| miasto wgminie miejsko-wiejskiej | |||
 Panorama Pieszyc ze zboczy Grodziska | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo | |||
| Powiat | |||
| Gmina | |||
| Prawa miejskie | 1962 | ||
| Burmistrz | Dorota Konieczna-Enözel | ||
| Powierzchnia | 17,72 km² | ||
| Populacja (01.01.2023) • liczba ludności • gęstość |
| ||
| Strefa numeracyjna | 74 | ||
| Kod pocztowy | 58-250 do 58-252 | ||
| Tablice rejestracyjne | DDZ | ||
Położenie na mapie gminy Pieszyce  | |||
Położenie na mapie Polski  | |||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |||
Położenie na mapie powiatu dzierżoniowskiego  | |||
 50°42′44″N 16°34′51″E/50,712222 16,580833[2] | |||
| TERC (TERYT) | 0202034 | ||
| SIMC | 0984396 | ||
Urząd miejski ul. Kościuszki 258-250 Pieszyce | |||
| |||
| |||
| Strona internetowa | |||
| BIP | |||
Pieszyce (niem. Peterswaldau) –miasto wPolsce, wwojewództwie dolnośląskim, wpowiecie dzierżoniowskim, siedzibagminy miejsko-wiejskiej Pieszyce.
Według danychGUS z 1 stycznia 2023 r. miasto liczyło 6827 mieszkańców[1].
Miasto jest położone u podnóżaGór Sowich wKotlinie Dzierżoniowskiej, ciągnie się kilka kilometrów wzdłużPieszyckiego Potoku (niem. Peterswaldauer Wasser[3]).
Peterswald (późniejszy Peterswaldau, Petriwalde[4], Peterswalt[5], Pietrolesie[6], Pieszyce) – został wspomniany po raz pierwszy w dokumencie wydanym w 1258 roku w Nysie przez biskupa Tomasza I. Dokument dotyczył przydzielenia kaplicy w Pieszycach praw, dzięki którym stała się samodzielnym kościołem z własnym kapłanem[7]. Dokumenty z 1258 roku ujawniają także, że właścicielem tej wsi był rycerz Otton z Wilina[8]. Nazwa Peterswald (Piotrowy Las) może nawiązywać do początków istnienia tej miejscowości, która prawdopodobnie powstała na miejscu wyciętego lasu[5].
W 1705 roku właścicielem majątków w Pieszycach został Bernhard Bonit von Mohrenthal, kupiec i potentat branży tekstylnej, który pragnął rozwinąć w Pieszycach przemysł włókienniczy. Nie było to proste zadanie, ponieważ brakowało w Pieszycach specjalistów w tej dziedzinie (w Pieszycach i Kamionkach pracowało zaledwie 14 tkaczy). W 1714 roku w Pieszycach pojawił się wykańczalnik Johann Christoph Klette, który w 1717 otrzymał cesarski przywilej wyłączności na wytwarzanie materiałów z drojetu oraz ze spilśnionej etaminy, nie zatrzymał jednak tego przywileju na długo, ponieważ utracił go po proteście wykańczalników dzierżoniowskich. Po sprzedaży dóbr w 1721 nowy właściciel hrabia Erdmann von Promnitz kontynuował inicjatywę swojego poprzednika poprzez wspieranie Johanna Christopha Klettego i Johanna Christiana Schmidta. W 1722 roku wybudował przy drodze do Piskorzowa manufukturę-wykańczalnię. Kompleks fabryczny składał się również z czesalni, folusza i magla sukienniczego. W latach 1728–1730 wykańczalnia Promnitza zyskała na wartości i popularności do tego stopnia, że jeszcze 150 lat później w archiwum dworskim przechowywano wyprodukowane w tej wykańczalni próbki materiałów[9].
Znamiona kryzysu, które pojawiły się na przełomie stuleci okazały się zapowiedzią załamania przemysłu włókienniczego w rejonieGór Sowich. Kryzys doprowadził dopowstania tkaczy śląskich w 1844 roku[10]. To wydarzenie stało się nie tylko symbolem kryzysu, usłyszała o nim cała Europa i chociaż dotyczył on także całych ówczesnych Niemiec, to okazał się najbardziej dotkliwy w okolicachGór Sowich[11]. Aleksander Scheer opisał problem w następujący sposób:
Od 7 lub więcej lat nie mają szczęścia sprawić sobie jakiejkolwiek części garderoby; ich nakrycia składają się z łachmanów, ich mieszkania rozpadają się, ponieważ nie są w stanie ponieść kosztów remontu; nieudane zbiory kartofli, w ciągu ostatnich dwóch lat, skazały ich na najtańsze pośledniejsze lub pastewne gatunki ziemniaków, skazani również są na czarną lub pastewną mąkę; mięso pojawia się jedynie u niektórych na Wielkanoc, Zielone Świątki czy Boże Narodzenie. Ubrania do kościoła (odświętne) zostały już dawno sprzedane albo zastawione; oni wstydzą się chodzić do kościoła w swoich łachmanach i pozbawieni są w ten sposób nawet tej duchowej pociechy w swoim nieszczęściu[12].
