Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Przejdź do zawartości
Wikipediawolna encyklopedia
Szukaj

Pakt Ebert-Groener

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Pakt Ebert-Groener (zwany także paktem ze starymi siłami) – pakt zawarty 9 listopada 1918 roku pomiędzykanclerzem RzeszyFriedrichem Ebertem, a głównym kwatermistrzem armii niemieckiejWilhelmem Groenerem podczasrewolucji listopadowej. Wilhelm Groener zagwarantował nowo wyłonionemu rządowi republikańskich Niemiec lojalność armii cesarskiej po wymuszonejabdykacjiWilhelma II. Pakt ten był pierwszym i decydującym krokiem stabilizującym władzę w Rzeszy poI wojnie światowej.

Tło historyczne

[edytuj |edytuj kod]
Philipp Scheidemann proklamuje republikę.

W styczniu i lutym 1918 roku, jeszcze w trakcie wojny, w Berlinie iZagłębiu Ruhry wybuchły strajki, w których wzięło udział łącznie około 800 tys. robotników. Strajkujący żądali demokratyzacji instytucji państwowych oraz ulepszenia prawa wyborczego dla kobiet i mężczyzn. W październiku 1918 roku powołano rząd księciaMaximiliana von Baden w którym po raz pierwszy w historii znaleźli się – będący od 1890 roku nielegalną partią – socjaldemokraci (w rządzie nie znalazł się jednak Ebert). Od czasu rozpoczęcia rewolucji listopadowej buntem marynarzy zKilonii 3 listopada walki o władzę ogarnęły cały kraj. 6 listopada Ebert w rozmowie z Groenerem oświadczył:

Naród widzi winnego w osobie cesarza, słusznie czy nie, jest w tej chwili bez znaczenia[1]

7 listopada rząd zaostrzył swe żądanie abdykacji cesarza. Dopiero 2 dni później cesarzWilhelm II ogłosił gotowość abdykacji z zastrzeżeniem, że zachowa on koronę Prus. Wywołało to ostrą reakcje wśród rządu i społeczeństwa. Rząd jednak ogłosił abdykację z obydwu urzędów. W tej sytuacji Wilhelm II, pozbawiony władzy i zdolności decyzyjnych uciekł do Holandii. W międzyczasie książę Maximillian uznał, że należy przekazać władzę najsilniejszej partii, czyliSocjaldemokratycznej Partii Niemiec, której przewodniczącym był Ebert. Doprowadziło to do objęcia urzędu kanclerza przez niego. Tego samego dniaPhilipp Scheidemann z okna gabinetu kanclerskiego proklamował republikę demokratyczną, a chwilę po nimKarl Liebknecht republikę socjalistyczną. Dzięki tym posunięciom widać, że władza wciąż nie była pewna, mimo że była w rękach oficjalnego rządu.

Zawarcie paktu

[edytuj |edytuj kod]

Generał Groener wiedział, że położenie Niemiec w wojnie jest beznadziejne, postanowił więc działać. Działanie to nie było jednak konsultowane ani ze zwierzchnikiem Groenera, szefem Generalnego DowództwaHindenburgiem, ani przez Eberta z rządem. W godzinach nocnych Groener zadzwonił do Eberta, a rezultatem ich rozmowy okazał się pakt. Dzień później o pakcie zostali poinformowani Hindenburg oraz rząd rewolucyjny złożony zSPD iUSPD.

Przyczyny zawarcia paktu

[edytuj |edytuj kod]

Motywy Groenera

[edytuj |edytuj kod]
  • Widząc sytuację wojenną, chciał on doprowadzić do zawieszenia broni, musiało ono jednak uzyskać legitymację polityczną czyli poparcie od rządu.
  • Za wszelką cenę nie chciał dopuścić do przejęcia władzy przez bolszewików, którzy siali chaos na ulicy.
  • Uznawał Eberta za porządnego człowieka i ufał, że nie doprowadzi on państwa do upadku. 17 listopada w liście do żony napisał:

Marszałek polny [Hindenburg] i ja chcemy wspierać tak długo, jak to możliwe Eberta, którego szanuję, jako prostolinijnego, szczerego i przyzwoitego człowieka, ażeby wózek nie zsunął się bardziej na lewą stronę. Ale gdzie podziała się odwaga obywatelska? To, że garstka ludzi mogła wstrząsnąć całą Rzeszą Niemiecką jest jednym z najsmutniejszych wydarzeń w całych dziejach narodu niemieckiego[2]

Motywy Eberta

[edytuj |edytuj kod]
  • Kanclerz nie posiada realnej władzy, jeśli za tą władzą nie stoi siła w postaci wojska lub poparcia społeczeństwa.
  • Rząd miał dwóch przeciwników – lewicę w postaci bolszewików i prawicę w postaci wojskowych. Ebert, chcąc utrzymać władzę, musiał związać się z chociaż jedną z tych sił politycznych. Wybrał armię, gdyż był przeciwny powstaniu republiki rad.
  • Ebert miał nadzieję, że pakt wspomoże przeistoczenie gospodarki i społeczeństwa z trybu wojennego na pokojowy.

Skutki

[edytuj |edytuj kod]

Pakt realnie obowiązywał jedynie kilka lat, w późniejszym czasie istnienia republiki wojsko i wojskowi przestali popierać partie i rządy, uznając swojąapolityczność co oznaczało jednak nie neutralność a wrogość i nieufność do republiki. Jednak w czasie rewolucji 1918/1919 pomoc Groenera i armii była istotna, gdyż stanowiła realną siłę. Potwierdzeniem tego może być wprowadzenie urzędu ministra obrony – pierwszym, który piastował to stanowisko, był politykSPDGustav Noske.

Przypisy

[edytuj |edytuj kod]
  1. Die Regierung des Prinzen Max von Baden, str. 560, tłum. Andrzej Marcinek
  2. Dorota Groener-Geyer, General Groener. Soldat und Staatsmann. str. 117, tłum. Andrzej Marcinek

Bibliografia

[edytuj |edytuj kod]
  • Horst Möller: Weimar. Niespełniona demokracja. Warszawa: Oficyna Historii XIX, 1997.ISBN 83-905989-7-3.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pakt_Ebert-Groener&oldid=75877535
Kategorie:
Ukryta kategoria:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp