Pireus leży na górzystympółwyspie, 8 km na płd.-zach. odAten, najwyższą wznoszącą się tam górą jestMunichia (86,5 m), na której w okresiemacedońskim znajdował się gród. Trzy okrągłe zatoki (Pireus, Zea i Munichia) stanowiły naturalne porty, które stanowiły podstawę morskiej potęgi starożytnych Aten.
Pireus był najważniejszym portem starożytnychAten. Usytuowany w doskonale ufortyfikowanej naturalnej zatoce, dzielił się na trzy mniejsze porty: Kantharos, Zea i Munichia.
W czasach wczesnego antyku Pireus był kamienistą wyspą (Munichia – współcześnieKastella), połączoną z lądem wąską, zalewaną przez morską wodę ścieżką, która w suchym okresie była wykorzystywana do pozyskiwania soli. Nazywała się Halipedon i jej podłoże pozwalało, mimo trudności, na jej przebycie.
Z biegiem czasu ląd się utwardził, ustało zalewanie wodą i we wczesnych czasach klasycznych przejście stało się bezpieczne.Temistokles przewidując odwetowy atakPersów, jeszcze przedbitwą pod Maratonem – w latach (493–492) p.n.e. rozpoczął budowę fortyfikacji Pireusu. Wtedy Pireus zwiększył swoje znaczenie i jako port o głębokiej wodzie, zastąpił dotychczasowy w Faleronie, stając się portem wojennym Aten (493 p.n.e.). Powstałe tam stocznie wybudowały flotę walczącą później podSalaminą.
Fortyfikacje zostały ukończone w460 p.n.e. przezKimona iPeryklesa. Później Pireus był połączony z AtenamiDługimi Murami, budowanymi w latach 461–457 p.n.e., dającymi bezpieczne połączenie między oboma miastami, wzdłuż obecnej ulicy Pireos (Οδός Πειραιώς) i przebiegającej tędy naziemnie linii metra.
Przyległe do portu miasto na planie prostopadłych ulic otaczających port, hale kolumnowe i doki, zostało zaplanowane przezHippodamosa z Miletu.Agora w Pireusie została później nazwana jego imieniem.
Kolejne zniszczenia miały miejsce po zdobyciu Pireusu przezSullę, gdy został opanowany przezRzymian. Dzieła dokończyliGoci pod wodząAlaryka w 395.
W okresiebizantyjskim port był wykorzystywany okresowo ze względu na dużą odległość od stolicy –Konstantynopola. Po panowaniem tureckim Pireus był opuszczony – była tam tylko komora celna i klasztor świętego Spirydona.
Część murów fortyfikacji Temistoklesa, otaczających linię brzegową, przetrwała w stanie częściowej ruiny, ale w bardzo dobrym stanie przyziemia, do dni dzisiejszych i są częścią promenady. Odkopano pozostałościneos oikoi, w których były podczas zimy przechowywanetriremy. Wykopaliska te są źródłem informacji o antycznej żegludze i budowie statków.
Nocny prom opuszcza port w Pireusie udając się naDodekanez
Wraz z powstaniem niepodległej Grecji i proklamowaniem Aten stolicą rozpoczął się gwałtowny rozwój miasta, powstało wiele okazałych budynków. Jednym z nich jest gmach teatru miejskiego, będący przykładem budownictwaklasycystycznego.
Pireus jest jednym z najważniejszych centrów przemysłowych współczesnejGrecji, największym jej portem, trzecim co do wielkości portemMorza Śródziemnego, a od roku 2019 także pierwszym pod względem przeładunków kontenerowych[2]. ZAtenami łączy go liniametra i Pireus stanowi z nimi wspólny kompleks miejski. Liczba mieszkańcówdemos (gminy) Pireus (Δήμος Πειραιóς) wynosi 163 688 (2011).
Baseny portowe – Kantaros, położone w centrum miasta, stanowi największy z attyckich portów promowych, przyjmując największe jednostki i łącząc kontynent zKretą,Cykladami,Dodekanezem i wieloma z południowych i północnychwysp Egejskich. We wschodniej części basenu portowego działa duży dworzec morski, obsługi połączeń międzynarodowych, głównie wycieczkowców. Zachodnia część portu, tj. zespół basenów zajmujący znaczną część przedmieść Drapetsona i Kieratsini, jest wykorzystywana do obsługi ładunkówcargo. Z Drapetsony, lokalnymi promami, kursującymi non-stop, Pireus połączony jest z kolejnym, węzłowym portem promowym na sąsiedniej wyspie Salaminie. Ponadto istnieją mniejsze porty lokalne, nowy i aktualnie wciąż rozbudowywany, wielki port kontenerowy (aktualnie w gestii inwestora chińskiego) i porty wojenne oraz duże mariny sportowo-turystyczne (Zea i Munichia). Największa z nich zlokalizowana jest obok słynnej hali sportowej w kształcie „spodka” SEF (Stadio Irinis kie Filias – Stadion Pokoju i Przyjaźni), położonej w Nowym Faleronie.
Trasa Piratów - ulubione miejsce wypraw gastronomicznych Ateńczyków. Wyznacza ją dobrze zachowany, niemal 7-kilometrowy, nadmorski fragment dolnej części antycznych murów obronnych. Na nim wybudowano jednokierunkową ulicę i towarzyszący jej chodnik widokowy, z częstymi zejściami nad wodę. Szlak zaczyna się przy Akademii Marynarki Wojennej, a przyjmuje się, że kończy go naturalny port Zea[6]. Sama ulica, biegnąc coraz wyżej, widowiskowo obiega jeszcze cały półwysep, aż do Faleronu.
