Pink Floyd – brytyjski zespółrockowy założony w 1965 roku wLondynie. Ich twórczość, początkowo klasyfikowana jakorock psychodeliczny, w późniejszych latach nabrała cechrocka progresywnego. Grupa znana jest z filozoficznie zabarwionych tekstów piosenek, eksperymentów z dźwiękiem, innowacyjnego podejścia do kwestii grafiki w albumach oraz rozbudowanych występów koncertowych. Sprzedali na całym świecie ponad 250 milionów albumów[5][6][7] (z tego ok. 74,5 miliona w samych Stanach Zjednoczonych)[8], co czyni ich jedną z najlepiej sprzedających się grup muzycznych w historii[9].
Pod koniec lat 60. pod przewodnictwemSyda Barretta byli jednym z najpopularniejszych zespołów londyńskiej podziemnej sceny psychodelicznej, jednak zachowanie lidera zmusiło pozostałych członków grupy do zastąpienia go gitarzystą i wokalistąDavidem Gilmourem. Na stanowisko frontmana oraz głównego autora utworów wysunął się z czasem basistaRoger Waters i zachował tę pozycję aż do odejścia z zespołu. Kilka z ich 15 albumów studyjnych odniosło światowy sukces, m.in.The Dark Side of the Moon (1973),Wish You Were Here (1975),Animals (1977) iThe Wall (1979). W 1985 Waters ogłosił rozpad grupy, jednak pozostali członkowie, z Gilmourem na czele, postanowili działać nadal pod tą samą nazwą, co było kwestionowane przez Watersa[10]. Zespół kontynuował działalność jako Pink Floyd, odnosząc sukcesy z albumamiA Momentary Lapse of Reason (1987),The Division Bell (1994) orazThe Endless River (2014) i ostatecznie osiągnął z Watersem kompromis w sprawie nazwy.
Po 24 latach przerwy Waters ponownie wystąpił z grupą 2 lipca 2005 roku, na koncercieLive 8 w Londynie, grając jednocześnie przed najliczniejszą publicznością w historii Pink Floyd[potrzebny przypis]. 10 listopada 2014 roku (po ponad 20 latach od ukazania się płytyThe Division Bell) zespół wydał swój finałowy album studyjny zatytułowanyThe Endless River[11]. 7 kwietnia 2022 grupa wydała singiel "Hey, Hey, Rise Up!"[12].
Pink Floyd w 1967 r. Od lewej do prawej: Nick Mason, Rick Wright, Roger Waters, Syd Barrett.
Pink Floyd rozwinęli się z wcześniejszej grupy rockowej założonej w 1964[22][23], która w różnych momentach przyjmowała nazwySigma 6, the Meggadeaths, Tea Set i The Abdabs. Kiedy zespół się rozpadł, kilku członków – gitarzystaRado „Bob” Klose i Matt Willmering,perkusistaNick Mason, iRick Wright grający nainstrumentach dętych – utworzyło nową grupę rockową nazwaną „Tea Set”. Po drobnej sprzeczce z głównym wokalistą Chrisem Dennisem[24], gitarzysta, a zarazem wokalista Syd Barrett dołączył do zespołu z Watersem grającym na basie[25].
Kiedy Tea Set zorientowali się, że nie są jedynym zespołem o tej nazwie, Barrett zaproponował zmianę na „The Pink Floyd Sound”, od dwóch muzyków grającychbluesa –Pinka Andersona iFloyda Councila[26][27]. Ostatecznie zespół zdecydował się na skrócenie nazwy doPink Floyd na prośbę menadżerów grupy, Petera Jennera i Andrew Kinga.Zdecydowanie ukierunkowany najazz Klose opuścił grupę nagrywając zaledwie demo[28], zostawiając stabilny skład, w który wchodzili: Barrett (gitara iwokal), Waters (gitara basowa i wokal), Mason (perkusja) i Wright (keyboard i wokal). Barrett nieco później rozpoczął pisanie własnych piosenek, na których kształt miał wpływamerykański ibrytyjski psychodeliczny rock. Pink Floyd stało się faworytem kulturyUnderground, grając w tak wyróżniających się miejscach jakUFO Club, theMarquee Club ithe Roundhouse.
