| Prawdziwe imię i nazwisko | Roger William Corman |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | 6 sierpnia 1938 |
| Data i miejsce śmierci | 13 maja 2000 |
| Zawód | reżyser, aktor, scenarzysta |
Paul Bartel (ur.6 sierpnia1938 wNowym Jorku, zm.13 maja2000 tamże) – amerykańskiaktor,reżyser iscenarzysta filmowy.
Studiował film i teatr naUniwersytecie Kalifornijskim w Los Angeles, spędził rok na stypendiumFulbrighta w szkole filmowejCentro Sperimentale w Rzymie. Odbył służbę wojskową wUS Army Signal Corps Pictorial Center wLong Island City, a następnie kręcił filmy dla United States Information Agency[1].
Rozpoczął swoją działalność filmową jeszcze w szkole średniej, realizując krótkometrażowe filmy eksperymentalne i animowane nataśmie 16 mm. Do jego wczesnych prac należąCinema Experimental (1954),Non Objective Film (1956),Margaret Whiting Sings "The Money Tree" (1956) orazCamel Rock (1957). W 1962 , podczas nauki w Centro Sperimentale di Cinematografia w Rzymie, nakręcił włoskojęzyczny film krótkometrażowyProgetti. Przełomem w jego karierze stał się filmThe Secret Cinema (1966), zrealizowany przy minimalnym budżecie nataśmie 35 mm i sfinansowany ze środków własnych reżysera[2].
W 1972 Bartel zadebiutował jako reżyser pełnometrażowy filmemPrivate Parts, będącym połączeniem komedii i horroru. Produkcją zajmował sięGene Corman, bratRogera Cormana, a film został wydany przez wytwórnięMGM. Bartel wystąpił w nim także jako aktor[3]. Produkcja jest często zaliczana dofilmów eksploatacji[4].
W 1975 Paul Bartel wyreżyserowałWyścig śmierci 2000, satyryczną komedię akcji wyprodukowaną przez Rogera Cormana. W filmie wystąpili m.in.David Carradine,Sylvester Stallone iMary Woronov, a sam Bartel pojawił się w epizodycznej roli. Produkcja odniosła duży sukces kasowy i szybko zdobyła status kultowego klasyka.
Po sukcesie filmu Corman zaproponował Bartelowi realizację kolejnego obrazu akcji z Carradine’em –Cannonball (1976). Reżyser nie tylko stanął za kamerą, ale także współtworzył scenariusz. W produkcji pojawiły się licznecameo znanych postaci filmowych, m.in.Joe Dantego iMartina Scorsese. Bartel wspominał później, że po roku pracy nadWyścigiem śmierci 2000, za 5000 dolarów znalazł się w trudnej sytuacji finansowej i przyjął propozycję Cormana z konieczności. Choć sam nigdy nie interesował się motoryzacją i wyścigami, postanowił urozmaicić film licznymi epizodycznymi występami oraz oryginalnymi postaciami, które go fascynowały[2].
W 1982 wyreżyserował filmOberża, do którego napisał scenariusz wspólnie z Richardem Blackburnem. Bartelowi udało się pozyskać fundusze na produkcję i zagrał w filmie razem z Mary Woronov. Produkcja, której budżet wyniósł 230 000 dolarów (zebranych przez niego samego oraz jego rodziców)[5], stała się sukcesem na rynku filmów artystycznych, zarabiając ponad 1 milion dolarów[6], i zyskała status kultowego filmu[5].
PoOberży nakręcił kilka kolejnych filmów, jak np.Klasowo-łóżkowe potyczki w Beverly Hills (1989)[7]. Niemniej, niektóre z produkcji, takie jakKoń o imieniu Długi Strzał (1986) oraz jego ostatnia produkcjaShelf Life (1993), miały minimalną dystrybucję i zostały ledwie wydane[8].
Był otwarciegejem, co miało wpływ na jego decyzje zawodowe. W branży filmów niezależnych czuł się bardziej akceptowany i miał większe możliwości rozwoju kariery niż w Hollywood[8].