Wmetafizyce, piękno jest jedną z transcendentalnych właściwości bytu, wyrażającą jego scalenie, przejrzystość, proporcję wewnętrzną tworzyw bytu orazdoskonałość.
Wstarożytnej Grecji pojęcie piękna było znacznie szersze niż w latach późniejszych. Wiązano je przede wszystkim z ideą dobra, duchowością,moralnością, myślą i rozumem; utożsamiano je wtedy zdoskonałością jako warunkiem piękna i sztuki na najwyższym poziomie. Twierdzono, że piękno wynika głównie z zachowania proporcji i odpowiedniego układu. Pogląd ten przez wieki uważany był za najtrafniejszy. Wyznawali go m.in.pitagorejczycy, twierdząc, że piękno polega na doskonałej strukturze, wynikającej właśnie z proporcji części, harmonijnego ich układu. Dowodzili, że jest cechą obiektywną. W rozumieniuArystotelesa pięknem jest wszystko „to, co będąc dobrem jest przyjemne”[1], jak również to, „co przyjemne dla wzroku i słuchu”[2]. Wedługśw. Tomasza z Akwinu pięknym nazywa się to, co jest przyjemne dla oka („pulchra dicuntur quae visa placent”). W swejteorii metafizycznej piękno zaliczał on do podstawowych, powszechnych cech bytu, zwanychtranscendentaliami. Cechą piękna, także pięknamoralnego, jest umiarkowanie jakostonowana i właściwa proporcja:
Chociaż piękno idzie w parze ze wszystkimi cnotami, ponad wszystko jednak przypisuje się je umiarkowaniu. Z dwóch powodów, po pierwsze z racji ogólnej natury umiarkowania, którą cechuje pewna powściągliwa i właściwa proporcja, będąca podstawową cechą piękna (...). Drugim powodem jest to, że umiarkowanie powstrzymuje człowieka przed tym, co w nim najniższe, co ma cechy natury zwierzęcej (...), i dlatego najbardziej przyczynia się do tego, że człowiek staje się brzydkim” (Suma Teologiczna II-IIae q 141 a2 rad3)[3].
Na latarenesansu przypada czas rozważań na temat doskonałości a także piękna dzieł poszczególnych artystów, jak i tych pojęć samych w sobie.Petrarka iGiorgio Vasari przeciwstawiali wartość piękna (jako obiektywną) innym pojęciom estetycznym jak np. wdzięk (uważanym przez nich za subiektywne).
Wmanieryzmie idea piękna została zastąpiona przez subtelność, wdzięk i dysharmonię. Po wiekuXVIII teoria głosząca, iż piękno leży w proporcjach i zgodności części, przestała obowiązywać.
Cyprian Kamil Norwid w poemacie"Promethidion" twierdził, iż najważniejszym zadaniem sztuk plastycznych jest ucieleśnianie ideału, upowszechnianie piękna (tym samym nawiązywał do przekonań starożytnych Greków, łączących ideę piękna, doskonałości i sztuki).
Obecnie uważa się, że wzory piękna nie są stałe, pozostają swoiste dla kręgów kulturowych oraz okresu w jakim powstały. Dzieje się tak m.in. dlatego, iż częstokroć artyści starali się dać własną definicję piękna, niezależną od wcześniejszych kanonów. Tym samym piękno widziane przez artystę postrzegane jest jako subiektywne i zależne od gustu czy upodobań.
.jpg)
