System Oddział Piętro Wiek (mln lat) Czwartorzęd Plejstocen Gelas młodsze Neogen Pliocen Piacent 2,58–3,6 Zankl 3,6–5,333 Miocen Messyn 5,333–7,246 Torton 7,246–11,63 Serrawal 11,63–13,82 Lang 13,82–15,97 Burdygał 15,97–20,44 Akwitan 20,44–23,03 Paleogen Oligocen Szat starsze Podział neogenu wedługIUGS , luty 2022
Pliocen (ang. Pliocene zgr. πλεῖον ‘bardziej’ iκαινός ‘nowy’)
We wcześniejszych podziałach do pliocenu zaliczany był takżegelas , obecnie uznawany za najmłodszy wiek/piętro plejstocenu.
Pliocen charakteryzował się surowym klimatem; postępowało ochłodzenie i osuszenie. Kontynenty zbliżały się do obecnego położenia.Lądolód pokrywałAntarktydę , częśćAmeryki Południowej i częściowo kontynentypółkuli północnej .Morze Śródziemne odzyskało połączenie zAtlantykiem , jego poziom się podniósł. PowstałPrzesmyk Panamski .
Anadara , pliocenDuże obszary ulegałystepowieniu , a powierzchnia lasów zmniejszała się. Rozprzestrzeniły się trawożernekopytne . Stepy Eurazji przemierzały wielkie stada bydła, gazel, jeleni i antylop. Ameryka Północna była zasiedlona przez licznych przedstawicielijeleni ,wielbłądów ,koni ,mastodontów iwidłorogów . Rozwijały sięhipopotamowate . Zwiększyła się liczba gatunkówmięsożernych . Pod koniec pliocenu drapieżnikiem szczytowym byłSmilodon tygrys szablastozębny . W Ameryce Południowej żyłyszczerbaki , w tym olbrzymieMegatheria
W pliocenie w Afryce występowałydwunożne człowiekowate z rodzajówArdipithecus Australopithecus rodzaj ludzki .
W lewych kolumnach znajdują sięeony ; prawa kolumna:pogrubionym tekstem zaznaczone sąery ; zwykłym tekstem zaznaczone sąokresy Hadeik (4,567 – 4,0 mld lat temu) Archaik (4,0 – 2,5 mld lat temu) Eoarchaik(4 – 3,6 mld lat temu) Paleoarchaik(3,6 – 3,2 mld lat temu) Mezoarchaik(3,2 – 2,8 mld lat temu) Neoarchaik(2,8 – 2,5 mld lat temu) Proterozoik (2,5 mld lat temu – 538,8 mln lat temu) Paleoproterozoik(2,5 – 1,6 mld lat temu) Sider(2,5 – 2,3 mld lat temu) Riak(2,3 – 2,05 mld lat temu) Orosir(2,05 – 1,8 mld lat temu) Stater(1,8 – 1,6 mld lat temu) Mezoproterozoik(1,6 – 1 mld lat temu) Kalim(1,6 – 1,4 mld lat temu) Ektas(1,4 – 1,2 mld lat temu) Sten(1,2 – 1 mld lat temu) Neoproterozoik(1 mld lat temu – 542 mln lat temu) Ton(1 mld lat temu – 720 mln lat temu) Kriogen(720 – 635 mln lat temu) Ediakar(635 – 538,8 mln lat temu)
