne zarodki. zarodki identyczne (jak bliźnięta jednojajowe u zwierząt)
- Zarodki bliźniacze – powstają z dwóch odrębnych komórekaparatu jajowego (z zapłodnieniem lub bez), mogą tworzyć się dwie komórki jajowe w jednym woreczku zalążkowym albo komórka jajowa i synergida.
Uowadów poliembrionia związana jest zpasożytniczym trybem życia i jest jedyną formąrozmnażania bezpłciowego u owadów (z jednej komórki jajowej powstaje więcej niż jeden zarodek). Poliembrionię jako regularne zjawisko zanotowano u ponad 30 gatunków owadów (pasożytniczebłonkówki, jeden z rodzajów uwachlarzoskrzydłych)[1]. Poliembrionia występuje także u muchówek z rodziny pryszczarkowatych (Cecidomyiidae), których larwy rozwijają się w grzybach wielkoowocnikowych[2].
Występują dwa typy poliembrionii:
- poliembrionia sporadyczna (nieregularna) – wśródkręgowców występuje uoposów,jeży,krów,świń,owiec i człowieka. U człowieka zdarza się raz na ok. 270porodów i prowadzi do powstaniabliźniąt jednojajowych[3].
- poliembrionia regularna – wśródbezkręgowców występuje uwirków,pierścienic,mszywiołów iowadziarek np. upasożytniczejosyCopidosoma floridanum, gdzie z jednego jaja tworzy się ok. 2000 zarodków, a u błonkówkiAgeniaspis fuscicollis – ok. 180. Wśród kręgowców występuje u niektórychpancerników np. upancernika dziewęciopaskowego, gdzie z jednego zarodka powstają stalemonozygotyczne bliźnięta czworacze, a upancernika dzikiego – 8-12 bliźniąt[3].
Poliembrionia może byćgatunkowo specyficzna, co znaczy, że u danego gatunku z jednej komórki jajowej powstaje określona liczba osobników potomnych. Rozdzielenie zarodka może zachodzić w różnych fazach jego rozwoju: w stadium bruzdkowania, w stadiummoruli bądźblastuli[3].
- ↑Cz.Jura, „Bezkręgowce. Podstawy morfologii funkcjonalnej, systematyki i filogenezy.” Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997.
- ↑Czachorowski S., 2018. Popstrucha ibiska, matrifagia (zjadanie własnej matki) i życie w wodnych ekosystemach[1].
- ↑abcPodstawy embriologii zwierząt i człowieka,CzesławC. Jura (red.),JerzyJ. Klag (red.),BarbaraB. Bilińska, t. 1, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005,ISBN 83-01-14462-9,ISBN 83-01-14463-7,OCLC 749871100 . Brak numerów stron w książce
- Czesław Jura, „Bezkręgowce. Podstawy morfologii funkcjonalnej, systematyki i filogenezy.” Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997 (wydanie drugie),ISBN 83-01-12043-6.
