Według danych na 1 stycznia 2020 r. w granicach administracyjnych gminy Paryż na obszarze 105,4 km² zamieszkiwało 2 187 271 osób[2], na obszarzeWielkiego Paryża(inne języki) (Grand Paris)[a] mieszkało 7 086 619 osób na obszarze 814,2 km²[3], w paryskiej jednostce miejskiejUnité urbaine de Paris(inne języki) mieszkało 10 856 407 osób na obszarze 2846 km²[4], natomiast na obszarze regionu paryskiego Île-de-France mieszkało 12 271 794 osób na obszarze 12 012 km²[5]. Po opuszczeniuUnii Europejskiej przezWielką Brytanię, Paryż stał się największą metropolią w Unii Europejskiej.
Miasto ma układ koncentryczny z rozchodzącymi się gwiaździściebulwarami. Jego oś stanowi wcięta dolina Sekwany, która dzieli Paryż na dwie części: prawobrzeżną (północną)Rive Droite(inne języki) oraz lewobrzeżną (południową)Rive Gauche.
W 2018 r. Paryż odwiedziło 17,95 mln turystów z całego świata – był trzecim najczęściej odwiedzanym miastem świata poBangkoku iLondynie[6]. Według danych ICCA w Paryżu zorganizowano w 2018 r. największą liczbę kongresów międzynarodowych (1192)[7].
Paryż był pierwotnie osadąceltycką, głównym ośrodkiem plemieniaParyzjów (łac.Parisii), którzy zasiedliliÎle de la Cité wIII wieku p.n.e.[8] W 52 r. p.n.e. przybyli tu Rzymianie. Miasto znane było wówczas pod nazwąLutetia – co oznaczapodmokłe miejsce[8]. Niedługo później miasto zaczęło rozwijać się na lewym brzegu Sekwany (dzisiejszaDzielnica Łacińska). Powoli coraz częściej używano jedynie nazwyParis. Przez cały okres starożytności Paryż był mało znaczącą osadą i pozostawał w cieniu takich miast jakLyon czyBordeaux.
Rzymianie władali miastem aż do 508, kiedyChlodwig I, królFranków, założyciel dynastiiMerowingów, uczynił je swoją stolicą (przeniesioną zTournai). Najazdywikingów w VIII wieku zmusiły mieszkańców do postawienia fortecy. Mimo to 28 marca 845 miasto zostało złupione. Czterdzieści lat później miasto wytrzymało kolejnynajazd wikingów (od 25 listopada 885 do października 886). Słabośćkarolińskich królów Francji doprowadziła do wzrostu potęgi książąt Paryża. W 987 królem Francji obrany zostałHugo Kapet.
W XI wieku Paryż został znacząco rozbudowany na prawym brzegu. W XII i XIII wieku, a zwłaszcza za rządówFilipa II, nastąpił szybki rozwój miasta. Powstały pierwsza fortecaLuwru oraz ważniejsze paryskie kościoły, w tym katedra Notre Dame. Paryż stał się też żywym ośrodkiem życia intelektualnego – powstał tu w XII w.Uniwersytet Paryski – jeden z pierwszychśredniowiecznych uniwersytetów, nazywany później zwyczajowoSorboną[9]. Miasto przeżywało okres rozwoju jako ośrodek handlu oraz centrum naukowe, co zostało przerwane przezepidemięczarnej śmierci orazwojnę stuletnią.
Po wyparciu Anglików, za panowaniaWalezjuszów, nastąpił bujny rozkwit kulturalny Paryża, choć władcy z tej dynastii często przebywali poza miastem, w zamkachw Dolinie Loary.Franciszek I rozbudował Luwr, był teżmecenasem sztuki i sprowadził do Paryża wielu artystów. W II połowie XVI wieku zaostrzył się konflikt między katolikami ihugenotami, co doprowadziło do rzezi zwanejNocą św. Bartłomieja. W rezultacie wojen religijnych tron objąłHenryk IV, pierwszy z dynastiiBurbonów; przy tej okazji wygłosił słynne zdanie: „Paryż wart jest mszy”.