Wraz ze wzrostem popularności, członkowie zespołu utworzyliBlackhill Enterprises w październiku 1966, spółkę z ich menadżerami –Peterem Jennerem i Andrew Kingiem[29], wydając singielArnold Layne w marcu 1967 iSee Emily Play w czerwcu 1967.Arnold Layne zajął 20. miejsce wUK Singles Chart, aSee Emily Play miejsce 6.[30], zapewniając zespołowi pierwszy narodowy występ w telewizji w „Top of the Pops” w lipcu 1967. (Wcześniej też się pojawiali pokazując „Interstellar Overdrive” w the UFO Club w krótkim filmie dokumentalnym „It’s So Far Out It’s Straight Down”. Został on wyemitowany w marcu 1967, ale jedynie w brytyjskiej telewizji Granada.)
Wydany w sierpniu 1967 debiutancki albumThe Piper at the Gates of Dawn jest uważany za główny przykład brytyjskiej muzyki psychodelicznej[1] i został dobrze przyjęty przez krytyków. Aktualnie wielu z nich uważa go za najlepszy debiutancki album[31]. Utwory zawarte w albumie, głównie napisane przez Barretta, ukazują poetyckie teksty i eklektyczną mieszaninę muzyki, zaczynając od awangardowegoInterstellar Overdrive, a kończąc na dziwacznej piosenceThe Scarecrow, zainspirowanej przezFenlandy – wiejski region północnegoCambridge (Dom rodzinny Barretta, Gilmoura i Watersa). Teksty były całkowicie surrealistyczne i często kojarzone z folklorem (The Gnome). Muzyka odzwierciedlała postęp w elektronice poprzez panning, edycję nagrania, efekt echo i organy Farfisa. Album był hitem w Wielkiej Brytanii, gdzie dotarł na 6. miejsce, natomiast w Ameryce jedynie do 131 miejsca[32]. Pink Floyd było jedną z grup wspierającychThe Jimi Hendrix Experience podczastournée wUSA (luty – kwiecień 1968)[33], co przyczyniło się do wzrostu ich popularności.Wraz ze wzrostem popularności zespołu, stres i duże spożyciepsychodelików wpłynęły na Barretta, którego zdrowie psychiczne pogorszyło się na kilka miesięcy. Często jego dziwne zachowania były kojarzone z zażywaniem narkotyków, przez co członkowie zespołu nie wiedzieli o jego pogarszającym się stanie psychicznym. Barrett okazał się byćschizofrenikiem, gdy przed jednym z koncertów zapadł w stankatatonii. Pomimo tego członkowie zespołu „wypchnęli” go na scenę, ale Syd nie był w stanie grać, ani śpiewać[34]. W styczniu 1968 gitarzysta David Gilmour, kolega Syda Barretta z czasów, gdy uczęszczali naUniwersytet Cambridge dołączył do zespołu, początkowo jako drugi wokalista i gitarzysta wspierający Barretta, lecz ten okres trwał około tygodnia lub dwóch. Waters zadecydował, że to nie ma sensu i wykluczył Syda z zespołu. Rozpatrywane było przyłączenieJeffa Becka, ale ten jednak odmówił, gdyż jako sławny gitarzysta nie chciał dołączyć do zespołu, który dopiero rozpoczyna swą karierę[35].
