Pakistan,Islamska Republika Pakistanu (urduاسلامی جمہوریۂ پاکستانtrl.Islāmī Jamhūriyat Pākistān,trb.Islami Dźamhurijat Pakistan;ang.Islamic Republic of Pakistan) – państwo w południowej częściAzji, położone wzdłużIndusu i liczące ponad 200 milionów mieszkańców.
Najwyższy punkt:K2 8611 mn.p.m., najniższy punktOcean Indyjski 0 m Podział administracyjny: 4 prowincje, 1 terytorium stołeczne i 1 terytorium plemienne. Pakistan rości pretensje do terytoriumDżammu i Kaszmir – spornego zIndiami; spór o ten obszar od lat 50. XX wieku stanowi zarzewie poważnego konfliktu międzypaństwowego. Z powodu tych roszczeń statystyka pakistańska podaje większy obszar państwa – 896 145 km².
Pakistan odłączył się odIndii Brytyjskich w 1947. Gdy Brytyjczycy zorganizowali na przełomie 1945 i 1946 wybory do władz ustawodawczych,Liga Muzułmańska zdobyła większość w rządachBengalu iSindhu, zaś wPendżabie utworzyła rząd koalicyjny. Tym samym roszczenia muzułmanów do stworzenia państwa islamskiego stały się uzasadnione. W 1947 ostatni wicekrólIndii,lordLouis Mountbatten, opracował plan, na podstawie którego kolonia brytyjska podzielona została na dwa suwerenne państwa: Indie i Pakistan. 14 sierpnia 1947 Pakistan uzyskał niepodległość (do 1956 jako dominium brytyjskie z generalnym gubernatorem reprezentującym brytyjskiego monarchę; w 1956 proklamowano republikę).
Jesienią 1947 wybuchała rewolta o podłożu religijnym, do Kaszmiru wkroczyły pathańskie plemiona z Pakistanu, więc maharadża Singh zmuszony był poprosić o pomoc Indie. 26 października podpisał on akt wstąpienia Kaszmiru do Indii. Pakistan nie uznał faktu przyłączenia się Kaszmiru do Indii.Muhammad Ali Jinnah, przywódca Pakistanu zwrócił się z prośbą do lorda Mountbattena o mediację. Louis Mountbatten poprosił Singha o przeprowadzenie plebiscytu wśród ludności, jednak maharadża tę prośbę odrzucił. W ten sposób zaczął siękonflikt indyjsko-pakistański, trwający do dziś.
W 1954 roku odbyły się wybory, które pokazały duże rozbieżności między wschodnią a zachodnią częścią kraju. Na zachodzie wyborcze zwycięstwo odniosła proamerykańska Partia Republikańska natomiast na wschodzie ugrupowanie lewicowe tj. Pakistańska Partia Komunistyczna, Liga Awami czy Partia Robotnicza. W rezultacie rządy we wschodnim Pakistanie objęła radykalna lewica[7]. Sprawujący władzę w drugiej połowie lat 50. premierHuseyn Shaheed Suhrawardy i jego lewicujący rząd ustanowił prozachodni i proamerykański kurs kontynuowany przez późniejsze rządy[8].
W 1958 roku w wyniku bezkrwawego zamachu stanu władzę autorytarną przejął wojskowy –Muhammad Ayub Khan, który postawił na dobre relacje z USA. Dzięki ogromnej pomocy finansowej rządu amerykańskiego Pakistan przeżywał kilkuletni okres ożywienia gospodarczego i stabilizacji politycznej[9]. Równocześnie zawarto przyjazne stosunki z krajami Europy m.in.Polską[10][11]. Ministrem spraw zagranicznych jego rządu zostałZulfikar Ali Bhutto. W 1966 stolica została przeniesiona zKaraczi doIslamabadu. Przegrana wII wojnie o Kaszmir przyczyniła się do gwałtownego spadku poparcia społecznego dla Ayub Khana. Pogorszył się również stan jego zdrowia. Ulegając namowom wojskowych, w 1969 ustąpił na rzecz generałaYahyi Khana[12]. W 1970 wycofał się z życia politycznego[13]. Po konfliktach z przywódcami kraju, Bhutto opuścił rząd i stanął na czele opozycji. 26 marca 1971Pakistan Wschodni odłączył się tworząc niepodległyBangladesz. Doszło do tego po tym, gdy Yahya Khan, dyktator kraju, zarządził akcję wojskową pod kryptonimemSearchlight skierowaną przeciwko bengalskim separatystom. Akcja nie udała się, a w wyniku kompromitacji rządu nowym premierem został Bhutto[14][15].