Burbonowie kontynuowali rozbudowę miasta, stawiając wiele znaczących budynków. Powstawały nowe dzielnice. Rozwój Paryża nie został zahamowany mimo przeniesienia przezLudwika XIV siedziby królewskiej do pobliskiegoWersalu. Rozwijał się przemysł. Wyburzono mury miejskie, na ich miejscu powstały tzw. Wielkie Bulwary. W połowie XVII wieku Paryż miał już około pół miliona mieszkańców. Za panowania Ludwika XV w Paryżu utworzonostraż pożarną (1722) i pierwszy urząd pocztowy (1738). Miasto stało się wielkim ośrodkiem kulturalnym i intelektualnym.
Paryskie demonstracje w 1848 roku rozpoczęłyWiosnę Ludów, a we Francji spowodowały powstanieII Republiki. Po dojściu do władzyNapoleona III i ogłoszeniuII Cesarstwa rozpoczętowielką przebudowę Paryża, nadzorowaną przezGeorgesa-Eugène’a Haussmanna. Obecny wygląd centrum miasta jest w dużej mierze efektem tych działań. Monumentalne budynki miały świadczyć o znaczeniu Paryża, aspirującego do miana „stolicy świata”.
Mimo wojny i zawirowań politycznych pod koniec XIX wieku Paryż zaczął przeżywać okres rozkwitu, zwanybelle époque. Podczas jednej zwystaw światowych, które w Paryżu gościły kilkukrotnie, powstał jeden z symboli miasta –wieża Eiffla (1889). W 1900 roku ruszyła pierwsza liniametra. Na przełomie XIX i XX wieku Paryż był uważany za artystyczną stolicę świata; tu powstawały nowe prądy w sztuce, jakimpresjonizm,kubizm ifowizm, a późniejdadaizm isurrealizm. Duży wpływ na architekturę miasta wywarłasecesja. W roku 1900 w Paryżu zorganizowanoigrzyska olimpijskie, któreponownie zagościły w mieście w 1924 oraz2024 roku.
W czasieI wojny światowej wojskaniemieckie zostały odparte, zanim podeszły pod Paryż. Okres międzywojenny to dalszy rozwój miasta – w 1931 roku liczba mieszkańców Paryża sięgnęła blisko 2,9 miliona. Aby złagodzić problemy z brakiem mieszkań, jeszcze w latach dwudziestych zrealizowano projekt budownictwa socjalnego.
PodczasII wojny światowej w 1940 rokuWehrmachtowi udało się praktycznie bez walki zająć miasto, które znalazło się w strefie okupowanej przezIII Rzeszę. Okupacja zakończyła się wyzwoleniem Paryża przez Amerykanów w 1944 roku[10].
17 października 1961 roku, w następstwie zamieszek i demonstracji związanych z wyzwoleniem sięAlgierii, policja paryska dokonałamasakry Algierczyków. Prawdopodobnie zginęło od 50 do 200 osób, wielu było rannych. Wmaju 1968 roku doszło w Paryżu do protestów i strajków studenckich.
Po II wojnie światowej Paryż utracił swoją pozycję kulturalnej stolicy świata, pozostał jednak ważnym ośrodkiem życia intelektualnego i artystycznego. Duży wpływ na rozwój miasta miały inwestycje poczynione za rządów prezydentówGeorges’a Pompidou iFrançois Mitterranda.
Obszar metropolitalny Paryża (fot. satelitarna 2003)
Współrzędne geograficzne Paryża to:
48 stopni i 50 min. szerokości geograficznej północnej,
2 stopnie i 20 min. długości geograficznej wschodniej.
Na północy kończy się wielka równina północno-europejska i zaczynaBasen Paryski. Otacza on dolinęSekwany i zajmuje większą część Francji Północnej. Basen Paryski jest największym basenem osadowym Europy. Z punktu widzenia geografii skupia on większość krain położonych wokół Sekwany i środkowejLoary, będącej rzeką boczną od końca erytrzeciorzędowej. Grunty paryskie są wapniowe, marglowe, gliniaste i piaskowe. Powierzchnia miasta wynosi 10 540 ha.