Zachowanie Barretta stawało się coraz mniej przewidywalne. Przez ciągłe zażywanieLSD stawał się bardzo niezrównoważony i czasami podczas występów patrzył bezmyślnie w dal, gdy reszta grupy występowała. Podczas niektórych koncertów przez cały czas grał jeden akord lub zaczynał przypadkowo rozstrajać gitarę[36]. Ostatni koncert z jego udziałem odbył się 20 stycznia 1968 w Hastings Pier. Wszyscy mieli nadzieję, że Barretta pozostawi się jako twórcę tekstów, a Gilmour będzie za niego występował na żywo. Jednak coraz większy chaos w jego utworach spowodował, że grupa zaniechała tego pomysłu[37]. Kiedy odejście Barretta w kwietniu 1968 zostało oficjalnie potwierdzone, producenci Jenner i King zadecydowali, aby pozostać z nim. Spółka Blackhill została rozwiązana[37]. Zespół przyjąłSteve’a O’Rourke jako menadżera, który pozostał z Pink Floyd aż do swojej śmierci w 2003 roku[38].
Po nagraniu dwóch solowych albumów:The Madcap Laughs iBarrett w 1970 (współprodukowane z Gilmourem, Watersem i Wrightem), które nie okazały się wielkim sukcesem, Barrett zarzucił działalność muzyczną.
Lata 1968–1970 to okres muzycznych eksperymentów. Gilmour, Waters i Wright osobno przygotowywali materiał, który miał swój własny wokal i podkład, co odbijało się na spójności utworów. Dotychczas Barrett był głównym wokalistą. David, Roger i Rick postanowili podzielić się rolami: Waters najczęściej tworzył melodie jazzowe z dominującą linią basową i złożone, symboliczne teksty, Gilmour skupił się na gitarowym bluesie, a Wright preferował melodyczny psychodeliczny keyboard. Najwięcej muzyki eksperymentalnej pochodzi właśnie z tego okresu, m.in.A Saucerful of Secrets zawierająca dużo hałasu, perkusji, drgań i zapętlonych dźwięków, a takżeCareful with That Axe, Eugene(inne języki).
Znaczną część pierwszego albumu stworzył Barrett, ale na drugiej płycie zespołu znalazła się tylko jedna piosenka jego autorstwa –Jugband Blues. Syd wykonywał również utwory:Remember A Day (nagrany podczas sesji do płytyThe Piper At The Gates Of Dawn) orazSet The Controls For The Heart Of The Sun. AlbumA Saucerful of Secrets został wydany w czerwcu 1968 r. i zajął 9. miejsce na brytyjskiej liście przebojów. Była to jedyna płyta Pink Floyd, która nie znalazła się na liście przebojów w USA[32]. Pomimo że Barrett opuścił zespół, w utworach pochodzących z tej płyty można usłyszeć charakterystyczną dla niego psychodeliczną nutę, połączoną z bardziej eksperymentalną muzyką, która w pełni została ukazana w albumieUmmagumma. 12-minutowy tytułowy utwór z tej płyty miał w sobie coś ze stworzonych w późniejszym okresie długich imponujących kompozycji, został jednak źle odebrany przez krytyków[31]. Dziś album oceniany jest znacznie łagodniej, gdyż zwraca się uwagę na ogrom pracy włożonej w skomponowanie utworów[1]. Pink Floyd kontynuował tworzenie długich kompozycji, z każdym kolejnym albumem prezentując bardziej dopracowane piosenki.
ReżyserBarbet Schroeder zaprosił Pink Floyd do wyprodukowania ścieżki dźwiękowej do filmu „More”, którego premiera miała miejsce w maju 1969 r. Muzyka do filmu została wydana jako odrębny album Pink Floyd,Music From the Film More w lipcu tego samego roku. Płyta uplasowała się na 9. miejscu brytyjskich list przebojów, a w USA znalazła się na miejscu 153.[32] Wielu krytyków oceniło muzykę do tego filmu jako niejednolitą[1]. Podczas tej i przyszłych sesji nagraniowych, na których powstawała muzyka filmowa, zespół stworzył materiał niepasujący do typowego brzmienia Pink Floyd. Wiele piosenek z płytyMore (jak nazywają ją fani) to akustyczne utworyfolkowe. Dwa z nich – „Green Is The Colour(inne języki)” i „Cymbaline(inne języki)” – były przez pewien czas stałymi elementami koncertów. Stanowiły również część granej na żywo suityThe Man/The Journey(inne języki), co można usłyszeć na licznych nagraniach z tego okresu.Cymbaline była także pierwszą piosenką Pink Floyd, w której widać było wyraźnie cyniczne podejście Rogera Watersa do przemysłu muzycznego. Reszta albumu składała się z marginalnych awangardowych kawałków muzycznych (niektóre z nich były również częściąThe Man/The Journey). Dorzucono też kilka cięższych rockowych piosenek, takich jakThe Nile Song.