W latach 1971–1977 premierem Pakistanu był Zulfikar Ali Bhutto. W okresie rządów Bhutto Pakistan stał się „Republiką Islamską” z parlamentarną formą rządów[16][17] i zapoczątkował reformę ograniczającą własność ziemi i przejęcie przez rząd ponad miliona akrów feudałów które zostały rozdystrybuowane bezrolnym chłopom[18].
W lutym 1973 roku w Islamabadzie po tym, jak siły pakistańskie miały rzekomo odkryć skład broni pochodzącej zIraku, rząd rozwiązał Zgromadzenie ProwincjiBeludżystanu[18]. Operacja przeprowadzona przez generała Tikka Khana, przerodziła się w pięcioletni konflikt z beludżystańskimi separatystami. Do sporadycznych walk między partyzantką a armią dochodziło już w 1973 roku, jednak największa konfrontacja odbyła się we wrześniu 1974 roku. Marynarka Pakistanu, pod przywództwem Patricka Juliusa Simpsona, zablokowała porty morskie Beludżystanu. Marynarka prowadziła osobne operacje mające zajmować przesyłki wysyłane jako pomoc dla wojsk separatystów. Do akcji przyłączyły się również Pakistańskie Siły Powietrzne, wspierające marynarkę i armię.Iran, obawiając się rozprzestrzeniania się tendencji separatystycznych w irańskim Beludżystanie wspomógł Pakistańczyków[19].
W 1977 roku rząd Bhutto obalony został w wyniku wojskowego zamachu stanu wspartego przez islamistów. Władzę dyktatorską objął generałMuhammad Zia ul-Haq. Rządom wojskowym towarzyszyła islamizacja życia politycznego[20]. Prawo Koranu uczyniono wykładnią prawa państwowego (wprowadzono m.in. całkowitą prohibicję karaną pod groźbą chłosty publicznej[21]). Po interwencji ZSRR wAfganistanie w 1979 roku junta ogłosiła, że Pakistan stał się państwem frontowym, narażonym bezpośrednio naimperializm komunistyczny. Rząd rozpoczął wówczas akcję pomocy militarnej i finansowej dla afgańskichmudżahedinów. Udzieliła także schronienia 3 milionom afgańskich uchodźców. Oprócz tego junta wsparła sikhijskich separatystów w Indiach i dostarczała im broń[21]. W 1980 roku w trakcie trwaniawojny iracko-irańskiej, Pakistan poparł stronę irańską. W 2003 poparłinwazję Stanów Zjednoczonych na Irak[22].
Na przełomie lat 80. i 90. przywrócono demokrację. Przez pewien czas premierem była córka Bhutto –Benazir Bhutto, ale także ona została oskarżona o nadużycia i odsunięta od władzy przez swojego następcę. W 1998 roku opuściła Pakistan i udała się na emigrację doDubaju. Rząd Pakistanu poparłinwazję Stanów Zjednoczonych na Irak w 2003 roku[22]. W 2004 doszło do wybuchukonfliktu w północnych regionach kraju, gdzie armia zmagała się ztalibami. PrezydentPervez Musharraf objął władzę po bezkrwawym zamachu stanu w grudniu 1999. Benazir Bhutto do kraju powróciła po 9 latach, w październiku 2007, w związku z przygotowywaniemPakistańskiej Partii Ludowej do wyborów parlamentarnych. 27 grudnia 2007 wRawalpindi podczas wiecu kończącego kampanię wyborczą została zastrzelona przez zamachowca samobójcę, który następnie wysadził się w powietrze zabijając kilkanaście osób. Wybory parlamentarne odbyły się 18 lutego 2008 w trakcie kryzysu politycznego, wywołanego śmiercią Benazir Bhutto. Najwięcej głosów zdobyłyPakistańska Partia Ludowa iPakistańska Liga Muzułmańska Nawaz(inne języki) (PML-N), której liderem jestNawaz Sharif, wyraźnie wyprzedzając dotychczas rządzącąPakistańską Ligą Muzułmańską(inne języki) (PML-Q) wspierającąPerveza Musharrafa. 18 sierpnia 2008 Pervez Musharraf zrezygnował z pełnienia funkcjiprezydenta Pakistanu. 6 września 2008Asif Ali Zardari, wdowiec po Benazir Bhutto, został wybrany trzynastym prezydentem głosami większości pakistańskiegoKolegium Elekcyjnego.