Panuje tu klimat umiarkowany ciepły morski, na który duży wpływ maPrąd Północnoatlantycki. Można go opisać jako łagodny i umiarkowanie wilgotny.
Lato jest zazwyczaj ciepłe i przyjemne ze średnimi najwyższymi temperaturami pomiędzy 15 a 25 °C z umiarkowanym nasłonecznieniem. Mimo wszystko każdego roku występują temperatury powyżej 30 °C. Jednak czasami zdarzają się długie okresy trudnych warunków pogodowych, jakfala upałów w 2003 roku, kiedy to temperatury wynosiły powyżej 30 °C, a przez kilka dni temperatura przekraczała 35 °C. Jeżeli chodzi o ostatnie czasy, to średnia temperatura w lipcu wynosiła 20 °C, najniższa średnia 16 °C, a najwyższa 27 °C[11].
Wiosną i jesienią występują zazwyczaj łagodne dni i noce, choć warunki często się zmieniają. W obu porach roku często jest nieoczekiwanie zimno i chłodno.
Wzimie nasłonecznienie jest małe; dni są chłodne, ale temperatura wynosi ok. 7 °C. Kilka dni w roku temperatura spada poniżej 0 °C. Rzadko pada tu śnieg, choć czasami występują opady śniegu bez akumulacji. W ostatnim czasie, a zwłaszcza w 2009 i 2010 roku, fala chłodu spowodowała obfite opady śniegu (15 cm w 2010 roku), a temperatura gwałtownie spadła pomiędzy –10 °C a –20 °C na przedmieściach miasta.
Deszcz pada przez cały rok i, choć Paryż nie jest deszczowym miastem, to jest on znany z nagłych, obfitych deszczów. Średnia roczna suma opadów wynosi ok. 652 mm przy niewielkich opadach rozmieszczonych równomiernie przez cały rok. Najwyższa zanotowana temperatura wyniosła 44 °C w dniu 11 sierpnia 2003 roku, a najniższa –23,9 °C w dniu 10 grudnia 1879 r.[12]
1 stycznia 1860 roku Paryż podzielony został na 20 dzielnic (fr.arrondissement). Dzielnice są ponumerowane, a ich numeracja biegnie spiralnie od środka, zgodnie z ruchem wskazówek zegara (tworząc kształt muszli ślimaka). Najważniejsze pod względem turystycznym dzielnice mają numery 1-8. Leżące zewnętrznieLasek Buloński ilasek Vincennes należą odpowiednio do16. i12. dzielnicy. Każda z dzielnic ma wybieraną radę (conseil d’arrondissement), która z kolei wybiera swojego przewodniczącego (mera). Delegacja członków każdej z dzielnic tworzy Radę Paryża (conseil de Paris), która wybieramera Paryża (stanowisko utworzone w 1977 r.).
Według danych z 2020 roku, w granicach administracyjnych gminy Paryż na obszarze 105,4 km² zamieszkiwało 2 187 271 osób[2], wGrand Paris(inne języki) obejmujące ścisłe centrum metropolii mieszkało 7 086 619 osób na obszarze 814,2 km²[3] przy gęstości zaludnienia 8704 os./km², w paryskiej jednostce miejskiejUnité urbaine de Paris(inne języki) mieszkało 10 856 407 na obszarze 2846 km²[4] przy gęstości zaludnienia 3815 os./km², natomiast na obszarze regionu paryskiegoÎle-de-France mieszka 12 271 794 osób na obszarze 12 012 km²[5] przy gęstości zaludnienia 1022 os./km². Po opuszczeniu Unii Europejskiej przez Wielką Brytanię (Brexit), Paryż stał się największą metropolią w Unii Europejskiej.
Uwaga: zasięg obszaru metropolitalnego Paryża, wyznaczany przez francuski urząd statystycznyINSEE, zmienia się z roku na rok; dane historyczne są szacunkowe i oparte są na podstawie danych z różnych źródeł
W Paryżu znajduje się wiele zabytków z różnych epok, dzieł sztuki, budowli architektonicznych, muzeów, uczelni oraz instytucji o znaczeniu międzynarodowym. Paryż to również światowe centrummody i sztuki. Znacznym udogodnieniem dla turystów jest wprowadzenieParis Museum Pass – imiennej karty umożliwiającej wstęp do muzeów, pałaców i innych atrakcji znajdujących się w Paryżu i jego okolicach bez konieczności kupowania biletów.
Wieża Eiffla (La Tour Eiffel) – Żelazna wieża o wysokości 330 metrów. Budowla ma 3 tarasy widokowe. Potocznie zwana „Żelazną damą”. Uznawana za symbol Paryża a czasem i całej Francji. Została wybudowana naWystawę Światową
Muzeum w Luwrze (LeMusée du Louvre) – Jedno z najbardziej znanych i największych muzeów na świecie. W zbiorach placówki znajdują się między innyminajsłynniejszy obraz na świecieMona Lisa oraz rzeźbyWenus z Millo iNike z Samotraki. Zbiory liczą wiele dzieł sztuki z różnych epok.
Katedra Notre-Dame (La Cathédrale Notre-Dame) – Jedna z najbardziej rozpoznawalnych Katedr na świecie. Budowla wzniesiona w stylu gotyckim (częściowo również neogotyckim). Wznosi się na wyspieÎle de la Cité. Dosłownie „Notre-Dame” oznacza „Nasza Pani”, czyli „Najświętsza Maryja Panna”
Bazylika Sacré-Cœur(Bazylika Najświętszego Serca) – Budowla sakralna w stylueklektycznym inspirowana architekturą bizantyjską i romańską. Bazylika została wzniesiona na wzgórzuMontmartre.
Panteon – dawny kościół, wybudowany w stylu klasycystycznym, nawiązujący swą budową do antycznegorzymskiego Panteonu, obecnie jest mauzoleum sławnych Francuzów
Willa La Roche-Jeanneret –modernistyczny dom bliźniaczyLe Corbusiera, aktualnie muzeum. Przykład skrajnego funkcjonalizmu z nurtu purystycznego. Dom unosi się w powietrzu na żelazobetonowych słupach (fr.pilotis) nad zazielenionym ogrodem. Dom jest wyposażony także w ogród na dachu. Jest na liścieUNESCO od 2016[14].
Szklany Dom (Maison de Verre) – modernistyczny dom z dwupoziomowym salonem i tarasem na ostatnim piętrze z widokiem na ogród, architekta Pierre Chareau dla lekarza ginekologa. Dom odwiedzaliJean Cocteau,Le Corbusier iPablo Picasso. Jest w rejestrze zabytków od 1982. Dom prywatny, możliwe jest zwiedzanie z zewnątrz[15].
Kamienica Molitor (Immeuble Molitor) – modernistycznakamienica z własnym mieszkaniem (240 m²), pracownią i ogrodem na dachu architektaLe Corbusiera i jego żony. Pierwszy apartamentowiec na świecie, który został całkowicie przeszklony. Aktualnie muzeum tylko na ostatnim piętrze. Jest na liście UNESCO od 2016[16].