Podwójny albumUmmagumma był połączeniem nagrań z koncertów oraz niekontrolowanych studyjnych eksperymentów członków grupy. Każdy z nich nagrał swój solowy projekt na połowie strony płyty analogowej (niedoceniany wkład w tworzenie tej płyty miała, jakoflecistka, pierwsza żona Masona)[39]. Chociaż ostatecznie album pojawił się jako pojedyncze wydanie oraz płyta koncertowa, pierwotnie miał być czysto awangardową mieszaniną dźwięków z „odnalezionych” instrumentów. Późniejsze utrudnienia w trakcie nagrań oraz brak organizacji w grupie doprowadziły do zamrożenia projektu. Tytuł, który w slangu z Cambridge oznacza stosunek seksualny[40], odzwierciedla nastawienie grupy w tym okresie, gdyż frustracja towarzyszyła muzykom w trakcie całej sesji nagraniowej. Zaowocowała ona eksperymentalnymi utworami, wśród których znalazła się folkowa piosenkaGrantchester Meadows(inne języki) autorstwa Watersa, atonalny i pełen zgrzytów utwór fortepianowy (Sysyphus), meandrujące i progresywne rockowe faktury (The Narrow Way) i długie solówki na perkusji (The Grand Vizier’s Garden Party).Several Species of Small Furry Animals Gathered Together in a Cave and Grooving with a Pict to pięciominutowy utwór składający się w całości z nagrań głosu Rogera Watersa odtwarzanego z różną szybkością, tworząc efekt przypominających odgłosy gryzoni i ptaków. Dużą część utworów z płyty zagrano wcześniej na koncepcyjnym albumieThe Man/The Journey. Ta koncertowa płyta zawierała znane wykonania kilku z ich najpopularniejszych kompozycji ery psychodelii, co sprawiło, że krytycy przyjęli ją bardziej przychylnie niż poprzednie dwa albumy[1]. Było to najbardziej rozchwytywane wydawnictwo Pink Floyd w ich dotychczasowej karierze, które dotarło na 5. miejsce list przebojów w Wielkiej Brytanii i 74. w Stanach Zjednoczonych[32].
Atom Heart Mother z 1970 r. – pierwsza sesja nagraniowa zespołu z orkiestrą – była wynikiem współpracy z awangardowym kompozytoremRonem Geesinem. Pierwsza strona albumu zawierała utwór tytułowy – trwającą 23 minuty „rock-orkiestrową” suitę. Na drugiej stronie znajdowały się utwory, z których na każdego ówczesnego wokalistę grupy przypadał jeden (folk-rockowyIf Rogera Watersa, bluesowyFat Old Sun Davida Gilmoura i nostalgicznySummer ‘68 Ricka Wrighta). Kolejny długi utwórAlan’s Psychedelic Breakfast był dźwiękowymkolażem odgłosów przygotowującego i jedzącego śniadanie mężczyzny oraz towarzyszącego tym czynnościom strumienia myśli w połączeniu z partiami instrumentalnymi. Użycie szumów i trzasków, przypadkowych efektów dźwiękowych oraz sampli mowy ludzkiej miało od tej pory stanowić ważny element brzmienia zespołu. Mimo iżAtom Heart Mother postrzegano jako krok wstecz[41], wciąż uważa się ją za jedną z najtrudniejszych w odbiorze płyt Floydów[1]. Ze wszystkich wydanych dotąd płyt osiągnęła ona najwyższe miejsca na listach przebojów – 1. w Wielkiej Brytanii i 55. w Stanach Zjednoczonych[32]. Sam Gilmour nazwał ją „stekiem bzdur”, zaś Waters stwierdził, że nie miałby nic przeciwko, gdyby płytę „wyrzucono do kosza i nikt jej nigdy więcej nie słuchał”[42]. Był to kolejny album przejściowy w historii zespołu, subtelnie nawiązujący do przyszłych obszarów muzycznych, w pełni odkrytych w ambitnym utworzeEchoes z płyty zatytułowanejMeddle. Popularność Atom Heart Mother pozwoliła grupie wyruszyć w pierwszą pełną trasę koncertową po Stanach Zjednoczonych (Atom Heart Mother World Tour).