W Pakistanie istnieje „Ustawa o bluźnierstwie” – dokument, który ma na celu zachowanie szacunku dlaAllaha,Mahometa iKoranu[25]. Bywa on wykorzystywany w konfliktach osobistych przez muzułmanów, zwłaszcza przeciwko chrześcijanom (sprawyAsi Bibi, Ehsana Shana)[26], ale także przeciwko wyznawcom innych religii, nawet współwyznawcom.
Na pakistańskie siły zbrojne składają się trzy rodzaje wojsk: siły lądowe, marynarka wojenna (Pak Pak Bahri’ya) z piechotą morską oraz siły powietrzne (Pak Fiza’ya).
Wojska pakistańskie liczą 654 tys. żołnierzy zawodowych oraz 550 tys. rezerwistów. Według rankinguGlobal Firepower(inne języki) (2021) pakistańskie siły zbrojne stanowią 10. siłę militarną na świecie, z rocznym budżetem na cele obronne w wysokości 12,275 mld dolarów (USD)[27].
Pakistan jest jednym z 9 krajów mających broń atomową oraz jest jedynym państwem islamskim z takim uzbrojeniem. Ma około 100 głowic. Nie podpisałukładu o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej.
Produkcjapszenicy,ryżu,bawełny,trzciny cukrowej, drzew cytrusowych,palmy daktylowej; koczownicza hodowla owiec, bydła,wielbłądów; wydobyciegazu ziemnego w Beludżystanie; elektrownie wodne (Tarbela na Indusie) i elektrownie jądrowe; rozwinięty przemysł bawełniany, wełniany, cukrowniczy oraz rzemiosło (dywany, broń); transport kolejowy, samochodowy; główny port morski to Karaczi.
W Pakistanie produkuje się również piłki sportowe szyte ręcznie, głównie do gry wpiłkę nożną,siatkówkę orazrugby. Wytwarzane są tu piłki m.in. na licencji firm: Uhlsport, Adidas, Nike czy Spyker.
W Pakistanie szyje się również znaczną część odzieży motocyklowej, przede wszystkim skórzanej (kurtki, spodnie, rękawice), wielu znanych europejskich marek. Odzież skórzana produkowana w Pakistanie, a szyta z wytwarzanych lokalnie skór, znana jest z dobrej jakości.
Głównym partnerem handlowym są Chiny, z którymi wartość obrotu wycenia się na około 12 mld dolarów[kiedy?].
↑Beaumont, edited by Christophe Jaffrelot; translated by Gillian (2004). A history of Pakistan and its origins (New ed. ed.). London: Anthem.ISBN 1-84331-149-6.
↑General Survey (2002). Far East and Australasia: Pakistan. Berlin, Germany: Europa Publications. s. 1657 onwards.ISBN 1-85743-133-2.
↑Słownik najnowszej historii świata 1900 – 2007 a-czecho. Warszawa: Rzeczpospolita, Prószyński i S-ka, 2008, s. 59.ISBN 978-83-7469-683-8.
↑Hassan, Doctor of Philosophy (PhD), Dr. Professor Mubashir, „§Zulfikar Ali Bhutto: All Power to People! Democracy and Socialism to People!”, The Mirage of Power, Oxford University, United Kingdom: Dr. Professor Mubashir Hassan, professor of Civil Engineering at the University of Engineering and Technology and the Oxford University Press, s. 100–393,ISBN 0-19-579300-5.
↑Raza, Member of Sindh Provincial Assembly., Syed Rasul (2008), „§Chaper II: Industrial Reforms and Development Philosophy. The Era of Nationalization.”, Zulfiqar Ali Bhutto; The Architect of New Pakistan, Karachi, Sindh: The Economic Policies, s. 17–20.
↑Michael Heng Siam-Heng; Ten Chin Liew (2010). State and Secularism: Perspectives from Asia. Singapore: World Scientific. s. 202.ISBN 978-981-4282-37-6.
↑abMorderstwa polityczne, spiski, tajne zmowy. Bellona, 2007, s. 306–311.ISBN 978-83-11-11443-2.
↑abLaurie Mylroie (20050844741698.). Study of Revenge: The First World Trade Center Attack and Saddam Hussein’s War Against America. United States: Summary Publishing ltd.ISBN 0-8447-4169-8.
↑Państwoin statu nascendi;Palestyńskie Władze Narodowe to tymczasowa struktura zarządzająca obszarem Strefy Gazy i częścią Zachodniego Brzegu do czasu uzyskania niepodległości przez Palestynę
_(Afro-Eurasia_centered).svg)
