_-_cropped.jpg) Peter Bogdanovich (1973) | |||
| Prawdziwe imię i nazwisko | Petar Bogdanović | ||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | 30 lipca 1939 | ||
| Data i miejsce śmierci | 6 stycznia 2022 | ||
| Zawód | reżyser, producent filmowy, scenarzysta, aktor,krytyk filmowy, pisarz | ||
| Współmałżonek | Polly Platt | ||
| Lata aktywności | 1956–2020 | ||
| Odznaczenia | |||
 | |||
| |||
Peter Bogdanovich (ur.30 lipca1939 wKingston w stanieNowy Jork, zm.6 stycznia2022 wLos Angeles[1]) –amerykański reżyser, producent filmowy, scenarzysta, aktor,krytyk filmowy i pisarz[2].
Urodził się w rodzinieserbskich emigrantów[3], uciekających zEuropy doAmeryki przednazizmem[4]. Ojciec, Borislav Bogdanovich, byłmalarzem ipianistą[4], a matka, Herma (z domu Robinson), pochodziła z bogatej rodzinyaustriackichŻydów[4]. Miał starszego brata, który zginął w wypadku w 1938, mając 18 miesięcy, po tym, jak spadł na niego garnek wrzącej zupy, choć Bogdanowich dowiedział się o bracie dopiero w wieku siedmiu lat i nie znał okoliczności jego śmierci dopóki nie był dorosły[5]. Jego rodzice przybyli do USA w maju 1939 nawizach dla gości, wraz z najbliższą rodziną matki, w przededniuII wojny światowej[6].
W 1957 ukończył nowojorską niezależną szkołę dla chłopców Collegiate School i studiował aktorstwo w KonserwatoriumStelli Adler[7].
W latach 1956–1958 występował na Nowojorskim Festiwalu Szekspirowskim[7]. Był reżyserem i producentem przedstawieńoff-broadwayowskich:Wielki nóż (The Big Knife, 1959)[8],Camino RealTennessee Williamsa (1961),Dziesięciu małych Indian (Ten Little Indians, 1961),Rakieta na księżyc (Rocket to the Moon, 1961) iRaz w życiu (Once in a Lifetime, 1964)[9]. Jako maniak kina i namiętny czytelnik wpływowego francuskiego pisma „Cahiers du Cinéma”, w 1961 dał się poznać jako krytyk filmowy w „Esquire” i „The New York Times”[7].
W 1964 przeniósł się doHollywood wKalifornii. Dwa lata później pełnił funkcję drugiego reżysera filmu sensacyjnegoDzikie anioły (The Wild Angels, 1966) w reżyseriiRogera Cormana, mistrza niskobudżetowego „kina klasy B”, zPeterem Fondą.
W 1968 pod pseudonimem Derek Thomas wyreżyserował swój pierwszy film fantastycznonaukowyPodróż na planetę prehistorycznych kobiet (Voyage to the Planet of Prehistoric Women) zMamie Van Doren, którego producentem byłRoger Corman[10]. Następnie był reżyserem, scenarzystą i producentem dreszczowca kryminalnegoŻywe tarcze (Targets, 1968) z udziałemBorisa Karloffa, którego operatorem byłLászló Kovács.
Trzeci film okazał się najlepszym w jego karierze[1].Ostatni seans filmowy z 1971, nostalgiczny obraz prowincjonalnej Ameryki, zwiastujący koniec świata odchodzących wartości, został nominowany doOskara w ośmiu kategoriach (w tym dla Bogdanovicha jako reżysera), a statuetki zdobyliCloris Leachman iBen Johnson za role drugoplanowe. W filmie debiutowałaCybill Shepherd, zaś pierwsze poważne role zagraliJeff Bridges iRandy Quaid.
.jpg)
Innym znanym filmem Bogdanovicha jestMaska z 1985 – prawdziwa historia wrażliwego chłopca Rockyego Dennisa cierpiącego na rzadką chorobą kości twarzy (tzw.choroba lwa) – w tej roliEric Stoltz – i jego niezwykłej matki (za tę rolęCher otrzymała główną nagrodę dla aktorki naFestiwalu w Cannes). Film zdobyłOscara w mało prestiżowej kategorii – charakteryzacja, Cher i Stoltz byli nominowani doZłotych Globów, zaś Bogdanovich był nominowany doZłotej Palmy w Cannes[11].
Pozostałe filmy Bogdanovicha nie wzbudziły już takiego entuzjazmu, choć wspomnieć należy o komediachPapierowy księżyc (z czasówwielkiego kryzysu) z oskarową rolą 10-letniejTatum O’Neal, grającej u boku swego ojcaRyana O’Neala iNickelodeon (alternatywny polski tytułKtoś tu kręci) o początkachprzemysłu filmowego – z tą sama parą aktorów, a takżeDaisy Miller – ekranizacji klasycznej noweliHenry’ego Jamesa.
Bogdanovich jest także autorem cenionej biografii wielkiego reżyseraOrsona Wellesa, z którym się zresztą przyjaźnił, a także biografiiAlfreda Hitchcocka,Johna Forda,Howarda Hawksa iFritza Langa.
Można było oglądać Bogdanovicha jako psychiatrę dr. Kupferberga w serialuRodzina Soprano. Zagrał także gościnnie, samego siebie w 22. odcinku 5. serii amerykańskiego serialuJak poznałem waszą matkę oraz w 11. odcinku 5. serii amerykańskiego serialuŻona idealna. Reżyser słynął ze wspierania młodych twórców, a jednym ze sposobów było występowanie w filmach aspirujących artystów.
Bogdanovich powrócił do roli reżysera po wielu latach za sprawą przyjaźniących się z nim młodych reżyserów –Wesa Andersona (debiut tego twórcy wyprodukowała żona Bogdanovicha – Polly Platt) iNoaha Baumbach (Bogdanovich wcześniej wstąpił w dwóch jego filmach). KomediaDziewczyna warta grzechu (2014) stała się zwieńczeniem jego twórczości.
Z tym tematem związana jest kategoria:Filmy w reżyserii Petera Bogdanovicha.W czerwcu 1962 ożenił się z Polly Platt, z którą miał dwie córki – Antonię i Alexandrę[9]. W czerwcu 1972 doszło do rozwodu[9]. W latach 1971–1978 był związany zCybill Shepherd[9]. Poza planem filmowym komedii romantycznejŚmiechu warte spotykał się zDorothy Stratten[12], kanadyjską byłą modelką i gwiazdą „Playboya”. Wkrótce po zakończeniu zdjęć, 14 sierpnia 1980 Stratten została zastrzelona przez swojego męża Paula Snidera, który był zazdrosny o jej romans z Bogdanovichem. Tę historię przedstawiają filmy:Death of a Centerfold: The Dorothy Stratten Story (polski tytułŚmierć króliczka, 1981) zJamie Lee Curtis iStar 80 (1983)Boba Fosse zMariel Hemingway. Sam Bogdanovich opisał historię Stratten we własnej książceThe Killing Of The Unicorn – Dorothy Stratten 1960-1980[13]. 30 grudnia 1988 poślubił Louise Stratten (Hoogstraten)[9], siostrę zamordowanej byłej kochanki Dorothy Stratten. W 2001 rozwiedli się[9].
| 1960-69 | |
|---|---|
| 1970-79 | |
| 1980-89 | |
| 1990-99 | |
| 2000-09 | |
| 2010-19 |