Poziomo zaznaczonoery ; W lewych kolumnach znajdują sięokresy ; prawa kolumna:pogrubionym tekstem zaznaczone sąepoki ; zwykłym tekstem zaznaczone sąwieki Kambr (538,8 – 485,4 mln lat temu) Terenew(538,8 – 521 mln lat temu) Fortun(538,8 – 529 mln lat temu) wiek 2(529 – 521 mln lat temu) Epoka 2 (521 – 509 mln lat temu) wiek 3(521 – 514 mln lat temu) wiek 4(514 – 509 mln lat temu) Miaoling(509 – 497 mln lat temu) Wuliuan(509 – 504,5 mln lat temu) Drum(504,5 – 500,5 mln lat temu) Gużang(500,5 – 497 mln lat temu) Furong(497 – 485,4 mln lat temu) Paib(497 – 494 mln lat temu) Dziangszan(494 – 489,5 mln lat temu) wiek 10(489,5 – 485,4 mln lat temu) Ordowik (485,4 – 443,8 mln lat temu) Wczesny ordowik(485,4 – 470,0 mln lat temu) Tremadok(485,4 – 477,7 mln lat temu) Flo(477,7 – 470,0 mln lat temu) Ordowik środkowy(470,0 – 458,4 mln lat temu) Daping(470,0 – 467,3 mln lat temu) Darriwil(467,3 – 458,4 mln lat temu) Ordowik późny(458,4 – 443,8 mln lat temu) Sandb(458,4 – 453,0 mln lat temu) Kat(453,0 – 445,2 mln lat temu) Hirnant(445,2 – 443,8 mln lat temu) Sylur (443,8 – 419,2 mln lat temu) Landower(443,8 – 433,4 mln lat temu) Ruddan(443,8 – 440,8 mln lat temu) Aeron(440,8 – 438,5 mln lat temu) Telicz(438,5 – 433,4 mln lat temu) Wenlok(433,4 – 427,4 mln lat temu) Szejnwud(433,4 – 430,5 mln lat temu) Homer(430,5 – 427,4 mln lat temu) Ludlow(427,4 – 423,0 mln lat temu) Gorst(427,4 – 425,6 mln lat temu) Ludford(425,6 – 423,0 mln lat temu) Przydol(423,0 – 419,2 mln lat temu) Dewon (419,2 – 358,9 mln lat temu) Wczesny dewon(419,2 – 393,3 mln lat temu) Lochkow(419,2 – 410,8 mln lat temu) Prag(410,8 – 407,6 mln lat temu) Ems(407,6 – 393,3 mln lat temu) Dewon środkowy(393,3 – 382,7 mln lat temu) Eifel(393,3 – 387,7 mln lat temu) Żywet(387,7 – 382,7 mln lat temu) Dewon późny(382,7 – 358,9 mln lat temu) Fran(382,7 – 372,2 mln lat temu) Famen(372,2 – 358,9 mln lat temu) Karbon (358,9 – 298,9 mln lat temu) Missisip(358,9 – 323,2 mln lat temu) Wczesny missisip Turnej(358,9 – 346,7 mln lat temu) Środkowy missisip Wizen(346,7 – 330,9 mln lat temu) Późny missisip Serpuchow(330,9 – 323,2 mln lat temu) Pensylwan(323,2 – 298,9 mln lat temu) Wczesny pensylwan Baszkir(323,2 – 315,2 mln lat temu) Środkowy pensylwan Moskow(315,2 – 307,0 mln lat temu) Późny pensylwan(307,0 – 298,9 mln lat temu) Kasimow(307,0 – 303,7 mln lat temu) Gżel(303,7 – 298,9 mln lat temu) Perm (298,9 – 251,9 mln lat temu) Cisural(298,9 – 273,0 mln lat temu) Assel(298,9 – 293,5 mln lat temu) Sakmar(293,5 – 290,1 mln lat temu) Artinsk(290,1 – 283,5 mln lat temu) Kungur(283,5 – 273,0 mln lat temu) Gwadalup(273,0 – 259,5 mln lat temu) Road(273,0 – 266,9 mln lat temu) Word(266,9 – 264,3 mln lat temu) Kapitan(264,3 – 259,5 mln lat temu) Loping(259,5 – 251,9 mln lat temu) Wucziaping(259,5 – 254,1 mln lat temu) Czangsing(254,1 – 251,9 mln lat temu)