Przed wydaniem kolejnego albumu zespół wypuścił składankę zatytułowanąRelics, która zawierała kilka wczesnych singli ib-side’ów oraz jeden nowy utwór (jazzowyBiding My Time Watersa, stanowiący częśćThe Man/The Journey nagranej podczas sesji nagraniowej do Ummagumma). Zespół miał również swój wkład w ścieżkę dźwiękową doZabriskie Point, choć reżyserMichelangelo Antonioni ostatecznie odrzucił wiele utworów.
Pink Floyd w 1971 r. Od lewej: Waters, Mason, Gilmour i Wright.
W grudniu 1985 r. Waters oznajmił, że opuszcza Pink Floyd, twierdząc, że grupa „straciła siłę przebicia”. Jednak już w 1986 Gilmour i Mason zaczęli nagrywać nowy album jako grupa Pink Floyd. W tym samym czasie Roger Waters pracował nad swoją drugą solową płytą zatytułowanąRadio K.A.O.S. (z 1987 roku). Wywiązał się spór prawny, w którym Waters twierdził, że powinno się zaprzestać stosowania nazwy „Pink Floyd”, lecz Gilmour i Mason utrzymywali, że mają prawo do dalszej działalności pod tą nazwą. Ostatecznie sprawę rozstrzygnięto polubownie[43].
Po rozważeniu i odrzuceniu wielu innych tytułów, nowy album został wydany jakoA Momentary Lapse of Reason (który zarówno w Wielkiej Brytanii, jak i Stanach Zjednoczonych uplasował się na trzecim miejscu list przebojów)[44]. Gdy zabrakło Watersa, przez ostatnie dziesięć lat będącego głównym autorem tekstów grupy, zespół zaczął szukać wsparcia u twórców z zewnątrz. Jako że grupa Pink Floyd nigdy wcześniej nie nawiązywała takiej współpracy (poza orkiestrowym wkładem Geesina i Ezrina), krok ten ostro skrytykowano. Ezrin, który odnowił przyjaźń z Gilmourem w 1983 r. (współpracując przy produkcji albumu GilmouraAbout Face), był również współproducentem oraz jednym z autorów tekstów wraz zJonem Carinem, który napisał muzykę doLearning To Fly i zagrał większość partii keyboardowych na albumie[43]. Powrócił również Wright, początkowo jako muzyk sesyjny podczas końcowych sesji nagraniowych, a po kolejnej trasie koncertowej jako oficjalny członek zespołu. Dwa wyżej wymienione single z albumu znalazły się na szczycie listy przebojówBillboardMainstream Rock Tracks w Stanach Zjednoczonych, czyliLearning to Fly oraz balladaOn the Turning Away.
Gilmour przyznał dopiero później, że Mason i Wright prawie w ogóle nie zagrali na tym albumie. Z powodu ich nikłego wkładu niektórzy krytycy twierdzą, żeA Momentary Lapse of Reason może być uznany za solowy projekt Gilmoura tak samo jakThe Final Cut za album Watersa[1].