Luwr (LeMusée du Louvre) – Najsłynniejsze muzeum w Paryżu
Luwr (Le Musée du Louvre) – jedno z największych i najpopularniejszych muzeów sztuki na świecie, w jego zbiorach znajdują się m.in.Mona Lisa orazWenus z Milo
Musée d’Orsay – muzeum sztuki w budynku dawnego dworca kolejowego, zbiory malarstwa impresjonistycznego
Musée du quai Branly – muzeum etnologiczne poświęcone cywilizacjom Afryki, Azji, Oceanii i obu Ameryk, posiada zbiory 267 tys. eksponatów, z czego na stałej ekspozycji wystawiono 3500 eksponatów
Les Halles – dzielnica Paryża, dawniej mieścił się tu największy targ Paryża, teraz znajduje się tu centrum handlowo rozrywkowe Forum des Halles;
Le Marais – obecnie luksusowa dzielnica mieszkalna i faktyczne centrum współczesnej sztuki;
La Défense – dzielnica biznesowo-handlowo-mieszkalna pod Paryżem, skupisko szklanych wieżowców;
Saint-Germain-des-Prés – dzielnica Paryża, w latach 50. XX wieku główny ośrodek życia intelektualnego miasta, obecnie ekskluzywna dzielnica ze znanymi paryskimi kawiarniami;
Place des Vosges (pol. Plac Wogezów) – plac z początku XVII w., otoczony z każdej strony budynkami o identycznych fasadach, uznawany za najpiękniejszy w Paryżu;
Ogród Luksemburski (Jardin du Luxembourg) – najpopularniejszy park stolicy, z ośmiobocznym basenem, licznymi rzeźbami, kortami tenisowymi i atrakcjami dla dzieci;
Ogrody Tuileries (Jardin des Tuileries) – jeden z najstarszych paryskich ogrodów, rozciągający się odLuwru aż poChamps-Élysées, z fontanną oraz licznymi rzeźbami;
Pole Marsowe (Champ-de-Mars) – park z ogrodem wstylu francuskim, u stóp Wieży Eiffla, dawniej wykorzystywany jako pole ćwiczeń wojskowych i miejsce wystaw światowych;
Lasek Buloński (Bois de Boulogne) – ponad 800-hektarowy pas zieleni na zachodnim obrzeżu Paryża, z alejkami do jazdy na rowerze i konno, z małymi jeziorkami i hipodromem;
Lasek Vincennes (Jardin de Vincennes) – największy obszar zieleni Paryża, na prawie 1000 hektarach znajdują się: kilka jeziorek, ogród roślin tropikalnych, zoo oraz tor wyścigów konnych;
Park des Buttes-Chaumont – park o powierzchni 24,7 ha (piąty co do wielkości w Paryżu, po Lasku Vincennes, Lasku Bulońskinm,Parku de la Villette i Ogrodach Tuileries), położony w19. dzielnicy, otwarty w 1867 roku; projektant Jean-Charles Alphand. Park znany ze świątyni Sybilli, inspirowanejŚwiątynią Westy z Tivoli, wznoszącej się na szczycie 50-metrowego urwiska nad taflą sztucznego jeziora[17];
Wieża Montparnasse –wieżowiec i należące do niego centrum handlowe powstałe w latach 1969–1972, w centrum dzielnicyMontparnasse, przyavenue du Maine 33 w Paryżu. Wieża ma 59 kondygnacji, w tym 54 pięter przeznaczonych na biura, z których każde ma niemal 2000 m². W sumie wynosi to 112 000 m². Taras tworzący 59. piętro jest dostępny dla zwiedzających. W latach 1972–2009 był tonajwyższy budynek w Paryżu, a w latach 1972–1990 był najwyższym budynkiem wEWG.
Charakterystyczne wejście do stacjiPigalleparyskiego metra zaprojektowane przezHectora Guimarda (2014)Tramwaj linii T3a w Porte de Versailles w Paryżu (2017)
Jej podstawowym elementem jest jedna z najstarszych na świeciekolej podziemna (Métropolitain), działająca od 1900 r. Paryskie metro liczy 16 linii o łącznej długości 222,6 km i380 stacji, rozmieszczonych równomiernie na obszarze wokół centrum (średnia odległość między stacjami wynosi zwykle poniżej 500 m).
Transport na dalsze odległości zapewniakolej miejska –RER. Liczy ona obecnie 5 linii. Budowa i rozbudowa RER trwa od lat 70.
Ofertę RER uzupełnia kolejowy transport podmiejski sieciTransilien. Kilkanaście linii zapewnia połączenia odległych przedmieść z głównymi dworcami kolejowymi Paryża.
