Ten artykuł dotyczy pokoju z 812 roku. Zobacz też:inne traktaty zawarte w Akwizgranie.| Data | 12 stycznia 812 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Wynik | Zakończenie wojny i obopólne porozumienie:
| ||
| Przyczyna | Konflikt bizantyńsko-frankijski w latach 800–812 | ||
| Strony traktatu | |||
| |||
| Przywódcy | |||
| |||
Pokój w Akwizgranie –traktat pokojowy zawarty 12 stycznia 812 r. wAkwizgranie międzycesarzem rzymskim,Karolem Wielkim, acesarzem bizantyńskim,Michałem I Rangabeuszem, kończący kilkuletni konflikt między państwami oDalmację,Wenecję oraz przyznanie Karolowi Wielkiemu tytułucesarza.
Zobacz też:Karol Wielki - cesarz rzymski.Podbój północnejItalii iIstrii oraz najazd naPanonię pod koniec VIII w. doprowadziły do bezpośredniego kontaktuFranków ze strefą wpływówBizancjum. Koronacja Karola Wielkiego na cesarza rzymskiego, w 800 r., tylko pogorszyła nie najlepsze relacje obu mocarstw[1][2]. Konflikt dotyczył również stosunków między ludnością romańską miast dalmatyńskich, a ludnością słowiańską poza miastami. Podczas wojen frankijsko-awarskich Słowianie pomagali Frankom, a ludność romańska pozostała przy Bizancjum[3]. Wraz z koronacją Karol Wielki przybliżył się do realizacji swojego celu, jakim było odnowienie antycznegocesarstwa rzymskiego. Władca liczył, że poprzez małżeństwo z bizantyńską cesarzowąIreną uprawomocni swój tytuł cesarski oraz na powrót zjednoczy wschodnie i zachodnie cesarstwo. Plan ten nie powiódł się w wyniku usunięcia Ireny z tronu, w 802 r., i zastąpienia jej przezNicefora I[2]. Na drodze dalszej ekspansji Franków stanęła bizantyńskaDalmacja – okrążona już wówczas przez frankijskie terytoria od wschodu i zachodu[4].
Bizancjum było wyraźnie osłabionedługotrwałymi sporami wokół ikonoklazmu[2] oraz walkami o tron[4] i nie miało wystarczająco silnego wpływu na miasta dalmatyńskie i Wenecję Z tego powodu coraz liczniej na tych terenach do głosu dochodzili zwolennicy władzy frankijskiej[2]. W Wenecji Karol Wielki znalazł sojuszników w postaci niektórych duchownych i hierarchów kościelnych, którzy w 803 r. zbuntowali się przeciwko centralnej władzy wKonstantynopolu. Buntownikom przewodził miejski patriarcha Fortunat, który w nagrodę otrzymał jurysdykcję nad biskupami istryjskimi. Najprawdopodobniej jeszcze w tym samym roku, frankijskie wojska zajęły całą Dalmację, lub przynajmniej jedną z jej lądowych części. Dzięki przejętej weneckiej flocie, Karol Wielki mógł zagrażać również dalmatyńskim miastom przybrzeżnym. Z powodu zagrożenia frankijskiego, pozostawieni bez wsparcia Kościoła, romańscy dalmatyńczycy, wraz zeSłowianami (być może również zLongobardami iAwarami), stale wahali się między lojalnością dawnemu, wschodniemu cesarstwu, a uznaniem zwierzchności Franków[4]. W Dalmacji na czele stronnictwa frankijskiego stałzadarskibiskupDonat idux (książę) Pavao. M.in. dzięki Donatowi, pod wpływem militarnego nacisku ze strony Franków, dalmatyńskie miasta ostatecznie oddały władzę Karolowi Wielkiemu, a metropolia dalmatyńska otworzyła się na frankijskie wpływy, które do czasów współczesnych zachowały się m.in. w postacikościoła św. Donata w Zadarze[5] z początku IX w.