Rok później zespół wydał podwójny album na żywo i wideo z koncertów zatytułowaneDelicate Sound of Thunder zarejestrowane w 1988 r. podczas serii koncertów naLong Island. Następnie nagrali ścieżkę dźwiękową do filmu dokumentalnego pod tytułemLa Carrera Panamericana, którego akcja rozgrywa się w Meksyku. Gilmour i Mason zagrali kierowców biorących udział w rajdzie. Podczas wyścigu Gilmour i manager zespołu Steve O’Rourke (w roli jego pilota) mieli wypadek, w którym O’Rourke złamał nogę, a Gilmour wyszedł z niego z kilkoma siniakami. Godna uwagi jest ścieżka dźwiękowa zawierająca pierwsze od 1975 r. utwory Pink Floyd współautorstwa Wrighta oraz jedyny materiał Pink Floyd współautorstwa Masona odThe Dark Side of The Moon.
W 1995 roku zespół wydał album na żywo i wideo z koncertu zatytułowanePulse zarejestrowane 20 października 1994 roku wEarls Court wLondynie. Koncert ten został pokazany w Polsce przezTVP2 12 listopada 1994 roku.
Wielu fanów żywiło nadzieję, że występ zespołu na koncercieLive 8 zaowocuje ich ponowną wspólną trasą koncertową, ale mimo oferowanego za światowe tournée kontraktu opiewającego na rekordową sumę 250 mln USD[46], członkowie zespołu zdecydowanie stwierdzili, że nie planują ponownych koncertów. Wydawało się jednak, że w kilka tygodni po występie, większość konfliktów dzielących członków grupy poszła w niepamięć. Gilmour potwierdził, że utrzymuje z Watersem „całkiem przyjacielskie stosunki”[47], jednak Waters nie wyraził jednoznacznej opinii na ten temat. Z jego ust usłyszeć można było zarówno „Mogę ruszyć dupę na jeden występ, ale za cholerę nie ruszę jej na całą trasę koncertową”[48], jak i „Mam nadzieję, że to powtórzymy”[49], chociażz najnowszych doniesień[kiedy?] wynika, że z chęcią zagrałby razem z pozostałymi członkami zespołu, nie całą trasę koncertową, lecz pojedynczy występ podobny do Live 8[50][51].
31 stycznia 2006 roku David Gilmour złożył publiczne oświadczenie w imieniu wszystkich członków zespołu, iż nie mają zamiaru ponownie razem koncertować i zdementował tym samym plotki z kilku medialnych źródeł[52]. W późniejszym wywiadzie na łamach gazetyLa Repubblica Gilmour oznajmił, że skończył z zespołem Pink Floyd i pragnie skupić się na karierze solowej i rodzinie. Wspomniał również, że zgodził się wystąpić na Live 8 wraz z Watersem po to, by wesprzeć szczytny cel tego wydarzenia i zażegnać spór między nim a Watersem, ale również dlatego że żałowałby swojej nieobecności[46]. Jednakże Gilmour zaznaczył, że Pink Floyd chętnie zagra na koncercie „wspierającym izraelsko-palestyńskie dążenia do przywrócenia pokoju”[53]. Następnie w wywiadzie dlaBillboardu Gilmour zmienił swoje stanowisko ze „skończyłem z Pink Floyd” na „kto wie, co będzie dalej”. 26 sierpnia Gilmour wystąpił wStoczni Gdańskiej na koncerciePrzestrzeń Wolności 2006 z okazji 26. rocznicy powstania Solidarności.
W 2007 roku przypadła czterdziesta rocznica podpisania przez zespół kontraktu z wytwórnią EMI, a także czterdziesta rocznica wydania ich trzech pierwszych singli:Arnold Layne,See Emily Play iApples and Oranges, jak również debiutanckiego albumuThe Piper at the Gates of Dawn. Rocznicę tę uczczono wydaniem limitowanej edycji kolekcji, w skład której weszły miksy nagranych przez zespół albumów w wersjach mono i stereo, a także utwory wydane na singlach oraz inne unikatowe nagrania.