3 czerwca 1844 w Pieszycach rozpoczęły się rozruchy. Czarę goryczy przelało w tym przypadku zatrzymanie jednego z tkaczy Wilhelma Medera za śpiewanieKrwawy sąd i wymienienie w piosence nazwiska Zwanzingera, jednego z najbogatszych fabrykantów. 4 czerwca tkacze ruszyli pod firmę Zwanzingera, byli jednak nastawieni pokojowo, aczkolwiek prowokacyjne zachowanie służby i pracowników Zwanzingera doprowadziło do zdemolowania magazynów i kantorów. Po tym wydarzeniu właściciel razem ze swoją rodziną uciekli do Wrocławia. Pastorowi udało się nakłonić tkaczy do rozejścia, jednak wieści szybko się rozeszły i do Pieszyc zaczęli napływać robotnicy z innych miejscowości, którzy także mieli dosyć kryzysu. Na nowo zaczęło się niszczenie majątku Zwanzingera. Starosta powiatowy Prittwitz oraz hrabia Pfeil-Burghaus próbowali uspokoić tłum, jednak ich próby nie odniosły zamierzonych skutków. Na pomoc musieli wezwać wojsko z garnizonu w Świdnicy. Ostatecznie powstanie zostało stłumione, jednak i tak zwróciło ono uwagę prasy oraz władz państwowym, dzięki czemu opracowano program pomocy tkaczom[13].
W 1941 roku na terenie obecnego powiatu Dzierżoniowskiego zaczęły powstawać obozy pracy, jeden z większych znajdował się na pograniczu Dolnych Pieszych i Bielawy, nosił on nazwęSportschule. W późniejszych latach został filiąGross Rosen. Był to obóz wyłącznie żydowski, znajdowało się w nim około 1400 kobiet różnej narodowości[14].
Przekazanie przez armię radziecką władzom polskim administracji Dolnego Śląska miało miejsce w 1945 roku, co pozwoliło na organizację struktur władzy i podział województwa na jednostki administracyjne. Pełnomocnikiem Rządku RP na Gminę Peterswaldau został Henryk Biernacki, który w późniejszych latach został pierwszym burmistrzem Pieszyc. Do pierwszych decyzji nowych władz należała między innymi zmiana nazw ulic oraz nazw okolicznych wsi z niemieckich na polskie[15].
W wyniku reformy administracji w 1954 r. utworzono gromadęPieszyce, zanim zaczęła funkcjonować, przekształcono ją naosiedle. 18 lipca 1962 osiedle przekształcono w miasto[16]. W latach 1954–1972 Pieszyce były siedzibą władz gromadyPieszyce, do której nie należały. W reformie administracji z 1 stycznia 1973 utworzono gminę Pieszyce, włączając obszar gromady do miasta.
1 stycznia 2016 Pieszyce zmieniły obszar miasta a gmina Pieszyce zmieniła rodzaj z miejskiej na miejsko-wiejską. Formalnie odbyło się to przez odebranie 1 stycznia 2016 statusu miasta gminie miejskiej Pieszyce z równoczesnym nadaniem statusu miasta miejscowości Pieszyce i określeniem nowych granic miasta w gminie miejsko-wiejskiej Pieszyce[17].
Spolszczono nazwę Peterswaldau na Pietrolesie, jednak funkcjonowały w obiegu także nazwy Piotrowin, czy też Piotrowy Las. W 1947 roku nazwa miejscowości została ponownie zmieniona, tym razem na Pieszyce, nie jest jednak nigdzie podane, dlaczego doszło do takiej zmiany[6].
W 1946 roku utworzono Państwową Wytwórnię Tkanin Technicznych nr 16 w Pietrolesiu, która podlegała Zjednoczonemu Przemysłowi Bawełnianemu w Dzierżoniowie, a od 1947 roku Zjednoczeniu Tkanin Technicznych w Łodzi. Stopniowo uruchomiono kolejne fabryki na terenie Pietrolesia oraz Kamionkowa, a następnie w 1947 przekształcono je w Pieszyckie Zakłady Przemysłu Bawełnianego[18].
Ulewy, jakie nawiedziły Pieszyce 17 i 18 lipca 1997 roku doprowadziły do znacznego podwyższenia się wody w zazwyczaj niewielkich i spokojnych potokach (Pieszycki Potok oraz Kłomnica). Alarm powodziowy został ogłoszony, dopiero gdy woda wylała się z koryt potoków (powódź tysiąclecia). Opanowanie żywiołu okazało się trudne, pod wodą znalazło się 35% powierzchni gminy. Całkowicie zniszczonych zostało 9 budynków mieszkalnych, nie jest jednak dokładnie podane, ilu mieszkańców ewakuowano, według niektórych źródeł było 35, a według innych 65 osób[19].
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są obiekty[20]:
Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące Kościoły i związki wyznaniowe:
Według danych z roku 2002[28] Pieszyce mają obszar 63,6 km², w tym:
Miasto stanowi 13,29% powierzchni powiatu.
Dane z 31 grudnia 2007[29]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| populacja | 9 440 | 100 | 4937 | 52,3 | 4503 | 47,7 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) | 148,4 | 77,6 | 70,8 | |||
Piramida wieku mieszkańców Pieszyc w 2017 roku[30].
Początki kolei żelaznych w Pieszycach sięgają przełomu XIX i XX wieku. W październiku 1900 roku zakończono budowę i uruchomiono 10,8 km 1-torową linię kolejowąDzierżoniów-Pieszyce-Bielawa Zachodnia. Linia ta funkcjonowała do grudnia 1976, w styczniu 1977 zawieszono przewozy, zarówno pasażerskie jak i towarowe. W 1978 rozpoczęto demontaż torowiska na całej długości linii[31].
Według stanu na luty 2018 r. miejscowość jest objęta siecią publicznej komunikacji autobusowej funkcjonującej na obszarzepowiatu dzierżoniowskiego,organizowanej przez Zarząd Komunikacji Miejskiej w Bielawie[32].
Z tym tematem związana jest kategoria:Ludzie związani z Pieszycami. Z tym tematem związana jest kategoria:Ludzie urodzeni w Pieszycach.
| Przynależność wojewódzka | |
|---|---|
| Miasta (1945–75) |
|
| Osiedla (1954–72) |
|
| Gminy wiejskie (1945–54 i 1973–75) |
|
| Gromady (1954–72) |
|