Mimo iż Dalmacja i Istria najprawdopodobniej podporządkowane były Karolowi Wielkiemu, to nie zostały wspomniane wDivisio Regnorum (dokumencie pochodzącym z 806 r., mówiącym o podzialeImperium między synów Karola). Być może cesarz przemilczał te tereny, ponieważ ostatecznie i tak zamierzał oddać je Bizancjum w zamian za przyznanie tytułu cesarskiego. Niezależnie od tego, frankijska władza nad miastami dalmatyńskimi była krótkotrwała i prawdopodobnie tylko pośrednia[4]. Cesarz Nicefor nie mógł jednak dopuścić do utraty wpływów Bizancjum w Wenecji i Dalmacji, toteż w 806 r. wysłał flotę na czele z admirałemNiketasem Orifasem, przed którym postawiono zadanie przywrócenie bizantyńskiej zwierzchności sprzed najazdów frankijskich i wenecko-dalmatyńskich buntów przeciwko władzy w Konstantynopolu[6].Pepin Longobardzki (syn Karola Wielkiego prowadzący wojnę z Bizancjum) zmuszony został do dwuletniego rozejmu. Po dwóch latach Dalmacja i Wenecja najprawdopodobniej powróciły pod władzę bizantyjską[7]. W trakcie kolejnych kilku lat dochodziło do wielu starć, a ich kuluminacją było nieudane oblężenie Wenecji w 810 r. prowadzone przez Pepina Longobardzkiego. Żadna ze stron ostatecznie nie mogła ogłosić pełnego zwycięstwa[6].
Zakończenie długoletnich wojen stało się realne, kiedy niespodziewanie zmarł Pepin Longobardzki, a krótko po tym, w walce zBułgarami, zabity został cesarz Nicefor. Zarówno nowy cesarz,Michał I Rangabeusz, jak i Karol Wielki nie byli zainteresowani dalszymi wojnami, z tego powodu, 12 stycznia 812 r.[3], zawarto traktat pokojowy w Akwizgranie, na którym zdecydowano, iż oba mocarstwa mogą zachować to, co w momencie podpisania pokoju posiadały[5]. W zamian za Wenecję, miasta i wyspy dalmatyńskie, Karol Wielki otrzymał od Bizancjum tytuł cesarski. Był to duży sukces polityki władcy, ponieważ po raz pierwszy od blisko trzystu lat cesarze w Konstantynopolu musieli przyznać, iż nie są jedynymi władcami chrześcijańskiego świata[7]. Oprócz tego Frankowie otrzymali kontynentalną Chorwację, znaczną część Dalmacji (z wyłączeniem przybrzeżnych miast i niektórych wysp bizantyńskich) i Istrię, która z czasem została całkowiciezokcydentalizowana[8][6][5]. Prawdopodobnie granica wpływów mocarstw w Dalmacji nie została wyznaczona dostatecznie precyzyjnie, gdyż w 817 r. doszło do sporu między mieszkańcami dalmatyńskich miast a Słowianami. Z tego powodu na dwór frankijski (wtedy już do cesarzaLudwika I Pobożnego) przybyła bizantyńska delegacja. Najprawdopodobniej po tej interwencji wszystkie niejasności zostały rozwiązane, ponieważ źródła milczą o jakichkolwiek dalszych sporach granicznych[9].
Traktat z Akwizgranu miał duże znaczenie dla przyszłego rozwoju ziem chorwackich. Bizancjum zachowało swoją władzę nad wyspami i miastami przybrzeżnymi, jednak największa część wybrzeża z częścią kontynentalną przypadła Frankom, którzy rozpoczęli tam organizację władzy przy pomocy lokalnych książąt. W ten sposób powstała podstawa średniowiecznego księstwa chorwackiego, tzw.Chorwacji Dalmatyńskiej. Podział Dalmacji na część kontynentalną (związaną z Zachodem) i przybrzeżną (związaną ze Wschodem) scharakteryzował kolejne wieki chorwackich dziejów[7].