Rozwój sieci transportu jest obecnie spowolniony z powodu problemów związanych z finansowaniem, spowodowanych spowolnieniemgospodarki Francji, a także z powodu narosłego zadłużenia oraz zaostrzenia procedur. W tej sytuacji budowa nowych linii tramwajowych wydaje się idealnym rozwiązaniem dla rozwiązania problemu braku zadowalających połączeń pomiędzy przedmieściami. Tramwaje są tańsze w budowie niż metro, oferując jednocześnie zdolność przewozową i prędkość podróży przewyższającą autobusy. W chwili obecnej w eksploatacji pozostają czterylinie tramwajowe (T1 zSaint-Denis doNoisy-le-Sec, T2 zLa Défense doPorte de Versailles,T3 zPorte d’Ivry doPont du Garigliano i T4 zBondy doAulnay-sous-Bois), planuje się także budowę 5 kolejnych linii. 6 nowych odcinków przedłużających już istniejące jest planowanych bądź w budowie. Całość ma liczyć docelowo ok. 75 km.
Sieć transportu szynowego, zarówno w centrum miasta, jak i na przedmieściach, uzupełnia ponad 300 linii autobusowych obsługiwanych przez ok. 4000 pojazdów.
Statystyki transportu w aglomeracji paryskiej (2004)[19]
¹Obsługa linii A iB jest podzielona między SNCF i RATP
Dodatkowym środkiem transportu w Paryżu, wykorzystywanym przez turystów, są statki kursujące po Sekwanie (batobus). Zatrzymują się one w następujących przystaniach: wieża Eiffla, Musée d’Orsay, Saint-Germain-des-Prés, katedra Notre-Dame, Hotel de Ville, Luwr, Jardins des Plantes i Pola Elizejskie.
Paryż jest głównym węzłem komunikacjikolejowej we Francji. Pociągi państwowego przewoźnikaSNCF oraz innych przewoźników europejskich zapewniają połączenia z praktycznie każdym większym miastem kraju oraz wieloma miastami za granicą:
Paryski Bulwar Peryferyjny na wysokościPorte d’Auteuil (2012)
Podobnie jak dla transportu kolejowego, również dla transportu samochodowego Paryż jest największym węzłem we Francji. Miasto otaczają trzy obwodnice:Bulwar Peryferyjny, który biegnie na szlaku XIX-wiecznych fortyfikacji wokół Paryża,autostrada A86 na bliskich przedmieściach orazFrancilienne (droga krajowaN104) w większej odległości od miasta.
Sieć paryskich dróg jest gęsta i ma długość ponad 2000 km. W regionieÎle-de-France jest zlokalizowanych ok. 800 kmautostrad. Aglomeracja jest połączona z resztą kraju 8 rozchodzącymi się promieniście autostradami.
Z trzech głównych portów lotniczych obsługujących Paryż skorzystało w roku 2005 ponad 78 mln pasażerów na ponad 550 trasach. Przeładowano w nich również 2,11 mln ton towarów (2005). Najważniejszym lotniskiem jestport lotniczy im. Charles’a de Gaulle’a znajdujący się w położonym 40 km na północny wschód od ParyżaRoissy-en-France. Jest to jeden z największych portów lotniczych w Europie i na świecie. Mniejsze znaczenie ma położony na południe od miastaOrly, wykorzystywany głównie dla połączeń w ruchu krajowym oraz do południowej Europy i północnej Afryki.Trzeci port lotniczy jest zlokalizowany w pobliżu miejscowościBeauvais, położonej ok. 70 km na północ od Paryża i wykorzystywany jest przez loty czarterowe oraztanie linie lotnicze (ok. 2 mln pasażerów rocznie).
Z pozostałych 11 portów lotniczych obsługujących aglomerację paryską najbardziej znane jestlotniskoLe Bourget, obecnie służące przyjmowaniu ruchu biznesowego, a także jako miejsce pokazów lotniczych imuzeum lotnictwa. Paryż posiada także lotnisko dla śmigłowców (héliport) wIssy-les-Moulineaux.
