Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Przejdź do zawartości
Wikipediawolna encyklopedia
Szukaj

Platan

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ten artykuł dotyczy rodzaju drzew. Zobacz też:Platan – czeski browar.
Platan
Ilustracja
Liść platana klonolistnego
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

srebrnikopodobne

Rząd

srebrnikowce

Rodzina

platanowate

Rodzaj

platan

Nazwa systematyczna
PlatanusL.
Sp. Pl. 999. 1 Mai 1753
Typ nomenklatoryczny

Platanus orientalis[3]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Owoce platana klonolistnego
Koraplatana klonolistnego

Platan (PlatanusL.) –rodzajdrzew należący domonotypowej rodzinyplatanowatych. Obejmuje 9 gatunków[4]. Siedem gatunków występuje wAmeryce Północnej odMeksyku na południu (gdzie jest ich największe zróżnicowanie) poOntario na północy. Jeden gatunek (platan wschodni) rośnie od południowo-wschodniejEuropy poHimalaje, kolejny (Platanus kerrii) wLaosie i północnymWietnamie[4][5]. Drzewa te występują na terenach skalistych, często wzdłuż dolin rzecznych i strumieni oraz nad jeziorami[6].

Niektóre gatunki są uprawiane jakorośliny ozdobne, głównie w parkach i jako drzewa przyuliczne[5][6]. Długą tradycję uprawy maplatan wschodni sadzony często w ogrodach w kulturzeislamu oraz na placach w centrach miejscowości. Popularnie uprawiany jestmieszaniec platana wschodniego izachodniegoplatan klonolistny[6].Drewno platanów jest cenione jako surowiec do wyrobuoklein. Gatunki północnoamerykańskie wykorzystywane były także jako rośliny lecznicze przez Indian[6].

Morfologia

[edytuj |edytuj kod]
Pokrój
Duże drzewa o rozłożystych koronach[7], osiągające ponad 50 m wysokości[6]. Ich charakterystyczną cechą jest łuszcząca się w postaci cienkich, ale rozległych płatków kora[7][6][8], gładka i jasna (brązowa, szara do białawej)[5]. Pędy i liście pokryte są kandelabrowo rozgałęzionymi[8] i gwiazdkowatymi włoskami[5].
Liście
Opadające zimą lub w porze suchej (rzadko częściowo zimozielone[5]), skrętoległe. Blaszki 3- do 7-klapowych[6][5], na brzegu gruczołowato ząbkowane[8], podobne do liściklonu, duże (do ok. 30 cm długości).Ogonki liściowe długie, u nasady zgrubiałe, osłaniającepąk[6][5] (rzadko pąk jest widoczny –P. kerri)[8].Przylistki szybko odpadające, łuskowate, obejmujące pędy[8].
Kwiaty
Niepozorne i rozdzielnopłciowe, zebrane w osobne, choć podobne, męskie i żeńskie, kulisto-główkowate[5] i długoszypułkowe kwiatostany[8]. W jednym kwiatostanie złożonym powstaje zwykle od jednej do 5, rzadziej do 12 główek[5].Okwiat kwiatów męskich składa się z 3–4 drobnych działekkielicha i takiej samej liczby szczątkowych płatkówkorony. Rozwijają się w nich 3–4pręciki o bardzo krótkich nitkach. Czasem w kwiatach męskich rozwija się szczątkowazalążnia[8]. Kwiaty żeńskie mają okwiat złożony tylko z 3–4 działek (korony brak). Zawierają 5–9apokarpicznychsłupków w 2 lub 3 okółkach[8], zwieńczonych długim, czerwonymznamieniem[6], poza tym czasem obecne są 3–4prątniczki[8].
Owoce
Jednonasienneniełupki wąskie i długie, zebrane w kulisteowocostany, które zwisają na długich szypułkach[5].Nasiona drobne, z cienkąłupiną[8].

Systematyka

[edytuj |edytuj kod]
Pozycja systematyczna

Rodzaj zmonotypowej rodziny platanowatych (Platanaceae), która wraz zsiostrzaną rodzinąsrebrnikowatych (Proteaceae) wchodzi w skład rzędusrebrnikowców (Proteales), stanowiącego jedną ze starszych linii rozwojowychdwuliściennych właściwych[2]. Dawniej była uznawana zwykle za blisko spokrewnioną zoczarowatymiHamamelidaceae[6].

Najstarsze ślady kopalne rodziny platanowatych pochodzą zwczesnej kredy i zaliczane są do rodzajuPlatanocarpus[2].

srebrnikowce

sabiowateSabiaceae




lotosowateNelumbonaceae





srebrnikowateProteaceae



platanowatePlatanaceae






Wykaz gatunków[4]

Przypisy

[edytuj |edytuj kod]
  1. Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni,A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248,DOI10.1371/journal.pone.0119248,PMID25923521,PMCIDPMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
  2. abcPeter F.P.F. Stevens Peter F.P.F.,Proteales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden,2001– [dostęp 2021-01-24] (ang.).
  3. Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-22].
  4. abcPlatanus L.. [w:]Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-04-21].
  5. abcdefghijZhi-Yun Zhang, Nicholas J. Turland: Platanaceae. [w:]Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-04-21].
  6. abcdefghijRoger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 98.ISBN 0-333-73003-8.
  7. abGeoffreyG. Burnie GeoffreyG.,GordonG. Cheers GordonG.,SueS. Forrester SueS.,DeniseD. Greig DeniseD.,Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag, 2005,ISBN 3-8331-1916-0,OCLC 271991134 .
  8. abcdefghijArmen Takhtajan: Flowering Plants. Springer Netherlands, 2009, s. 70.ISBN 978-1-4020-9609-9.
Identyfikatory zewnętrzne:
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Platan&oldid=77864151
Kategorie:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp