 Schemat miny stworzony przez US Army | |
| Państwo | |
|---|---|
| Rodzaj | |
| Dane techniczne | |
| Zapalnik | MVDM/VGM-572 o działaniu naciskowym, inicjujący eksplozję pod naciskiem 5-25 kg |
| Masa | 75 g |
| Wysokość | 61 mm |
| Szerokość | 20 mm |
| Długość | 120 mm |
| Materiał wybuchowy | płynny materiał wybuchowy VS6-D lub VS-60D o masie 37 g |
PFM-1 (ros. ПФМ-1,противопехотная фугасная мина – kasetowamina przeciwpiechotna, według nazewnictwaNATO –Blue parrot, czasami nazywana także miną motylkową –ang. butterfly mine) tomina lądowa produkcjiradzieckiej, przypominająca stosowaną przezArmię Stanów Zjednoczonych minę lądowąBLU-43. Obie miny są bardzo podobne kształtem i zasadą funkcjonowania, jednakże stosuje się w nich inne typy materiałów wybuchowych.
Mina jest plastikowym asymetrycznym pojemnikiem wykonanym zpolietylenu o niskiej gęstości, zawierającym porcję płynnegomateriału wybuchowego. W jego centrum znajduje się wykonany zaluminium walcowatydetonator. Mina jest przechowywana wraz zzawleczką zabezpieczającątłokdetonujący – po jej usunięciu dochodzi do stopniowego przemieszczania się tłoka wskutek nacisku sprężynującego wypychaczahydraulicznego w następstwie czego dochodzi do kontaktu z właściwym detonatorem i uzbrojenia miny. Proces ten zajmuje od 1 do 40 minut, umożliwiając w tym czasie odpowiednie rozmieszczenie min lub zrzucenie ich z powietrza.
Deformacja polietylenowego płaszcza miny (wskutek np. nadepnięcia przez żołnierza) powoduje gwałtowne uderzenie tłoka w detonator i natychmiastową detonację. Skutkieksplozji zwykle nie są śmiertelne u dorosłych ludzi, powodując zazwyczajamputację kończyn dolnych. Jednak w przypadku małych dzieci obrażenia często bywają śmiertelne.
Mina produkowana jest w różnych kolorach, głównie zielonym oraz brązowym, także niebieskim, czerwonym, czarnym oraz białym. Istnieje wersja miny o symboluPFM-1S ulegająca autodestrukcji po określonym czasie, zwykle jest to 1 do 40 godzin (80% tego typu min ulega samozniszczeniu przed upływem 40 godzin). Oba typy min nie mogą być w żaden sposób rozbrojone po ich uzbrojeniu.
Rozmieszczenie min może nastąpić zarówno z powietrza (z użyciemhelikopterów lubsamolotów) jak i przezpiechotę, w tym ostatnim przypadku z reguły w okręgach o średnicy ok. 15 metrów. W przypadku rozrzucania np. z helikoptera używa się specjalnego podajnika kasetowego KSF-1S, o pojemności 64 min jednocześnie odbezpieczanych z użyciem elektrycznego systemu sterowania podajnikiem EKV-30M.
PFM-1 była używana przez wojskaZwiązku Socjalistycznych Republik Radzieckich zwłaszcza w czasiewojny w Afganistanie w latach 1979–1989, głównie w celu powstrzymania partyzantów przed używaniem określonych dróg i przenikania na zastrzeżone obszary. W latach 90. wojska rosyjskie stosowały ją także wkaukaskich konfliktach wArmenii,Azerbejdżanie iCzeczenii. Odnotowano także stosowanie tych min w konfliktach wIraku iSomalii. W latach 2014–2015 min używali prorosyjscy separatyści w trakciewojny w Donbasie[1]. Wg oficjalnych źródeł ukraińskich miny motylkowe były stosowane przez Rosjan także podczasinwazji Rosji na Ukrainę w 2022 roku[2][3]. Ukraińska armia również korzystała z PFM-1 ostrzeliwując nimiIzium[1]. 27 lipca 2022 tysiące tego typu bomb zostało rozrzuconych w mieścieDonieck, zajętym przez siły rosyjskie.
Ofiarami tej broni padali jednak często cywile. Jednym z nieoczekiwanych efektów militarnego zastosowania PFM-1 była duża liczba ofiar wśród dzieci. Z powodu niezwykłego kształtu, przypominającego motylka, oraz atrakcyjnych kolorów mina była nader często mylona przez dzieci z zabawką. Zbieranie min przez nieświadome zagrożenia dzieci i zabawa nimi powodowały zniekształcenie polietylenowej powłoki i eksplozję. W przypadku miny w wersji samoniszczącej się po pewnym czasie (PFM-1S), eksplozja następowała nieoczekiwanie, np. podczas snu, powodując u dzieci poważne obrażenia ciała i często natychmiastową śmierć.
Głównie z tego powodu mina PFM-1 stała się głównym celemMiędzynarodowej Kampanii na Rzecz Zakazu Min Przeciwpiechotnych. Kampania nie przyniosła zamierzonych rezultatów ponieważRosja nie podpisała w 1997 rokutraktatu ottawskiego, zakazującego stosowania lądowych min przeciwpiechotnych, i nadal posiada miny PFM-1 na wyposażeniu swojej armii. Traktatu nie podpisały równieżUSA (produkujące niemalże identyczną minę BLU-43) orazChińska Republika Ludowa.
Dawni
ZSRR
Białoruś - w 2017Unia Europejska sfinansowała utylizację białoruskich zapasów min PFM-1[4].Obecni
Rosja - Siły Zbrojne FR posiadają dużą liczbę min, których nośnikiem jest pocisk z wyrzutniBM-27 Uragan (stan na 2011)[5]. Produkcji zaprzestano w 1997[6]
Ukraina - Ukraina jako stronatraktatu ottawskiego zobowiązała się do utylizacji i nieużywania posiadanych przez siebie min PFM-1. W latach 1999–2020 udało się jej zniszczyć ponad 3,4 mln sztuk. W magazynach wciąż jednak znajduje się 3,3 mln min (stan na 2021)[1].