| Zimna wojna | |||
 | |||
| Czas | 1965–1990 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Przyczyna | zimna wojna, | ||
| Wynik | wycofanie obcych wojsk (kubańskich, południowoafrykańskich) zAngoli, | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| brak współrzędnych | |||
| |||
Południowoafrykańska wojna graniczna (afr. Suid-Afrikaanse Grensoorlog lubGrensoorlog,ang. South African Bushwar lubSouth African Border War) – konflikt trwający od 1966 do 1990 w Południowo-Zachodniej prowincjiRPA (obecnieNamibia) iAngoli, zakończony wyparciemKubańczyków z Angoli, oraz niepodległościąNamibii.
Zarzewia konfliktu można się doszukiwać od zakończeniaI wojny światowej, kiedy toPołudniowa Afryka zaatakowała i podbiłaNiemiecką Afrykę Południowo-Zachodnią jako sprzymierzeniecaliantów.Liga Narodów dała wtedyZwiązkowi Południowej Afryki mandat do zarządu nad tym terytorium. PoII wojnie światowejRPA nie oddało mandatu nad tym terytoriumONZ, zacieśniając związki z tym regionem. Rząd RPA chciał wcielić Afrykę Południowo-Zachodnią do swojego terytorium, ale nigdy tego oficjalnie nie zrobił. Jednakże teren tende facto był jednym z krajów związkowych RPA.
Osobny artykuł:wojna o niepodległość Namibii.Z powodu prowadzonej przez rząd Południowej Afryki politykiapartheidu,SWAPO w roku 1962 utworzyło zbrojne skrzydło swej organizacji (PLAN), w celu zbrojnego przeciwstawienia się rządowi. W połowie lat 60. XX wieku SWAPO zbudowało swoje bazy w pobliskiejZambii, skąd na teren Afryki Południowo-Zachodniej zaczęli przenikać jej żołnierze; dużymi grupami przedostawali się we wrześniu 1965 i ponownie w marcu 1966 roku. Pierwsza bitwa odbyła się 26 sierpnia 1966 roku, kiedy to doszło do wymiany ognia pomiędzy jednostkamiSAP i śmigłowcamiSAAF a jednostkami SWAPO. Ten dzień stał się początkiem południowoafrykańskiej wojny granicznej, jak iwojny o niepodległość Namibii[1]. Wkrótce walki przeniosły się na sąsiednią Angolę – wojna kolonialna w Angoli i odkrycie kubańskich składów amunicji w pobliżu granicy Afryki Południowo-Zachodniej, przyczyniło się do walk pomiędzy RPA aAngolą o przepompownie wody wCalueque, ważnego projektu będącego owocem współpracy RPA zPortugalią. RPA przy wsparciuUSA,UNITA iFNLA dołączyła do tego konfliktu[2][3].
Pod koniec roku 1966 UNITA dołączyła do walki przeciwko portugalskim wojskom kolonialnym stacjonującym w Angoli, które były już uwikłane w konflikcie zMPLA FNLA. UNITA była głównie aktywna w południowo-wschodniej Angoli, podczas gdy MPLA i FNLA działały głównie w północnej części kraju. Śmigłowce SAAF były z początku wysyłane do wspierania portugalskich wojsk kolonialnych w roku 1966. Wszystkie te czynniki przyczyniły się do uwikłania RPA w ten konflikt na długie lata. W tym okresie lokalny oddział policji południowoafrykańskiej –SWAPOL (ang.South West African Police), wspierany przez śmigłowce SAAF, stał się największą formacją militarną na tym terenie. W późnych latach 60. zaczęto go nazywaćKoevoet (af.Łom).
MPLA zadeklarowało niepodległość Angoli 11 listopada 1975 roku, a 26 lutego 1976 roku ostatnie wojska portugalskie opuściły kraj.Kubański kontyngent wojskowy przybył na zaproszenie MPLA w listopadzie 1975 roku po inwazji wojsk RPA w październiku 1975 na Angolę. W rezultacie RPA, przy wsparciu amerykańskiegoCIA, zaczęła wspierać UNITĘ i FNLA przeciwko MPLA i jej sojusznikom. W późnych latach 70. Południowa Afryka przeprowadzała na terenie Angoli,Rodezji (obecnaZambia iZimbabwe),Botswany iMozambiku liczne operacje wojskowe. Wmieszała się też ostatecznie w konflikt pomiędzy wspieraną przez nią UNITĘ a jej przeciwnikiem, organizacją MPLA, wspieraną głównie przez Kubańczyków[4].
22 grudnia 1988 roku podpisano porozumienienowojorskie – na jego mocy zakończono bezpośrednie zaangażowanie obcych wojsk w angolską wojnę domową. Wojna zakończyła się w 1990 roku sukcesem wojsk angolskich i SWAPO.
