 Prototyp PWS-20 | |||
| Dane podstawowe | |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Producent | |||
| Konstruktor | |||
| Typ | |||
| Konstrukcja | górnopłat o konstrukcji mieszanej | ||
| Załoga | 2 | ||
| Historia | |||
| Data oblotu | 12 marca 1929 | ||
| Wycofanie ze służby | 1933 | ||
| Liczba egz. | 2 | ||
| Dane techniczne | |||
| Napęd | |||
| Moc | |||
| Wymiary | |||
| Rozpiętość | 17,6m | ||
| Długość | 12,67 m | ||
| Wysokość | 3,71 m | ||
| Powierzchnia nośna | 52,9m² | ||
| Profil skrzydła | Bobek B4 | ||
| Masa | |||
| Własna | 1850kg | ||
| Użyteczna | 1350 kg | ||
| Startowa | 3200 kg | ||
| Zapas paliwa | 600l | ||
| Osiągi | |||
| Prędkość maks. | 178km/h | ||
| Prędkość przelotowa | 160 km/h | ||
| Prędkość minimalna | 93 km/h | ||
| Prędkość wznoszenia | 3,4m/s | ||
| Pułap | 3800 m | ||
| Zasięg | 800 km | ||
| Rozbieg | 150 m | ||
| Współczynnik obciążenia konstrukcji | 7 | ||
| Dane operacyjne | |||
| Liczba miejsc | |||
| 6 | |||
| Użytkownicy | |||
| PLL LOT | |||
| |||
PWS-20 –polski ośmiomiejscowysamolot pasażerski w układziegórnopłata z końca lat 20. XX wieku konstrukcji inż.Zbysława Ciołkosza, zbudowany wPodlaskiej Wytwórni Samolotów wBiałej Podlaskiej.Oblatana w marcu 1929 roku maszyna była pierwszym samolotem pasażerskim polskiej konstrukcji. Zbudowano dwa egzemplarze PWS-20, które były testowane wPLL LOT, jednak okazały się droższe w eksploatacji odFokkerów F.VII/1m i model nie został skierowany doprodukcji seryjnej. Powstał też projekt wersji wojskowej –wodnosamolotu pływakowego PWS-20ter/hydro, jednak nie został zrealizowany.
W drugiej połowie 1927 rokuMinisterstwo Komunikacji ogłosiło konkurs na projekt ośmiomiejscowego samolotu pasażerskiego dla sześciu pasażerów i dwóch członków załogi, przeznaczonego do przewozu osób i towarów w krajowej komunikacji lotniczej[1][2]. Najlepsze miejsce w rozstrzygniętym 10 grudnia 1928 roku konkursie – II – przypadło konstrukcji inż. Zbysława Ciołkosza z Podlaskiej Wytwórni Samolotów oznaczonej PWS-20[1][3]. Samolot PWS pokonał w rywalizacji sześciu rywali, wśród których znajdowały się cztery projektyPZL (T.200, T.400, T.600 i Y), jeden zakładówPlage i Laśkiewicz (Lublin R.IX) i jeden zWWS Samolot (MN-2)[2]. Dzięki subwencji w wysokości 75 000złotych pochodzącej zLigi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej w 1928 roku rozpoczęła się budowaprototypu samolotu zgodnie z dokumentacją opracowaną przez inż. Ciołkosza wspólnie z inż.Antonim Uszackim[1]. Płatowiec, nazwany PWS-20T (litera „T” oznaczała „transportowy”)oblatany został 12 marca 1929 roku na lotnisku wBiałej Podlaskiej przez pilota fabrycznego Franciszka Rutkowskiego, w pierwszym locie zamiast kół zamontowane były narty[1][3]. 16 marca dokonano pierwszego startu napodwoziu kołowym, podczas którego w pełni obciążony samolot uzyskałpułap 3850 metrów[4].
Po pomyślnym zakończeniu prób fabrycznych samolot został zakupiony przez Ministerstwo Komunikacji, a 9 kwietnia 1929 roku nadano mu imię „Gniezno”. W czerwcu tego roku samolot przeszedł próby statyczne, po czym został zaprezentowany publiczności naPowszechnej Wystawie Krajowej wPoznaniu[1][5]. Jesienią PWS-20 testowany był zarówno wIBTL, jak też w PLL LOT. Po przeprowadzeniu prób użytkowych LOT zwrócił samolot do wytwórni w celu dokonania modyfikacji: poszerzenia podwozia, poprawy chłodzenia silnika i rozmieszczenia rur wydechowych oraz przebudowy kabiny pasażerskiej. Po dokonaniu przeróbek w 1930 roku prototyp otrzymał oznaczenie PWS-20bis iznaki rejestracyjne SP-AAZ, po czym powrócił do PLL LOT, gdzie otrzymał imię „Zula”. W tym samym czasie powstał drugi egzemplarz PWS-20 (numer fabryczny 1), który otrzymał znaki rejestracyjne SP-AAY i także trafił do LOT, nazwany „Yaga”[1][3]. W lipcu i sierpniu 1930 roku PWS-20bis eksponowano naMiędzynarodowej Wystawie Komunikacji i Turystyki w Poznaniu (m.in. wraz z Lublinem R.IX,Lublinem R.XI iFokkerem F.VIIb/3m)[6]. Do 1931 roku obie maszyny wykonały loty o łącznym czasie 130 godzin, początkowo obsługując trasęWarszawa –Bukareszt, a następnie przewożąc m.in. na trasie zeLwowa do Warszawy ciastka z cukierni Ludwika Zalewskiego czy wyroby czekoladoweWedla[3][5]. Samoloty oceniono pozytywnie pod względem własności pilotażowych i osiągów, jednak miały dużo wyższe koszty eksploatacji w stosunku do używanych przez LOTFokkerów F.VII/1m[3][7]. Z tego względu maszyny nie weszły do eksploatacji i skasowano je w 1933 roku – jeden w Poznaniu, a drugi w Warszawie[5][8].
W budowie znajdował się też trzeci egzemplarz PWS-20, dla którego zarezerwowano znaki rejestracyjne SP-AAX. Po wycofaniu się Ministerstwa Komunikacji z finansowania jego budowy, próbowano ukończyć go jako samolot długodystansowy, przeznaczony do lotów rekordowych (przelot przezAtlantyk czy lot dookoła świata). W tym celu miał on miećpływaki orazzbiorniki paliwa powiększone do 1500 litrów, co zapewniałoby zasięg wynoszący 6450 km[8][9]. Planowano też wykorzystanie go do obsługi połączeń lotniczych zDanią iSzwecją, jednak z powodów finansowych budowy samolotu nie dokończono[3][8].
PWS-20 był pierwszym skonstruowanym i wykonanym w Polsce samolotem pasażerskim[8].
PWS-20 oferowany był takżelotnictwu wojskowemu w wersjitorpedowo-bombowej. Wodnosamolot miał mieć szeroko rozstawione drewniane pływaki konstrukcji PWS i załogę składającą się z trzech osób (pilota,obserwatora istrzelca pokładowego). W założeniu mógł przenosić torpedę lotniczą lubbomby głębinowe o masie 700 kg[10]. Uzbrojenie obronne miało się składać z dwóch ruchomychkarabinów maszynowych: jeden umieszczony na obrotnicy na grzbieciekadłuba oraz drugi do osłony tylnej dolnej półsfery. Projekt miał być konkurencyjny wobec pomysłu adaptacji samolotów bombowychFarman F-68 Goliath na morskie, jednak żadnego z tych przedsięwzięć nie zrealizowano[10].
PWS-20 był jednosilnikowym, ośmiomiejscowymgórnopłatem pasażerskim o konstrukcji mieszanej.Kadłub tworzyłakratownica z prostokątnych rurduralowych (przód) orazspawanych rurstalowych (część tylna), wykrzyżowana cięgnami stalowymi,pokrytasklejką.Kabina załogi dwumiejscowa, umieszczona powyżej kabiny pasażerskiej i oddzielona od przedziału silnikowego ścianą ogniową z otwieranym włazem. Miejsce pilota znajdowało się z prawej strony, wyposażone wwolant iorczyk. Samolot miał zdublowane sterowanie (drążek sterowy przed fotelem mechanika wyjmowany)[8][9].Osłona kabiny stała, z możliwością awaryjnego zrzutu do wykonania skoku ze spadochronem[11].