10 maja 2007 Roger Waters wystąpił podczas koncertu ku pamięci Syda Barretta w londyńskimBarbican Centre. Po nim, ku zaskoczeniu publiczności, na scenie pojawili się Pink Floyd w składzie z okresu po odejściu Watersa, tj. David Gilmour, Rick Wright oraz Nick Mason, a ich wykonanie utworuArnold Layne zostało nagrodzone żywiołowym aplauzem i owacją na stojąco. Jednak nadzieje na drugi koncert w oryginalnym składzie zostały rozwiane, gdy Waters nie wystąpił z grupą. Roger Waters wszedł na scenę przy okrzykach „Pink Floyd!”, na które odpowiedział „Później”. Gdy Gilmour, Mason i Wright pojawili się na scenie, publiczność skandowała „Roger Waters!”, na co Gilmour grzecznie odpowiedział „Tak, już tu był, a teraz pozostali”[54].
Waters stał się bardziej otwarty na możliwość wznowienia działalności Pink Floyd. W wywiadzie ze stycznia 2007 roku powiedział: „Dla mnie to nie byłby problem, jeśli reszta chciałaby grać ponownie razem. Nie musielibyśmy wcale zbawiać świata. Za powód wystarczyłaby dobra zabawa. A i ludzie byliby zachwyceni”[55].
4 grudnia 2007 Pink Floyd wydał nową kolekcję płyt (zatytułowanąOh, By The Way…)[56], która zawiera wszystkie czternaście zremasterowanych albumów studyjnych zespołu, z oryginalną szatą graficzną płyt winylowych i dodatkowo nową grafiką Storma Thorgersona.
10 lipca 2010 po raz pierwszy od koncertu Live 8, wspólnie na scenie wystąpiliDavid Gilmour iRoger Waters. Obaj zagrali na charytatywnym koncercie, którego celem była zbiórka pieniędzy dla palestyńskich dzieci. Wykonali cztery utwory:To Know Him Is To Love Him,Wish You Were Here,Comfortably Numb orazAnother Brick in the Wall (Part 2). W skład zespołu weszli takżeGuy Pratt,Andy Newmark,Harry Waters iChester Kamen[58][59].
The Endless River i wydarzenia po zakończeniu działalności (2014–2022)
20 maja 2014 zespół na swoim oficjalnym kanale naYouTube zamieścił nowy teledysk do utworuMarooned z płytyThe Division Bell[60]. 5 lipca 2014 żonaDavida Gilmoura, Polly Samson, ujawniła za pośrednictwem serwisu Twitter, że trwają prace nad nowym albumem (prace te trwały w latach2013–2014 w studiu Astoria i w Medina Studios). Jednocześnie podała tytuł płyty, jak i przybliżoną datę wydania[61]. Oficjalna zapowiedź nastąpiła dwa dni później poprzez opublikowanie informacji na stronie zespołu[62]. 9 października 2014 David Gilmour w rozmowie dla BBC zapowiedział, że zespół wraz z wydaniem płytyThe Endless River zakończy działalność[63]. 10 listopada 2014 roku zespół wydał swój finałowy album studyjny zatytułowanyThe Endless River i tym samym zakończył swoją działalność[64].
↑W nagraniu nie wziął udziałuRoger Waters, który już w 2014 poparł rosyjskąaneksję Krymu[67][68], a porosyjskiej agresji na Ukrainę w 2022 roku oskarżył o sprowokowanie konfliktu Stany Zjednoczone i NATO, prezydentaJoego Bidena określił natomiast jako „zbrodniarza wojennego”, jednocześnie potępiając rosyjską inwazję jako „czyn gangsterski"[69][70].
CliffC.JonesCliffC.,Another Brick in the Wall: The Stories Behind Every Pink Floyd Song, wyd. 1st ed, New York: Broadway Books, 1996,ISBN 0-553-06733-8,OCLC36765172. Brak numerów stron w książce
BarryB.MilesBarryB.,Pink Floyd: the visual documentary,AndyA.Mabbett, London: Omnibus Press, 1994,ISBN 0-7119-4109-2,OCLC34651221. Brak numerów stron w książce
Palacios, Julian.Lost in the Woods: Syd Barrett and the Pink Floyd, 2001.ISBN 0-7522-2328-3.
