| Plesiosaurus | |||
| De la Beche &Conybeare, 1821 | |||
| Okres istnienia:synemur | |||
 | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | plezjozaur | ||
| Gatunki | |||
| |||
| |||
| |||
Plezjozaur (Plesiosaurus) –rodzaj średniej wielkościplezjozaura zPlesiosauridae. Żył wewczesnej jurze (synemur) na terenach obecnychAnglii iNiemiec. Cechował się długą i smukłą szyją, krótkim, krępym tułowiem, krótkim ogonem i dwiema parami wydłużonych płetw.
Plesiosaurus osiągał długość od 3,5[1] do 5 m[2]. Jego pysk był krótki, lecz gad ten był w stanie rozwierać szczęki bardzo szeroko. Wzębodołach żuchwy osadzone były 24 pary niewielkich, ostrych, okrągłych w przekroju zębów, a pięć par znajdowało się wkości przedszczękowej. Szyja, mimo iż długa i smukła, zdaje się być raczej mało elastyczna, gdyżkręgi są płasko zakończone. Składała się z około 40 żeber szyjnych i stanowiła do 150% długości tułowia[1]. Od większości innych przedstawicieliPlesiosauroidea odróżniał się stosunkowo mniejszączaszką (16–19 cm długości), krótszą w regionachoczodołowym iskroniowym[3].
Wydłużone płetwy plezjozaura składały się z pięciu palców, ze stosunkowo dużą liczbą kości przypominającychpaliczki[1]. Skamieniałe odciski skóry plezjozaura wskazują, że była ona gładka, a niełuskowata. Nozdrza wewnętrzne znajdowały się niemal dokładnie pod zewnętrznymi[3]. Według O'Keefe'a wieleplezjomorficznych cech osteologicznych łączy plezjozaura z rodzajemThalassiodracon, jednak nie były one ze sobą blisko spokrewnione[4].
Obecnie przeważnie wyróżnia się jedengatunek wchodzący w skład rodzajuPlesiosaurus – pozostałe zostały włączone do innych rodzajów (m.in.:Archaeonectrus,Attenborosaurus,Eretmosaurus,Eurycleidus,Microcleidus,Peloneustes,Rhomaleosaurus,Thalassiodracon) lub zostały uznane za młodsze synonimy już nazwanych[1][3]. O'Keefe uznawał trzy gatunkiPlesiosaurus:typowyP. dolichodeirus,P. guilelmiimperatoris iP. brachypterygius[4], jednak dwa ostatnie bywają klasyfikowane w odrębnych rodzajachSeeleyosaurus iHydrorion[5].
Plesiosaurus jest jednym z przedstawicieli rodziny Plesiosauridae, obejmującej również – według Ketchuma i Bensona (2010) – rodzajeSeeleyosaurus,Hydrorion,Microcleidus iOccitanosaurus[5]. Według analizy przeprowadzonej przez O'Keefe'aPlesiosaurus jesttaksonem siostrzanym dla wszystkich pozostałych Plesiosauroidea[4].
Plezjozaury te żywiły się prawdopodobnie głównierybami – co ułatwiało im przystosowane do tego celu uzębienie oraz długa szyja. Połykały zdobycz w całości, nie przeżuwały. Brak jednak pancerza i stosunkowo niewielkie rozmiary narażały je na ataki większych drapieżników, takich jak m.in. daleko z nimi spokrewnionepliozaury. Najprawdopodobniej plezjozaury były w stanie przez krótki czas przebywać poza wodą, np. w celu złożenia jaj[2]. Jednak znalezisko gatunkuPolycotylus latippinus (Cope), zinterpretowane przez O’Keefe i Chiappe jako ciężarna samica ze znajdującym się wewnątrz jej ciała płodem wskazuje, że ten dość blisko spokrewniony z plezjozaurami gatunek byłżyworodny i w związku z tym nie składał jaj[6].
Nozdrza wewnętrzne znajdowały się niemal dokładnie pod zewnętrznymi, co sugeruje, żePlesiosaurus – w przeciwieństwie do plezjozaurów takich jakkryptoklid czyRhomaleosaurus – nie był w stanie wyczuwać zapachów pod wodą[3].
Wiele doskonale zachowanych i niemal kompletnych szkieletów odkryła na klifach wLyme Regis angielska paleontologMary Anning. W 1821 rokuPlesiosaurus („bliski jaszczur”) został oficjalnie opisany. Jako że był pierwszym opisanym plezjozaurem, wieleskamieniałości przedstawicieli innychtaksonów również błędnie zaliczano do rodzajuPlesiosaurus[1][3].Holotypem gatunku typowego,P. dolichodeirus, jestNHM 22656 (dawniej BMNH 22656), pochodzący z synemuru Lyme Regis[4].