Kabina pasażerska wyposażona była w sześć foteli z możliwością zamontowania dwóch siedzeń składanych, kryta od wewnątrz sklejką oklejonądermą, o wymiarach 1,54 × 1,80 × 3,15 metra; za kabiną znajdowała się toaleta[8][12]. Drzwi do kabiny usytuowane z lewej strony kadłuba; w suficie znajdował się oszklony właz awaryjny[8]. Bagażnik główny znajdował się pod kabiną załogi i mieścił bagaż o masie do 170 kg, bagażnik dodatkowy na 50 kg umieszczony był za toaletą[8][12].
Płaty prostokątne z zaokrąglonymi końcówkami,dwudźwigarowe, dwudzielne, konstrukcji drewnianej; do pierwszego dźwigara krytesklejką, dalejpłótnem[13]. Skrzydła orozpiętości 17,6 metra podparte były dwiema paramizastrzałów i ważyły 500 kg[14].Profil płata Bobek B4[9][13].Powierzchnia nośna wynosiła 52,9 m²[3][8].Lotki kryte płótnem, ze skrzydełkami odciążającymi[13].Obciążenie powierzchni wynosiło 60,5 kg/m², zaś współczynnik obciążenia niszczącego miał wartość 7[8].
Długość samolotu wynosiła 12,67 metra, a wysokość 3,71 metra[3][8].Masa własna płatowca wynosiła 1850 kg, masa użyteczna 1350 kg, zaś masa całkowita (startowa) 3200 kg[8][a].Usterzenie klasyczne, drewniane, kryte płótnem, zestatecznikiem pionowym usztywnionym cięgnami oraz statecznikami poziomymi podpartymi pojedynczymi zastrzałami.Podwozie główne początkowo osiowe, z rur stalowych i duralowych, o rozstawie 2,5 metra,amortyzowane sznurem gumowym; po przeróbce trójgoleniowe wsparte o kadłub i zastrzały, amortyzowane sznurem gumowym, z rozstawem kół powiększonym do 3,54 metra[12][13]. Z tyłupłoza ogonowa, wykonana zeblachy duralowej, także amortyzowana sznurem gumowym[13].
Napęd stanowiłchłodzony cieczą 12-cylindrowysilnik widlasty w układzieWLorraine-Dietrich 12 Eb produkcji Polskich Zakładów Škody o mocy nominalnej 336 kW (450 KM) przy 1850obr./min, mocy startowej 478 KM i masie 400 kg, napędzający stałe, metalowe, dwułopatoweśmigło ciągnące firmy HKW o średnicy 3,3 metra[12][13]. Łoże silnika spawane z rur, belek i wręg stalowych, osłony z blachy duralowej[13]. Pod silnikiem znajdowała się chłodnica Lamblin[12][13].Obciążenie mocy wynosiło 7,1 kg/KM[8]. Umieszczone w skrzydłach zbiorniki paliwa miały pojemność 600litrów; w tyle kadłuba znajdował się dodatkowy zbiornik mieszczący 80 litrów, napełniany w celu wyważenia samolotu[3][13].Prędkość maksymalna wynosiła 178 km/h,prędkość przelotowa 160 km/h, zaśprędkość minimalna 93 km/h[3][8][b]. Przelotowezużycie paliwa wynosiło 100-110 litrów/h. Maszyna osiągałapułap 3800 metrów zprędkością wznoszenia wynoszącą 3,4 m/s[3][13]. Samolot charakteryzował sięrozbiegiem wynoszącym 150 metrów, zaśzasięg wynosił 800 km[3][8].
Samoloty PWS-20 malowane były na kolor srebrny, z ciemnoniebieskimi krawędziami płatów, usterzenia oraz przodem i spodem kadłuba[3][15]. Znaki rejestracyjne w kolorze czarnym malowane były na płacie oraz kadłubie[16][17].
.svg)
.svg)