Rada Europejskiego Instytutu Technologii i Innowacji (EIT)[24] 16 grudnia 2009 wyznaczyła centra pierwszych trzech Węzłów Wiedzy i Innowacji. Uczelnie z Paryża będą brać udział w pracach Węzła Informatycznego i Klimatycznego.
Oddzielnym tematem jest tutaj film. Wystarczy wymienić same ekranizacje wymienionych wcześniej dzieł, a przecież akcja wielu współczesnych filmów także toczy się w tej europejskiej metropolii.
Pawilon Polski naWystawie Światowej w Paryżu w 1925 r. Polscy architekci i artyści zdobyli wtedy najwięcej nagród wśród wszystkich państw uczestniczących w wystawie[28]
Również w kulturze polskiej Paryż zajmuje miejsce szczególne, zwłaszcza dla twórczości w XIX wieku. To tu swoje dzieła tworzyliJuliusz Słowacki,Fryderyk Chopin iCyprian Kamil Norwid, aAdam Mickiewicz bezpośrednio do „paryskiego bruku” odnosi się w epiloguPana Tadeusza. Okresromantyzmu był szczególnie bogaty w twórczość i działalność artystów polskich w okresie popowstaniu listopadowym. Miasto było wówczas centrum tzw.Wielkiej Emigracji polskiej. 24 listopada 1838 r. nastąpiło podpisanie aktu fundacji, a 24 marca 1839 r. miało miejsce uroczyste otwarcieBiblioteki Polskiej, która jest najstarszą polską biblioteką za granicą, przechowującą ponad 100 tys. woluminów z zakresu polskiej historii i kultury. Ośrodek ten odgrywał i odgrywa znaczącą rolę w międzypaństwowych kontaktach kulturalnych[29]. PolkaMaria Skłodowska-Curie została pierwszą kobietą profesorem na paryskiej Sorbonie w 1906 r[30]. W 1928 r. generałMaxime Weygand dokonał uroczystego otwarciaPlace de Varsovie w Paryżu[31]. Między I i II wojną światową w Paryżu żyli i tworzyli światowej sławy PolacyJerzy Waldemar Jarociński, redaktor naczelny wpływowego miesięcznika „L’Amour de l’Art” orazTamara Łempicka, malarka epokiart déco. W czasie II wojny światowej pisarz, podróżnik i współtwórca paryskiej „Kultury”Andrzej Bobkowski opisał Paryż i Francję z perspektywy roweru[32]. W późniejszych latach Paryż był miastem, gdzie po 1945 r. przebywało i tworzyło wielu wybitnych polskich twórców. Związani byli w dużej mierze z Instytutem Kultury Polskiej i jego czołowym wydawnictwem „Kultura”, którego naczelnym redaktorem byłJerzy Giedroyć. Obok Giedroycia w Paryżu mieszkali i tworzyli wówczas m.in.Józef Czapski,Konstanty Jeleński, a także popularni we Francji polscy artyściRoman Polański,Krzysztof Kieślowski,Andrzej Żuławski,Andrzej Seweryn,Stanisław Syrewicz,Wojciech Pszoniak iAndrzej Dobosz. Po II wojnie światowej polski architektJerzy Sołtan współpracował w latach 1945–1949 zLe Corbusierem w jego paryskiej pracowni, która była wtedy epicentrum światowej architektury nowoczesnej[33]. W Paryżu tworzyło też wielu polskich malarzy:Jacek Malczewski,Olga Boznańska iTadeusz Styka. Obszerną wystawę ich prac na stałe znajdujących się w zbiorach we Francji zorganizowano w 2010 w Gdańsku wPałacu Opatów[34].
↑Charles Radding: Universities. W: Medieval France. An Encyclopedia. William W. Kibler; Grover A. Zinn; Lawrence Earp (eds.). New York – London: Garland Publishing Inc., 1995, s. 1775–1777.
.jpg)
.JPG)