Trias (251,9 – 201,3 mln lat temu) Wczesny trias(251,9 – 247,2 mln lat temu) Ind(251,9 – 251,2 mln lat temu) Olenek(251,2 – 247,2 mln lat temu) Środkowy trias(247,2 – 235 mln lat temu) Anizyk(247,2 – 242 mln lat temu) Ladyn(242 – 237 mln lat temu) Późny trias(237 – 201,3 mln lat temu) Karnik(237 – 227 mln lat temu) Noryk(227 – 208,5 mln lat temu) Retyk(208,5 – 201,4 mln lat temu) Jura (201,4 – 145,0 mln lat temu) Jura wczesna(201,4 – 174,7 mln lat temu) Hettang(201,4 – 199,5 mln lat temu) Synemur(199,5 – 192,9 mln lat temu) Pliensbach(192,9 – 184,2 mln lat temu) Toark(184,2 – 174,7 mln lat temu) Jura środkowa(174,7 – 161,5 mln lat temu) Aalen(174,7 – 170,9 mln lat temu) Bajos(170,9 – 168,2 mln lat temu) Baton(168,2 – 165,3 mln lat temu) Kelowej(165,3 – 161,5 mln lat temu) Jura późna(161,5 – 145,0 mln lat temu) Oksford(161,5 – 154,8 mln lat temu) Kimeryd(154,8 – 149,2 mln lat temu) Tyton(149,2 – 145,0 mln lat temu) Kreda (145,0 – 66 mln lat temu) Wczesna kreda(145,0 – 100,5 mln lat temu) Berrias(145,0 – 139,8 mln lat temu) Walanżyn(139,8 – 132,6 mln lat temu) Hoteryw(132,6 – 125,77 mln lat temu) Barrem(125,77 – 121,4 mln lat temu) Apt(121,4 – 113,0 mln lat temu) Alb(113,0 – 100,5 mln lat temu) Późna kreda(100,5 – 66 mln lat temu) Cenoman(100,5 – 93,9 mln lat temu) Turon(93,9 – 89,8 mln lat temu) Koniak(89,8 – 86,3 mln lat temu) Santon(86,3 – 83,6 mln lat temu) Kampan(83,6 – 72,1 mln lat temu) Mastrycht(72,1 – 66 mln lat temu)
Paleogen (66 – 23,03 mln lat temu) Paleocen(66 – 56 mln lat temu) Dan(66 – 61,6 mln lat temu) Zeland(61,6 – 59,2 mln lat temu) Tanet(59,2 – 56 mln lat temu) Eocen(56 – 33,9 mln lat temu) Iprez(56 – 47,8 mln lat temu) Lutet(47,8 – 41,2 mln lat temu) Barton(41,2 – 37,71 mln lat temu) Priabon(37,71 – 33,9 mln lat temu) Oligocen(33,9 – 23,03 mln lat temu) Rupel(33,9 – 27,82 mln lat temu) Szat(27,82 – 23,03 mln lat temu) Neogen (23,03 – 2,58 mln lat temu) Miocen(23,03 – 5,332 mln lat temu) Akwitan(23,03 – 20,44 mln lat temu) Burdygał(20,44 – 15,97 mln lat temu) Lang(15,97 – 13,82 mln lat temu) Serrawal(13,82 – 11,63 mln lat temu) Torton(11,63 – 7,246 mln lat temu) Messyn(7,246 – 5,333 mln lat temu) Pliocen(5,333 – 2,58 mln lat temu) Zankl(5,333 – 3,600 mln lat temu) Piacent(3,600 – 2,58 mln lat temu) Czwartorzęd (2,58 mln lat temu – dziś) Plejstocen(2,58 mln lat temu – 11,7 tys. lat temu) Gelas(2,58 – 1,80 mln lat temu) Kalabr(1,80 mln lat temu – 774 tys. lat temu) Chiban(774 – 129 tys. lat temu) Późny plejstocen(129 – 11,7 tys. lat temu) Holocen(11,7 tys. lat temu – dziś) Grenland(11,7 – 8,2 tys. lat temu) Northgrip(8,2 – 4,2 tys. lat temu) Megalaj(4,2 tys. – dziś)
