Patriotyzm lokalny (także:mała ojczyzna,prywatna ojczyzna) – kategoriapsychofizyczna i społeczno-kulturowa; pewien obszar związany z przestrzenią i ziemią, będący źródłem inspiracji twórczej[1] wraz z towarzyszącymi mu odniesieniami ludzkimi, takimi jakpostawy, znaczenia,emocje, wartości, a także część miejscowej historii itradycji, jak równieżkulturowego dziedzictwagrup społecznych[2].
Terminmała ojczyzna wprowadził do nauk społecznychStanisław Ossowski[2].
Mała ojczyzna jest rzeczą prywatną,subiektywną i odbieraną indywidualnie. Jednostka ma wobec niej stosunek osobisty i bezpośredni. Jest strukturą o charakterze relacyjnym i sytuuje się pomiędzy człowiekiem i jego światem, między kulturą i naturą, historią i tradycją, zwyczajem i obyczajem, jak również pomiędzy rodziną, a państwem. Łączy się w pewnym sensie (ale niekoniecznym) z miejscem urodzenia, dzieciństwem, czy miejscem zamieszkania. Tworzy swoisteterytorium rodzinne. Stanowi przedłużenieosobowości jednostki. Wspołeczeństwie obywatelskim pojęcie to łączy się ze sferą aktywności społecznej, obywatelskiej, czyedukacyjnej i jest kategoriąaksjonormatywną - okeśla pożądane normy zachowań w społeczności, harmonię,solidarność, czy dbałość o wspólne dobro[2].
Świat małych ojczyzn jest różny, a nawet przeciwstawny do haseł świataponowoczesnego, głoszącego chaos, bezład,relatywizm, upadek tożsamości oraz niewiarę w człowieka. Patriotyzm lokalny stawia na zakorzenienie w środowisku i relacje społeczne, podkreśla siłę podstawowych wartości, w tym chrześcijańskich,praw człowieka,demokracji,gospodarki rynkowej,sprawiedliwości społecznej, czy szacunku do przyrody. Umożliwia i wspiera rozwój podmiotowości społecznej. Wytwarzasamorządność i autonomię. Mimo tego mała ojczyzna nie pozostaje strukturą wyizolowaną od szerszych układów społecznych, czy też bytem samowystarczalnym. Jest integralną częścią procesów ponadlokalnych, a nawetglobalnych[2].
Podobnie jakpatriotyzm w swym szerszym znaczeniu, patriotyzm lokalny opiera się na otwartości względem innych jednostek bądź grup. Jako najstarsze wymienia się powstałe wNiemczech, w pierwszej połowie XIX w. lokalne stowarzyszenia zajmujące się badaniem historii najbliższej okolicy (niem.Verein für Heim-Geschichte).