| Data i miejsce urodzenia | 29 czerwca 1777 |
|---|---|
| Data śmierci | 6 stycznia 1854 |
| Przebieg służby | |
| Stanowiska | pułkownik |
Piotr Strzyżewski (lub Strzyżowski) (ur.29 czerwca1777, zm.6 stycznia1854) – pułkownik, jeden z dowódców wojen napoleońskich oraz powstania galicyjskiego przeciw Austrii.
Urodził się 29 czerwca 1777 r. w ziemi sandomierskiej, w rodzinieJacka Strzyżewskiego – regenta sądu pierwszej instancji Jurysdykcji Marszałkowskiej Koronnej. Był uczniemSzkoły Rycerskiej.
Walczył w 1794 r. winsurekcji kościuszkowskiej, w 16 pułku piechoty, w stopniu chorążego i awansował na stopień porucznika. Brał udział podZegrzem, na Marymoncie i Czerniakowie. Po upadku powstania, przebywał w warszawskim towarzystwie kasztelanowej Lanckorońskiej w Warszawie.
GdyNapoleon I Bonaparte przybył 26 listopada 1806 roku do Poznania, Piotr Strzyżewski był delegatem Polaków z Galicji i wygłosił z niezwykłym ogniem przemówienie, które ujęło cesarza. Wyznał on, że jest mile zaskoczony gorącym patriotyzmem Polaków, którzy w tej wojnie, wielkiej i świętej, mogą odzyskać niepodległość[1]. Wstąpił do pułku kawalerii krakowskiej Męcińskiego jako szefszwadronu. Organizował pułk wŻarkach. W dniu 1 kwietnia 1807 r. szwadron Strzyżewskiego został wcielony do 3 pułku, który wziął udział w walkach podWałami,Jedwabnem iPasymem 13 kwietnia 1807 r.
Po rozpoczęciu wojny 1809 roku wraz z innymi pułkami kawalerii skupiony na południe od Warszawy, wziął udział wbitwie pod Raszynem 19 kwietnia, podczas której doznał kontuzji głowy. W natarciu na Galicję wraz ze swoim szwadronem w grupie gen. Pelletiera uczestniczył w blokadzie, a potem zdobyciuZamościa. W ramachwojny polsko-austriackiej oraz marszu spod Zamościa (21 maja 1809) i wejścia do Galicji, Piotr Strzyżewski 27 maja 1809 r. ze swoim oddziałem ruszył na południe, w kierunku na Sokala naLwów. Strzyżewski z oddziałem przebywał we Lwowie 28–29 maja, gdzie otrzymał instrukcje odAleksandra Rożnieckiego, potem skierował się naBusk,Brody,Złoczów. Prezesem polskiego rządu złoczowskiego mianowałTomasza Dąbskiego, a wiceprezesem Kownackiego.
Wraz z prezesemMichałem Konopką i z wiceprezesem Zabilskim oraz chorążym krzemienieckimGabrielem Rzyszczewskim, z 300 konnymi, a także z oddziałami kawalerii hr.Marcina Tarnowskiego (60 ludzi),Józefem Dwernickim, który przywiódł 100 ochotników, hr.Adamem Potockim ze 200 konnymi, hr. Dulskim orazAugustynem Trzecieskim, każdy ze 100 ludźmi. P. Strzyżewski pospieszył na uczynione od obywateli wezwanie doTarnopola (tam nominował miejscowe władze cyrkułowe). Organizacją piechoty miał w Tarnopolu zająć sięJózef Marchocki. Miał być formowany batalion strzelców. W sumie oddział Strzyżewskiego liczył ok. 1200 ludzi, nie licząc formującej się piechoty. Do miasta powstańczego zdążały oddziały piesze i konne, z cyrkułówstryjskiego isamborskiego, zorganizowane przez kpt.Piotra Terleckiego zBobrownik.
Dowodził kampanią 1809 r. przeciw Austrii podTarnopolem,Wieniawką,Chorostkowem,Brzeżanami,Adamówką iZaleszczykami, gdzie doszło do bitwy przeciw gen. Bickingowi w dniu 18 czerwca 1809 r. Po kapitulacji Bickinga, Strzyżewski ogłosił rozkaz dzienny, w którym dziękował wojsku za odwagę. Wymienił odznaczających się. Dowódcą artylerii mianował sierż. Jaszczułta. Potem Strzyżewski z polskim korpusem ruszył w kierunkuMariampola nadDniestrem, gdzie chciał się przeprawić i pomaszerować naStanisławów. Do zawarcia pokoju stanął Strzyżewski kwaterą wMonasterzyskach. P. Strzyżewski dowodził w bitwie podJezierną (na Lwowszczyźnie, 1 lipca 1809) i podZagroblą (na Lwowszczyźnie, 3 lipca 1809 r.).
Miał przekazać ziemie tarnopolskie generałowi rosyjskiemu, Kochowskiemu, na mocytraktatu pokojowego z 14 października 1809 wSchönbrunnie, w którym Napoleon za udział w wojnie Rosji, przyznał jej we władanieKraj Tarnopolski, wraz z ziemią cyrkułów zaleszczyckiego, tarnopolskiego i brzeżańskiego. Generał rosyjski natychmiast zażądał zdjęcia orłów francuskich, czemu Strzyżewski przeciwstawiał się przez dłuższy czas. W końcu rosyjski generał wystawił straże, a Strzyżewski odmaszerował doBrodów. Po zakończeniu wojny Strzyżewski udał się do Księstwa Warszawskiego.
W sumie siły płk Piotra Strzyżewskiego oblicza się na 250 kawalerzystów liniowych, 400 ochotników konnych, 300 strzelców pieszych oraz 4000 pospolitego ruszenia. W chwili wymarszu spod Zamościa 21 maja 1809, Strzyżewski dysponował ledwie jednym szwadronem kawalerii. W chwili zakończenia działań jego korpus liczył ok. 4000 piechoty i kawalerii. Zdobył cztery działa. Żołnierze byli należycie ubrani, wyekwipowani i uzbrojeni w efekty zdobyte na nieprzyjacielu. Sformowane oddziały stanowiły rdzeń w sumie trzech pułków jazdy, które potem weszły w skład armii Księstwa Warszawskiego. Za zasługi w wyzwalaniu Galicji, o otrzymał 9 października 1809 roku stopień ppłk. z przydziałem do 14 pułku kirasjerów – w armii Księstwa Warszawskiego.
20 kwietnia 1810 został przeniesiony do 16 pułku.
W 1811 r. ożenił się zEmmą Potocką, córkąSeweryna Potockiego i Anny Teofili Sapiehy (córkiAleksandra Michała Sapiehy).
Zmarł 6 stycznia 1854 r. pozostawiając po sobie pamiętniki.
9 października 1809 był odznaczony polskimKrzyżem Virtuti Militari, a 5 października 1812 francuskimKrzyżem Kawalerskim Orderu Legii Honorowej[2][3].